Herhaling aarde deel 1 (circulatie en klimaat)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Externe Systeem Aarde

Programma

•  Uitleg:  externe systeem aarde
•  Aan de slag oefenopdrachten

Lesdoel(en)

Aan het einde van deze week kan je:

welke sferen het systeem aarde is opgebouwd en hoe functioneert het systeem kennen;

mondiale variaties in de stralingsbalans verklaren;

de zee- en windstromen in de wereld verklaren;

Benodigde voorkennis 

Je weet wat de diverse sferen zijn;
Je weet wat een hoogdrukgebied en laagdrukgebied is;
Je weet hoe neerslag ontstaat;
Je weet hoe warmte wordt verplaatst;

De dunne laag om de aarde heen heet ...

1. het zwaartekrachtsveld
2. de atmosfeer
3. het heelal
4. de troposfeer

Uit welke 4 sferen bestaat de atmosfeer?

Welke uitspraak klopt?

1. Het weer en het klimaat zijn hetzelfde
2. Het weer is de gemiddelde toestand van het klimaat over een lange periode voor een groot gebied
3. Het klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een lange periode voor een groot gebied

De 4 sferen van het systeem aarde

Atmosfeer

Hydrosfeer

Lithosfeer

Biosfeer

Kringlopen

Hydrologische kringloop

Gesteenten in bergen worden onder invloed van  hydrologische kringloop afgebroken.
Deze kringloop belangrijk bij exogene processen, zoals sedimentatie. 

Bij de hydrologische kringloop
1. verdampt water uit zee en oceanen onder invloed van zon. 
2. waterdamp stijgt op met de lucht en vormt wolken
3. uit deze wolken komt neerslag en zo water weer terug in de rivieren, zeeën en oceanen. 

Gesteente kringloop

De gesteentekringloop zorgt ervoor dat materiaal van de aardkorst steeds opnieuw wordt afgebroken en weer meespeelt in de vorming van nieuw gesteente. Dit verloopt zeer traag.

Drie soorten gesteente: sedimentgesteente, stollingsgesteente en metamorf gesteente. 

Koolstofkringloop

De koolstofkringloop omvat alle processen waarmee koolstof door de aarde circuleert. 

Koolstof maakt een gedaanteverwisseling door: CO2 in de lucht opgenomen door planten en organismen in de oceaan. Deze sterven af en dragen bij aan vorming van o.a. steenkool en aardgas. Door verbranding van die resources komt CO2 weer in atmosfeer.

Wat is het middelpunt van het ons planetenstelsel?

1. de zon
2. de maan
3. de aarde
4. mars

Wat is de grote motor?

Energiebron

De aarde ontvangt via de zon energie

Stralingsbalans

= hoeveelheid zonnestraling die de aarde bereikt en de hoeveelheid die de atmosfeer weer verlaat. 

Het broeikaseffect

Is het broeikaseffect een natuurlijk proces?

True or false: Het broeikaseffect is alleen maar slecht voor de planeet

1. true
2. false

Stralingsbalans

De hoeveelheid straling op een gebied is afhankelijk van:

1) breedteligging

2) albedo

3) verschil land/zee

1) Breedteligging

Waar is het warmer?

Waarom is het hier warmer

wolken / ijs

2) Albedo

weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied.

Bos = donker = absorbeert warmte en straalt het dan weer uit 

IJs = licht = weerkaatst warmte

 

Wit versus zwart shirt: wie heeft het warmer in de zomer?

Het albedo van een .... landschap is het grootst

1. gras
2. Bos
3. Woestijn
4. IJs en sneeuw

3) Land/zee verdeling

Regel: Water wordt langzamer warm/koud dan land. 

Energieoverschot

De warmte van de evenaar wordt via wind en water getransporteerd.

Oceanische circulatie

- Zeestromen: dominante stroming op zee, vaak in de richting van de overheersende wind en daardoor aangedreven. 

       - warme zeestroom: vanuit relatief warm gebied naar een relatief koud gebied

       - koude zeestroom: vanuit relatief koud gebied naar een relatief warm gebied             verdeling temperatuur. 

 Uitzonderlijke situatie rond Antarctica: westenwinddrift rond continent isoleert het landoppervlak. Hierdoor ontstaat grote witte ijskap die zonlicht weerkaatst en daardoor het relatief koud is op aarde. 

 - Thermohaliene circulatie: stroming vanzeewater op enige tot grote diepte, aangedreven door wegzakken koud en zout water bij diepwaterpomp. 

       - koud door breedteligging 

       - zout door verdamping water op lage breedte en opslaan water in ijs op hoge              breedte.

De draaing van de aarde en de ligging continenten hebben ook invloed op de oceanische circulatie.      

Aan het werk

Oefenen met examenvraag.

Atmosferische circulatie

Wereldwijde verplaatsing van lucht.

- Teken de evenaar  en de polen

- teken lijnen bij 30 en 60 graden N/Z.B
- Schrijf een H (hoge luchtdruk) en een L (lage luchtdruk) bij de juiste lijn. 

- Teken hoe de wind waait

Herhaling: ken je het nog?

Wind waait altijd van laag naar hoog

1. Juist
2. Onjuist

Windstromen 

Wind 

Wet van Buys Ballot

en het Corioliseffect

- Lucht stroomt van H naar L

- NH afwijking naar rechts

- ZH afwijking naar links

- ITCZ is zone rondom de evenaar

ITCZ

1. scheve aardas

2. draaiing van de aarde

Moesson

Welke factoren zijn van invloed op de temperatuur?

De klimaatfactoren 

• Breedteligging

• Hoogteligging

• Ligging van gebergten

• Overheersende windrichting / zeesromen

• Land- en zeeverdeling

Klimaatgebieden

Het klimaatsysteem van Köppen

A Tropische klimaten

B Droge klimaten

C Gematigde klimaten

D Landklimaten

E Koude klimaten

Het klimaatsysteem van Köppen

Tropische klimaten

Tropisch regenwoudklimaat

- temp. altijd boven de 18 graden

- hele jaar door neerslag

- kent geen seizoenen - altijd warm

- dichte begroeiing 

Savanneklimaat

- gem. temp. rond de 18 graden

- neerslag is onregelmatig

- natte en droge periode

- groei bomen, struiken en gras

Droge klimaten

Steppe klimaat

- gem. temp. 18 graden

- korte periode neersag

- groeit wat gras en struiken

Woestijn klimaat

- wisselende temperatuur

- nauwelijks tot geen neerslag

- groeit vrijwel niets

Gematigde klimaten

(Gematigde) zeeklimaat:

- temperatuur in de zomer en winter gematigd zacht

- hele jaar door neerslag

- invloed van de zee

- loofbomen

Continentale klimaten

Landklimaat

- warme zomers, koude winters

- hele jaar door neerslag vooral in zomer

- naaldbomen

Polaire klimaten

Toendraklimaat

- temp. komt niet boven de 18 gr.

- neerslag hele jaar wisselend

- groeit enkel gras en mos

Poolklimaat

- temp. altijd gem. 0 graden

- neerslag heel jaar door

- geen seizoenen - altijd koud

- groeit vrijwel niets

Kortom: Klimaat kenmerken

A TROPISCH KLIMAAT: warmer dan 18 graden en veel neerslag 

B DROOG KLIMAAT:  hele jaar weinig neerslag - droog

C ZEEKLIMAAT: koele zomers en zachte winters - neerslag 

D LANDKLIMAAT: hete zomers en koude winters - neerslag

E POOLKLIMAAT:  hele jaar lage temperaturen - koud

Uit het hoofd leren!

Klimaatverandering

Broeikaseffect

Klimaatverandering

Permafrost

Klimaatverandering 

Albedo effect

Terugkoppeling

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

de rol van de verschillende kringlopen in het systeem aarde verklaren; 

welke sferen het systeem aarde is opgebouwd en hoe functioneert het systeem kennen;

mondiale variaties in de stralingsbalans verklaren;

de zee- en windstromen in de wereld verklaren;

Wat weet je nog?

Oefenen:

- Hoe ontstaan hogedrukgebieden bij de Noord- en Zuidpool?

- Waarom ontstaan bij de evenaar lagedrukgebieden?

- Waarom ontstaan rond de keerkringen hogedrukgebieden?

 - Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

- Wat is de samenstelling en de opbouw van de atmosfeer?

- Waardoor zijn er variaties in de stralingsbalans?

- Waarom zijn er variaties op het globale windsysteem?

- Wat zijn de kenmerken van de klimaten volgens het Köppensysteem?

- Wat is de invloed van zeestromen op het klimaat?

Afsluitende foto

Beschrijving van de afsluitende foto

In januari 1992 sloeg tijdens een storm in de Grote Oceaan, halverwege tussen Hongkong en de V.S., een container van een vrachtschip overboord. Nu gebeurt dat dagelijks, maar de lading van deze container was bijzonder: bijna dertigduizend badspeeltjes. Gele badeendjes, blauwe schildpadden, rode bevers en groene kikkers: allemaal kwamen ze in de oceaan terecht. Bijna een jaar later spoelden duizenden speeltjes aan op de kust van Alaska. Een groot deel zat jaren vastgevroren in het Noordpoolijs. Pas in 2000 werden ze voor de kust van IJsland gesignaleerd. Nog steeds spoelen speeltjes, weliswaar sterk verweerd, aan op verschillende stranden in de wereld. Door het onbedoelde experiment met de badspeeltjes is waardevolle informatie verkregen over de zeestromen in de oceanen.

Oud examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Samenvatting

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃