1.2 Een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

Terugkijken

Leerdoelen §1.2 een winstgevende kolonie 

Uitleg §1.2 een winstgevende kolonie 

Zelfstandig werken

Deze les 

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

A: de koloniale samenleving

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Groepen in de samenleving

• Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna ook vrouwen)
• Indo's: kinderen van NL'se mannen, inheemse vrouwen. Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe hoger de status
• Racisme

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

NL'se vrouwen:
niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

Indische vrouwen:
geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep

Positie wordt verbeterd: 1904 oprichting school voor inheemse meisjes

Slaven:
 50.000 slaven uit Afrika, China en NL-Indië.

Slavernij afgeschaft 1860

Kijkvraag fragment

In het fragment wordt het cultuurstelsel beschreven. Wat is het cultuurstelsel?

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

B: het cultuurstelsel

Leerdoelen §1.2

A: Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

B: Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

C:  Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

1830: invoering cultuurstelsel op Java

Boeren moeten op 1/5 van hun land cultuurproducten verbouwen.
--> koffie, suiker, tabak, thee, indigo

--> afstaan aan de NL'ers --> die verkochten dit duur in NL

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Cultuurstelsel, ramp voor de boeren:

• Moesten beste grond gebruiken voor cultuurproducten, hierdoor weinig eten verbouwen. ==> hongersnoden
• Sommige regenten dwongen boeren meer dan 1/5 deel te gebruiken. Bij hogere opbrengst kreeg regent bonus
• Boeren zonder geschikte grond moesten 66 dagen werken voor NL bestuur. In praktijk soms 100 tot 200 dagen.

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Kritiek uit NL:

• 1860: boek Max Havelaar van Multatuli. Beschrijving onderdrukking en uitbuiting boeren.
• NL'se regering bemoeit zich te veel met economie NL-Indië. 
  Vanaf 1848 veel Liberalisme (zijn voor vrijheid in bestuur) 
  in het bestuur van NL. Het idee dat ondernemers vrij waren zou ook in NL-Indië moeten gelden

1870: afschaffing cultuurstelsel

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

C: Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoelen §1.2

A: Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

B: Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

C:  Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Gevolgen afschaffing cultuurstelsel:
 

NL'se ondernemers stichtten bedrijven in NL-Indië: plantages (thee, koffie, suiker).
 

Werk werd gedaan door loonarbeiders uit de lokale bevolking.

Dit systeem is vrije arbeid

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Om genoeg arbeiders te hebben kwamen er contractarbeiders uit o.a. China

• Kregen voorschot op hun loon
• Verdienden te weinig
• Konden voorschot niet terug betalen
• Bleven vaak heel lang op de plantages

NL noemde hen koelies

Leven van de koelies:

• 12 uur per dag werken
• Weinig eten
• Geen wc/ bad
• Kinderarbeid
• Geldboetes/lijfstraffen
• Koelieordonnantie (straf bij werkweigering)

§1.2: 1 t/m 11 

Aan de slag