3.1 Reactiekenmerken

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3: Chemische reacties

Antoine Lavoisier

Wet van behoud van massa

Chemische reactie

Bij een chemische reactie verdwijnen stoffen én er ontstaan nieuwe stoffen.

• beginstoffen:  De stoffen die bij de chemische reactie verdwijnen
• reactieproducten:  de stoffen die ontstaan bij een chemische reactie

Chemische reactie: stofeigenschappen veranderen

Beginstoffen                                     Reactieproducten

Reactietemperatuur

Waarom gebeuren veel chemische reacties niet zomaar?

Als ik een waxinelichtje aan wil steken, moet ik er bijvoorbeeld een vlammetje bij houden. 

reactietemperatuur: de minimale temperatuur waarbij
een bepaalde chemische reactie verloopt

Energie-effect   1/2

Een belangrijk kenmerk van een chemische reactie is het energie-effect.

Elke chemische reactie is exotherm of endotherm

exotherme reactie: 

• Er komt energie vrij. 
• Energie komt vrij in de vorm van warmte, licht, en/of geluid. 
• Houdt zichzelf in stand

Energie-effect   2/2

endotherme reactie: 

• Er is continu energie nodig
• Dit kan aangevoerd worden door bijv. warmte, licht, of elektriciteit
• Stopt vanzelf zonder energie aanvoer.

voorbeeld: eitje bakken

Antoine Lavoisier

Wet van behoud van massa

Monsieur Lavoisier

Via verschillende experimenten ontdekte meneer Lavoisier dat er bij reacties altijd een evenwicht is in massa's.

De wet van massa behoud:

Massa voor de reactie

= 

massa na de reactie

Wet van massabehoud

Wet van massabehoud

Reactiesnelheid     

Reactiesnelheid: Hoe snel een reactie verloopt. Dit geeft aan hoeveel stof er per seconde weg reageert of ontstaat. 

Er zijn vijf factoren die invloed hebben op reactiesnelheid.

Je moet ze alle vijf kennen, en kunnen zeggen welke invloed ze hebben.           

1. Soort beginstof

De ene stof reageert simpelweg sneller dan de andere stof.

Magnesium + zoutzuur =    snel
Zink + zoutzuur =           langzaam

2. Verdelingsgraad

Hoe fijner de stof verdeeld is, hoe sneller het reageert.

metaal poeder + zoutzuur =     snel

metaal blok + zoutzuur =  langzaam

3. Concentratie

Hoe hoger de concentratie van de beginstoffen, hoe sneller het reageert.

4. Temperatuur

Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller het reageert

5. Katalysator

Je kunt de reactiesnelheid beïnvloeden door een hulpstof toe te voegen. Een katalysator zorgt ervoor dat een reactie sneller verloopt.

katalysator: een stof die een reactie sneller 

laat verlopen. De katalysator wordt niet verbruikt 

(je kunt hem dus hergebruiken).

enzym: een biologische katalysator

Practicum

Reactiesnelheid

Noteer voor elk experiment met welke factor de reactiesnelheid wordt beïnvloed:

• Soort beginstof
• Concentratie
• Temperatuur
• Verdelingsgraad
• Katalysator