1.5 Het klimaat als systeem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

§1.5 Het klimaat als systeem

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

kern verhaal:

- orkaan

- laag drukgebied

- stijgingsregen

- met de klok mee

De temperatuur van het zeewater moet ruim 26 ºC zijn.

De bovenlucht moet een stuk kouder zijn waardoor de atmosfeer onstabiel wordt en de warme lucht kan opstijgen.

De Corioliskracht moet merkbaar zijn zodat er daadwerkelijk een circulatie en een lagedrukgebied ontstaat. Net rond de evenaar is de corioliskracht niet sterk genoeg. De beste ontstaansgebieden zijn zo’n 500 km noord of zuid van de evenaar.

Hurricane Irma 
And it also has to be one of the most well-documented hurricanes in history.

Irma is a large and powerful hurricane that has set its sights on Florida on Sunday.

But forecasters have been watching the storm for more than a week now as it tore through the Leeward Islands, raked along Cuba's coast and turned toward Florida.

Here are some of the more amazing images from Irma so far.

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je uitleggen:

• Hoe werkt de energiebalans/stralingsbalans van de aarde?
  
• Wat is het actualiteitsprincipe en hoe speelt dit een rol bij het onderzoek naar klimaatveranderingen?
  
• Uit welke met elkaar samenhangende onderdelen bestaat het klimaatsysteem?
  
• Wat zijn externe factoren en hoe beïnvloeden deze het klimaatsysteem?
  
• Welke rol hebben terugkoppelingsmechanismen in het klimaatsysteem?
  
• Hoe werkt de koolstofkringloop en hoe hangt deze samen met het klimaatsysteem?

De 4 sferen van het systeem aarde

Atmosfeer

Hydrosfeer

Lithosfeer

Biosfeer

Vier sferen

• Alle sferen vormen een groot systeem, onderling verbonden!
  
  
• Binnen alle sferen vinden circulaire processen plaats!
  
  
• Geheel van deze sferen heet geosfeer

Wat is de stralingsbalans?

Hoeveelheid zonnestraling die de aarde bereikt en de hoeveelheid die de atmosfeer weer verlaat. 

Stralingsbalans / energiebalans

Stralingsbalans

Stralingsbalans

1. Waarom is het op sommige plekken warmer?
2. Hoe wordt warmte teruggekaatst?

Stralingsbalans

De warmte van de evenaar wordt via wind en water getransporteerd.

Windstromen

www.windy.com

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Focus hier op lokale factoren;
- nabijheid zee

- hoogteligging

- aan- of aflandige wind

- etc.

Welk gas komt het meest voor in de aardse atmosfeer?

1. stikstof
2. zuurstof
3. waterstof
4. Koolstofdioxide

Werkblad

Wat is de stralingsbalans?

Hoeveelheid zonnestraling die de aarde bereikt en de hoeveelheid die de atmosfeer weer verlaat. 

Stralingsbalans / energiebalans

1) Breedteligging

Waar is het warmer?

Waarom is het hier warmer

2) Albedo-effect

Weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied.

Wit versus zwart shirt: wie heeft het warmer in de zomer?

3) Oppervlak: Land/zee

Regel: 

Water wordt langzamer warm/koud dan land. 

Ookal is het buiten 35 graden, dan is het zeewater in NL nog steeds koud

3) Oppervlak: Land/zee

• Water wordt langzamer warm en koud dan land. Dit heeft vier oorzaken:

1. Het zonlicht kan dieper in het water doordringen dan in het land
2. Doordat water in beweging is, wordt de warmte beter verdeeld dan op het land
3. Het kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten stijgen dan land
4. Bij verdamping van water gaat energie uit het water naar de dampkring 

Atmosferische circulatie

Neem in je schrift de cirkel die hiernaast staat over

Teken in de cirkel het volgende:
- de evenaar, de keerkringen en polen.
- Schrijf een H (hoge luchtdruk) en een L (lage luchtdruk) bij de juiste lijn. 

- Teken hoe de wind waait

Atmosferische circulatie

Wereldwijde verplaatsing van lucht

Teken met potlood dit in je schrift:

- Teken de evenaar  en de polen

- teken lijnen bij 30 en 60 graden N/Z.B
- Schrijf een H (hoge luchtdruk) en een L (lage luchtdruk) bij de juiste lijn. 

- Teken hoe de wind waait

Vervolg atmosferische circulatie

Wat is de ITCZ?

ITCZ

Kenmerken:

• stijgende en vochtige lucht
• lage luchtdruk
• krachtige buien (neerslag)
• in juli vooral op noordelijk halfrond
• in januari vooral op zuidelijk

Hoe komt het dat de ITCZ verplaatst?

Moesson

Door de ITCZ ontstaan Moessons. Dit zijn land- of zeewinden die elk half jaar ongeveer 180 graden van richting veranderen. 

02:02

1. Teken dit over in je schrift

Maak het redelijk groot, zodat je genoeg ruimte hebt straks.

2. Schrijf onder je tekening:

Feit 1:

Feit 2:
Feit 3:
Feit 4: 

02:54

Kijkopdracht

We gaan het filmpje vanaf hier 2 keer bekijken:

De eerste keer gewoon kijken en luisteren

De tweede keer maak je je eigen aantekeningen compleet

Oceanische circulatie

Zelfstandig doorlezen in de samenvatting en het boek!

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

energiebalans

actualiteitsprincipe

vegetatie

externe variabiliteit

albedo-effect

koolstofkringloop

conditionele factoren

stralingsbalans

natuurlijke broeikaseffect

ijstijd/glaciaal

interne variabiliteit

terugkoppelings-mechanismen

sturende mechanismen

Aan de slag

Lezen	§1.5 in je leerboek
Oefenen	Oefenvragen na deze slide, zoek de definities van de woorden van de vorige slide op
Huiswerk	§1.5: Opdrachten 1 t/m 8

Artikel:

https://www.geografie.nl/sites/geografie.nl/files/Hospers%20-%20Krimpdorpen%20in%20een%20global%20village.pdf

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=Iwa3vLoeNmQ

Quizlet:

link

Oefenen

Schrijf in je schrift of beantwoord de volgende vragen in de volgende slides:

1. Hoe ontstaan hogedrukgebieden bij de Noord- en Zuidpool? 
2. Waarom ontstaan  bij de evenaar lagedrukgebieden?
3. Waarom ontstaan rond de keerkringen hogedrukgebieden?

1. Hoe ontstaan hogedrukgebieden bij de Noord- en Zuidpool?

2. Waarom ontstaan bij de evenaar lagedrukgebieden?

3. Waarom ontstaan rond de keerkringen hogedrukgebieden?

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃