5.1 Industrie en samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5. Burgers en stoommachines

Tijd van burgers en stoommachines, 1800-1900

In dit hoofdstuk

5.1 Industrie en samenleving

5.2 Democratie in Nederland

5.3 De sociale kwestie

5.4 Politiek en samenleving

5.1 Industrie en samenleving

In deze paragraaf leer je:

• Wat in de 19e eeuw veranderde in het leven van mensen
• Hoe en waardoor de productie toenam
• Wat vanaf 1870 veranderde in de industrie
• Wat veranderde in de samenleving

Groot Brittannië

circa. 1750

Liverpool in 1900

circa. 1750

Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig.

Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.

Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld.

Industrie en samenleving - samenvatten

Wat?

Hoe?

Hoelang?

Hoeveel?

Je gaat een samenvatting schrijven op basis van de leervragen.

• Lees de paragraaf;
• Neem de leervragen over in je schrift (laat ruimte open voor het antwoord)
• Gebruik de informatie uit de paragraaf om de leervragen te beantwoorden.
• Probeer geen tekst te schrijven maar maak een schema

Je moet minimaal antwoord kunnen geven op de volgende vragen:

• Wat in de 19e eeuw veranderde in het leven van mensen;
• Hoe en waardoor nam de productie toe;
• Wat vanaf 1870 veranderde in de industrie;
• Wat veranderde in de samenleving door de industriële revolutie.

Na het lezen van de paragraaf

Stuur een leesbare foto van de gemaakte samenvatting in.

5. Burgers en stoommachines

Tijd van burgers en stoommachines, 1800-1900

Grote veranderingen

De periode vanaf 1800 noemen we de moderne tijd

Het leven van Europeanen veranderde vanaf de 19e eeuw heel snel

Veel mensen werkten nu in de industrie. Er was spraken van een industriele revolutie

1800	1900
Reizen te voet, te paard of per zeilschip	Reizen per trein of per stoomschip
Meeste mensen werkten op het land	Veel mensen werken in fabrieken
In de nijverheid werd met de hand gewerkt	Handarbeid werd vervangen door machines

Wat veranderde er in  de 19e eeuw in het leven van mensen?

Meer productie

Door de industriële revolutie nam de productie van de nijverheid sterk toe

Vanaf de 18e eeuw werden daar veel werktuigen en werkmethoden verbeterd

De belangrijkste uitvinding was de stoommachine

Vanaf omstreeks 1800 werden spin-en weefmachines aangedreven door stoommachines

Ze werden in grote aantallen in daarvoor gebouwde fabrieken geplaatst

De productie van textiel steeg hierdoor enorm

De stoommachine gebruikt steenkool als energiebron. Door steenkool te verbranden, werd water verhit en ontstond stoom. De stoomdruk liet de machine werken.

Een textielfabriek die werd aangedreven door stoommachines (klik om afbeelding te vergroten)

De Spinning Jenny was een spinmachine waarop men meerdere draden tegelijk kon spinnen.

Hoe en waardoor nam de productie toe.

Vul in:

Het thuiswerken van ambachtslieden noem je

[...............1...............] De industriële [...............2...............]        was een grote verandering waarbij steeds meer mensen in fabrieken gingen werken.

In een fabriek is de [...............3...............] de baas en de [...............4...............] bij hem in dienst.

Als een bedrijf meer computers gaat gebruiken noemen we dat [...............5...............]

Een [...............6...............] is gebouw waarin arbeiders met machines goederen produceren

werkgever

werknemer

automatisering

fabriek

huisnijverheid

revolutie

Veranderingen in de industrie

Vanaf 1870 vonden er veel economische veranderingen plaats

1. Naast steenkool kwam aardolie op als enegriebron

2. Er werd vaker staal gebruikt i.p.v. ijzer

3. Er ontstonden allerlei nieuwe industrieën

Een belangrijke uitvinding was de gloeilamp

Gerard Philips begon zijn eigen gloeilampenfabriek in Eindhoven

De Philips gloeilamp

Wat veranderde er in de industrie.

De industriele samenleving

De industriële revolutie had grote gevolgen voor de verschillende sectoren van de economie

• Er ontstond een industriële samenleving waarin meer dan de helft van de bevolking in steden woonde
• de meeste mensen werkten in de industrie- en dienstensector
• door de grotere voedselproductie groeide de bevolking snel en breidden steden zich uit
  
• Het handelskapitalisme uit de vroegmoderne tijd werd in de moderne tijd vervangen door het industrieel kapitalisme 

Bij industrieel kapitalisme ligt de leiding van de economie in handen van fabrikanten (ondernemers in de industrie)

Wat veranderde er in de samenleving door de industriële revolutie.

Aan de slag

Wat: Lezen 5.1 en maken opdracht 2, 4, 8 en 9

• Ze zorgden voor veel licht in huizen en stadscentra.

• te voet, te paard of met een zeilschap.

• werkten op het land.

• met de hand.

• de trein of het stoomschip.

• werkten in de stad.

• in fabrieken met stoommachines.

• Handarbeid werd vervangen door machines.

• Lucifers, blikvoedsel, telefoons

• B

• D

• A

• C

• 1 Feit E is oorzaak / gevolg van feit C.

•  2 Feit A is oorzaak / gevolg van feit B.

• 3 Feit D is oorzaak / gevolg van feit A. 

• De stoommachine zorgde voor veel veranderingen in de industrie. 

• Het land voorzag de hele wereld van industrieproducten. 

• Plastic, kunstmest

• Burgers leverden de meeste ondernemers en kregen steeds meer invloed op de maatschappij.

• Voor de industrialisatie kenden bazen en knechten elkaar. Daarna werd de verhouding onpersoonlijk.

• Concurreren met nieuwe producten, arbeiders hard laten werken, lonen laag houden.

• Milieuvervuiling 

• producent

• winkel

• verkoper

• industrie

• kleine afstand

• grote afstand

Samenvattend

5.1 Industrie en samenleving

De industriële revolutie begon rond 1750 in Groot-Brittannië. In de landbouwsector nam de werkgelegenheid af. Ondernemers bouwden grote fabrieken (grote bedrijfsgebouwen met machines) Energie (kracht) werd geleverd door middel van stoom van stoommachines, zo ontstond er industrie (productie in fabrieken).

Tijdens de industriële revolutie:
Veel uitvindingen (nieuwe vervoermiddelen, elektrisch licht, kunsstof, kunstmest, etc.), Productie en werkgelegenheid in industrie nam toe, Bevolking groeide hard -> steden breidde uit

Er ontstonden industriële samenlevingen:

• Meer dan de helft van de bevolking woont in steden
• de meeste mensen werken in de industrie- of dienstensector.
• 
  

In het kapitalistische systeem was winst maken het belangrijkst. Werkgevers jaagden hun werknemers op en hielden de lonen laag. Daarnaast leidde de industrialisatie tot vervuiling van het milieu.