Het islamitisch rechtssyteem

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De islam: het islamitisch rechtsysteem

Behandeling van H2, par. 5 en 6

- De sjarie’a

- De oelama

- De vier grote wetsscholen binnen het soennisme 

Lesinhoud

Geschiedenis van de islam

Het geloven in de islam en de positie/rol van de profeet en de Koran

De Koran en de hadieth lezen

Het islamitisch rechtssysteem:

• De sjarie’a
• De oelama
• De vier grote wetsscholen binnen het soennisme 

De vijf zuilen + de moskee 

Leerdoelen

34. Vertellen uit welke bronnen de sjarie’a bestaat.

35. Vertellen welke categorieën in de sjarie’a te vinden zijn voor de handelingen van de mens.

36. Toelichten wat wordt bedoeld met ‘het godsdienstig karakter van de sjarie’a’.

37. Mede aan de hand van het begrippen idjtihaad onder woorden brengen wat de rol van de oelama is (geweest) bij het vormen van de sjarie’a.

38. De betekenis van de volgende begrippen uiteenzetten: de oemma, de imam, Moefti en fatwa. 

39. Aan de hand van voorbeelden kenmerkende aspecten noemen van de vier grote wetsscholen binnen de soennitische islam.

40. Aan de hand van een voorbeeld onder woorden brengen op welk vlak er binnen de sjarie’a zelf tegenstrijdigheden tot uiting kunnen komen.

41. Aan de hand van een voorbeeld onder woorden brengen op welk vlak de sjarie’a kan botsen met niet-islamitische wetgevingen.

'Mensen praten over de sharia, maar weten er niets van'

“Volgens islamoloog Joas Wagemakers van de Universiteit Utrecht heeft Yassmin een punt. "De senator reduceert de sharia tot handen afhakken bij dieven en ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. De activiste heeft gelijk: de sharia is veel meer.”

De sharia is namelijk geen wet, maar een rechtssysteem met veel open eindjes, zegt hij. "Niet een boek met heldere regels, maar een verzameling van juridische discussies en interpretaties." 

Er is geen geestelijk leider die bepaalt wat de juiste interpretatie van de koran is. "Er is geen paus. De islam is van de moslims, dus kan iedere moslim de teksten verschillend interpreteren." De tijd en het land waarin ze leven is volgens hem van grote invloed op de interpretatie.”

> lees hier het hele artikel op nos.nl 

Verkondigt de islam geweld?

1. Bekijk de informatie op slide 4 (nos.nl) en slide 5 (Geert Wilders/Pvv). Reageer hierop door middel van een kritische reactie op het lezen van de Koran (of hadieth), wat kun je daarover zeggen naar aanleiding van de vorige les?

De sjarie'a: cultureel bepaald?

Eigenlijk kun je grofweg twee groepen moslims onderscheiden als het gaat over omgang met de sjarie'a:

• Moslims in een niet-islamitische samenleving die liberaal omgaan met hun goddelijke wetgeving: bijvoorbeeld moslims in Nederland of moslims in Australië houden zich (in overeenstemming met hun geloof die dat zo aanmoedigt!) bovenal aan de wetgeving van hun land.
• Moslims in een islamitische samenleving waarbij de goddelijke wetgeving boven alles staat: bijvoorbeeld Saoedi-Arabië = Islam als staatsreligie Let op! Zij hanteren een meer letterlijke interpretatie van de sjarie'a/Koran: zij zijn fundamentalisch, conservatief Dit heeft dus mede te maken met de wetsschool die zij hanteren (zie verderop). 

Het hiernamaals

Voor een moslim is het hiernamaals erg belangrijk. Hoe jij dit leven leidt, heeft invloed op het leven na de dood, het brengt je dus eventueel dichter bij God. Over handelingen kan gezegd worden dat zij:

• geen gevolg hebben op het hiernamaals, zoals neutrale handelingen. Die zijn geoorloofd maar hebben geen gevolg voor het hiernamaals.
• een gevolg hebben voor het hiernamaals (bijv. verplicht: niet doen heeft kwalijke gevolgen, verboden: het wel doen heeft kwalijke gevolgen, afgekeurd: het doen geeft geen voordeel, aanbevolen: het verrichten heeft goede gevolgen).

2. Leg in eigen woorden uit wat het godsdienstig karakter is van de sjarie'a.

Enkele begrippen

• Oemma: de moslimgemeenschap
• Imam: letterlijk 'voorganger', hiermee wordt gedoeld op een zekere leiderschap. In de soennitische islam is het die persoon die het gebed leidt (in de moskee, of thuis). In een moskee heeft een Imam vaak ook andere taken van een leider: godsdienstleraar.
• Oelama: islamitische wetgeleerden of juristen 
• Mufti: een wetgeleerde/jurist die bevoegd is een fatwa uit te spreken
• Fatwa: jurisprudentie, een uitspraak/mening/standpunt over een kwestie met betrekking tot de islam. Niet bindend. 

Is de Koran nog steeds voor interpretatie vatbaar?

Na het overlijden van de profeet Mohammed moesten de openbaringen worden geïnterpreteerd als er sprake was van een unieke, nieuwe situatie die niet letterlijk geopenbaard was aan de profeet. De islamitische (wets)geleerden waren hierin gespecialiseerd. Zij formuleerde en interpreteerde de voorschriften van de sjarie'a. Dit proces wordt idjtihaad genoemd. Na 3 eeuwen vond men dat er wel genoeg was geïnterpreteerd en dat de regels van de sjarie'a nu wel duidelijk moesten zijn. 'De poorten van de idjtihaad' werden 'gesloten'. Een enkeling streefde (nog steeds) naar het openen van deze poorten: het behouden van deze vaststaande regels, wordt door hen gezien als conservatief en uit de tijd. 

De vier grote wetsscholen 

Binnen de soennitische islam zijn er vier grote wetsscholen ontstaan, die allen op een eigen manier omgaan met het interpreteren van de sjarie'a. In principe ben je als moslim vrij om te kiezen voor een wetsschool of voor een specifieke regel van een wetsschool. Dus ook als de regels van jouw wetsschool tegenstrijdig zijn met die van een andere wetsschool. Dan is het alsnog islamitisch gezien juist omdat geleerden dat hebben geïnterpreteerd. Al hoewel niet alle moslims dit zo zien. 

3. Leg in eigen woorden uit hoe het komt dat er binnen de sjarie’a zelf tegenstrijdigheden tot uiting kunnen komen en dat ze toch niet onjuist zijn (vanuit islamitisch perpectief).

Hanafi en Maliki

Hanafi: vooral in Turkije, Afghanistan, Pakistan, India en deel Midden-Oosten. Zij staan open voor het afleiden van nieuwe regels van oude regels.

Maliki: vooral in Noord-Afrika en Golfstaten. Zij hechten veel waarden aan het gewoonterecht, de soenna (dus oorspronkelijke plaatselijke regels en traditie ) mits dit niet in strijd is met de Koran. Ook hechten zij veel waarde aan de openbaringen uit de tijd van Medina. Dus de nieuwere verzen. 

Sjafi'i en Hanbali

Sjafi'i:  vooral in Zuidoost-Azië, Somalië, Egypte en deel Midden-Oosten. Zijn meer gericht op de op de Mekkaanse periode, dus de oudste verzen, tenzij de hadieth een vers uit de periode van Medina bevestigd.

 

Hanbali: vooral Saoedi-Arabië en Golfstaten.  Conservatief, fundamentalistisch, letterlijke interpretatie Koran. 

De komst van gastarbeiders en daarmee de islam in Nederland

Klik hier voor een video over de komst van gastarbeiders uit Marokko en Turkije naar Nederland. Bekijk de eerste vijf minuten van deze video.

4. In Nederland wonen veel moslims die oorspronkelijk uit Marokko, Turkije of Indonesië komen. Welke wetsschool hangen zij waarschijnlijk aan en welke verschillen van interpretatiewijzen hangen zij aan mbt de islam?

Een conservatieve benadering van de sjarie'a 

Twee voorbeelden hiervan zijn:

Saoudi:  sinds 2018 mogen vrouwen er voor het eerst zelfstandig autorijden. Vrouwenrechten in Saoedi-Arabië staan in veel andere landen in de wereld ter discussie. 

Groot-Brittanië: in 2013-2014 was er een groep moslims die zich hard maakte voor het invoeren/handhaven van de sjarie'a in wijken in Londen. Zij hadden zelf een zone ingesteld waarbinnen hun variant van de sjarie'a gold: er mocht in die buurt nergens alcohol worden gedronken en korte rokjes waren verboden. Dit werd uiteindelijk echter tegengehouden door de regering in Groot-Brittanië. 

Wat zegt de sjarie'a?

Bekijk hiernaast het voorbeeld van Samia die 'heeft ontdekt' dat muziek luisteren in de islam niet is toegestaan en waarom zij dit nu ook niet meer luistert. 

Als moslim leven in een niet-islamitisch land 

Lees hier een artikel dat gaat over het volgen van regels van de sjarie'a (ivm het ritueel slachten) versus de regels die hiervoor gelden in een niet-islamitisch land (in dit geval Nederland).

Terugkoppeling leerdoelen

34. Vertellen uit welke bronnen de sjarie’a bestaat.

35. Vertellen welke categorieën in de sjarie’a te vinden zijn voor de handelingen van de mens.

36. Toelichten wat wordt bedoeld met ‘het godsdienstig karakter van de sjarie’a’.

37. Mede aan de hand van het begrippen idjtihaad onder woorden brengen wat de rol van de oelama is (geweest) bij het vormen van de sjarie’a.

38. De betekenis van de volgende begrippen uiteenzetten: de oemma, de imam, Moefti en fatwa. 

39. Aan de hand van voorbeelden kenmerkende aspecten noemen van de vier grote wetsscholen binnen de soennitische islam.

40. Aan de hand van een voorbeeld onder woorden brengen op welk vlak er binnen de sjarie’a zelf tegenstrijdigheden tot uiting kunnen komen.

41. Aan de hand van een voorbeeld onder woorden brengen op welk vlak de sjarie’a kan botsen met niet-islamitische wetgevingen.