220315_TaalOpDeWerkvloer

• Hoger onderwijs

Semma: welkomstwoord

Peter: infosessie/ werkmoment kaderen

Peter: achtergrondinfo over Huis (10') Wat doen we? Wat doet ons team? Ook -> uitleg bij werking team werknemers (belangrijk naar latere vraag -> Hoe verder? Kan ruimer zijn dan enkel ondersteuning mentoropleiding)

Peter -> binnen team opleidingen gingen we in verschillende beroepsopleidingen aan de slag: 

Taal op de leerwerkplek

Geregeld vragen we feedback aan mentoren op stageplekken en dan krijgen we wel vaker te horen dat het op vlak van taal wat stroef loopt. Hier een aantal vragen/ bedenkingen...

• Herkennen jullie dit? Welke feedback krijgen jullie over de communicatie met anderstalige lln op de leerwerkplek?
• Wat doen jullie al ter ondersteuning? Noem één of 2 zaken en zet deze in de chat.

Aan de slag: LessonUp

1. Surf naar 'lessonup.app'.

2. Geef de code onderaan in.

3. Log in en typ je naam.

4. Je doet mee met de presentatie.

Jullie hebben al gezien dat dit programma geen gewone ppt-presentatie is. We maakten deze vorming in LessonUp Dit is een tool die ervoor zorgt dat jullie ook actief kunnen deelnemen aan de vorming. Tijdens de vorming krijgen jullie een aantal opdrachten met de Smartphone. Hiervoor moeten we ons eerst inloggen. Je hebt geen paswoord nodig en je moet ook geen e-mailadres opgeven.

In Brussel spreken veel leerlingen verschillende talen. Hoe verloopt de communicatie op de leerwerkplek?
Wat gebeurt al ter ondersteuning?

Vangen jullie soms op dat er zich problemen voordoen op vlak van taal?

Wij dachten als team ook al eens na over welke ondersteuning we mentoren of de anderstalige lln zelf zouden kunnen bieden. We bekijken even een filmpje waarin een klusjesman een instructie krijgt. 

Kijkopdracht: Jullie zullen zien dat niet alles even vlot verloopt. Noteer even voor jezelf wat eventueel beter kan. 

* Instructies op de plaats zelf geven

* Demonstreren wat je moet doen -> bv. op doos schrijven wat erin zit (handdoeken)

* Opschrijven wat er moet gebeuren -> lijst: daarna lln zelf laten vertellen wat hij zal/moet doen

* Gebruik veel gebaren en visuele ondersteuning

* Taal: zoveel mogelijk enkelvoudige zinnen, geen passief

* Controleren op begrip: stel gerichte vragen -> Leg het nog eens uit (niet: ‘Heb je het begrepen?’) Wat moet je gaan halen?

* Houd je uitleg kort, wissel af met vragen en instructies

Andere tips:

* Geen ‘men’ gebruiken, maar ‘ik’. Bv. ‘Ik kan zien wanneer het werk klaar is.’

* Gebaren, mimiek: bv. teken bij ‘minder’

* Herhalen: ‘Wat is een afwerkingslaag?’

* Geef de lln voldoende tijd om te antwoorden

* Blijf zoveel mogelijk NLs spreken

* Vermijd kromtaal

* Gebruik zoveel mogelijk transparante woorden

* Vermijd dialect

* Nieuwe vaktermen verklaren 

Ondersteuning mentor: vorming duidelijke instructietaal

Je zag in het filmpje dat de communicatie met een anderstalige cursist of lln niet altijd even vlot verloopt. We bedachten een aantal acties die eventueel inzetbaar zijn op de leerwerkplek om zowel mentoren als lln te ondersteunen. Ik stel deze even voor. Die voorstelling is even puur inhoudelijk. In het tweede deel van dit denkmoment straks willen we graag met jullie bekijken hoe en of we deze inhoud op de leerwerkplek willen implementeren.

We maken een onderscheid tussen ondersteuning van mentoren en ondersteuning van de lln zelf. We beginnen met de mentor.

We kunnen mentoren een vorming aanbieden rond duidelijke instructietaal. 

Op deze pagina zien jullie een fiche die we vakinstructeurs en mentoren meegeven met tips over hoe een duidelijke instructie te geven. Als we terugdenken aan het filmpje zijn er alvast enkele tips die de mentor had kunnen gebruiken.

• Zo had hij de instructies niet in de koffiekamer maar op de plaats zelf kunnen geven. Dan had hij die dozen kunnen laten zien. Hij had kunnen voordoen hoe je iets op de doos moet schrijven; Het materiaal ligt er, hij kan er gebruik van maken. Hij had dan ook veel meer naar zaken kunnen wijzen, meer gebaren gebruikt hebben; 
• Hij had een klein werkschema kunnen opstellen met de verschillende stappen op, zodat de lln hierop kon terugvallen; 
• Zijn zinnen waren vaak erg lang, dat kon korter en met meer imperatiefvormen, die duidelijker zijn, 'doe dat in dozen'.
• Hij overliep alles heel snel en liet niet veel tijd tot nadenken. 
• Hij vroeg wel of de lln het begrepen had, maar dit was een erg algemene vraag. In plaats van de vragen of hij het begrepen had, had hij kunnen checken op begrip Herhaal het nog eens. Zeg nog eens wat je moet doen. 
• De cartoon illustreert wat veel mensen doen: ze beginnen in tarzantaal te spreken -> Jij goed begrepen hebben. De collega begon dit op een gegeven moment ook te doen, maar dat zorgde voor nog meer verwarring.

Op de tweede fiche staan nog enkele open en gesloten vragen geïllustreerd. Ze geven de mentor wat inspiratie over welk type vragen ze kunnen stellen. In het voorbeeld enkele voorbeeldzinnen voor kappers. Bv. de gesloten vraag Waarom gebruik je nu deze borstel en geen andere? Of een gesloten vraag voor Hout: Wat doe je eerst? De langgatboormachine aanzetten of de handleiding lezen?

Ondersteuning mentor: taal stimuleren

Voorts kunnen we mentoren ook inspiratie geven over welke momenten zich lenen als oefenmoment. Daar hoeven ze niet speciaal veel extra's voor te doen. Het materiaal en de gelegenheid doen zich voor tijdens het werk. Wanneer leerlingen bv. de menukaart of het dagmenu doornemen kan de mentor even aandacht besteden aan de taal. Daar zien jullie hier een fiche over. De mentor kan de lln de opbouw van een menukaart leren kennen, door mee de aandacht te vestigen op de opbouw van zo'n kaart. De dranken, hoofdgerecht, kindermenu, ... hebben een ander lettertype, zijn vetgedrukt, ... Gerechten kunnen eerst passief worden ingeoefend: bv. 'balletjes in tomatensaus', waar vind je dat op de kaart? De mentor krijgt ook tips over hoe om te gaan met woordenschat die voor de lln nieuw is. In plaats van meteen een vertaling te geven, kunnen ze bv. bij een samengesteld woord wijzen op een woord dat ze al wel kennen. (tomaten-saus) Ze kunnen hen gebruik laten maken van Google Translate. Of ze kunnen lln aanmoedigen om nieuwe woorden bij te houden. Vroeger zeiden we om dat in een schriftje te doen, nu kan het ook in de Smartphone. De app Calepino laat bv. toe voor de lln om een foto te nemen en/ of een geluidsfragment in te spreken en zo een persoonlijk woordenboek aan te leggen. 

Bij Elekrotechnisch installateur kan de mentor de lln bv. helpen om elektrische schema's en werkinstructies te lezen. 

Of een andere tip die we vaak meegeven, is om instructies in te oefenen aan de hand van TPR. 

Ondersteuning mentor: leerdoelen taal

We kunnen de mentor ook ondersteunen door hem/haar een overzicht te geven van de vele taaltaken die een leerling als werknemer moet kunnen. Voor heel wat beroepen bestaan er taalprofielen die dit in kaart brengen; Het kan een idee zijn voor mentor en leerling om zo'n profiel te overlopen en te kijken wat nog niet zo goed lukt. Zo weten mentor en leerling waar zeker nog op te oefenen. Zo'n TP helpt dus om in kaart te brenfen wat de talige aspecten van de job zijn.

1 = Wat kan ik al goed? 

2 = Wat kan ik nog niet zo goed?

3 = Wat kan ik nog niet?
4 = Wat heb ik nog nooit gedaan?

Ondersteuning leerling: zakwoordenboekjes

Voor enkele sectoren werkte HvnB zakwoordenboekjes uit met daarin verschillende woorden en zinnen die vaak voorkomen tijdens het werken. Het zakwoordenboekje voor de horeca bv. bevat zinnen om bestellingen op te nemen, de rekening te brengen, verschillende gerechten, ...

Voor winkelbediendes of toekomstige winkelbediendes hebben we dan weer onze Prêt à parler met daarin veel voorkomende zinnen die helpen om de Nederlandstalige klanten zo goed mogelijk te bedienen. Er is ook een bijlage bij voor meer specifieke winkels, nl. chocolatiers, confectie of elektro.

Bij de boekjes behoren ook ideeËn over hoe deze in te zetten, want dat is niet altijd evident. We kunnen mentoren bv. tips geven over hoe ze de leerling kunnen stimuleren om het zakwoordenboekje als hulpmiddel in te zetten. 

Ondersteuning leerling: digitale tools

• Quizlet: Kapper
• Calepino
• Google Translate
• apps: FACT

Calepino -> Cursisten maken in de app op hun smartphone een eigen woordenboek. Ze maken zelf foto's en spraakopnames.

FACT: Tuinbouw/ Metaal

Ondersteuning leerling

Je kan leerlingen zelf ook sterker maken door hen een aantal spreekstrategieën mee te geven. Dat hoeft niet heel complex te zijn. Enkele 'trucjes' zetten hen al een heel eind op weg. 

Je kan leerlingen enkele hulpzinnen meegeven wanneer de conversatie vast loopt. Daar zie je hier enkele voorbeelden van? 

• Hulpzinnen om tijd te winnen
•  ​Ik bedoel...
• Begrijp je wat ik bedoel?
• Begrijp je? = Snap je? = Versta je ‘t?
• Is ‘t duidelijk?
• Hoe zeg je dat nu weer?​
• Goh, …​

• Kort en simpel beschrijven (basiswoordenschat activeren)​
• Internationale woorden
• emotie, annuleren, telefoneren, correctie, contacteren, prioriteit
• Lichaamstaal​
• Foto’s en illustraties​

Een voorbeeld geven: ‘bijvoorbeeld’​

​

DOEL: tijd winnen + communicatieve interactie​

Ondersteuning leerling: inoefenen informeel spreken

Vanuit stageplaatsen krijgen we wel vaker feedback dat laagtaalvaardige leerlingen niet zo goed in de groep liggen, omdat ze niet geïnteresseerd lijken in een conversatie. Mentoren kunnen de leerlingen helpen om sociale gesprekken in te oefenen; Vanuit ons team oefenkansen hebben we hier verschillende leuke werkvormen voor, die bv. tijdens de pauze kunnen worden ingezet. Hier zien jullie bv. enkele leuke kaartjes uit een 'babbeldoos' die aanleiding kunnen geven tot een gesprek.

Wat doe jij graag in jouw vrije tijd?

Waar woon je?

Wanneer kan jij relaxen?

Tot slot nog eens het filmpje waarmee ik begon, maar deze keer gebruikt de mentor een aantal technieken om de instructie duidelijk verstaanbaar te maken.

Dit zijn enkele acties die wij mogelijk zien. We hadden hier graag wat feedback op gekregen. 

Zet eens in de chat welke actie jullie zelf belangrijk vinden?

Zet eens in de chat welke actie jullie haalbaar vinden?

Welke actie vind je belangrijk voor jouw sector?

Welke actie vind je realistisch/ haalbaar? 

Dit zijn enkele acties die wij mogelijk zien. We hadden hier graag wat feedback op gekregen. 

Zet eens in de chat welke actie jullie zelf belangrijk vinden?

Zet eens in de chat welke actie jullie haalbaar vinden?

Zie jij nog een andere vorm van taalondersteuning mogelijk op de leerwerkplek?

Bedankt!

Aan de slag: LessonUp

1. Surf naar 'lessonup.app'.

2. Geef de code onderaan in.

3. Log in en typ je naam.

4. Je doet mee met de presentatie.

Jullie hebben al gezien dat dit programma geen gewone ppt-presentatie is. We maakten deze vorming in LessonUp Dit is een tool die ervoor zorgt dat jullie ook actief kunnen deelnemen aan de vorming. Tijdens de vorming krijgen jullie een aantal opdrachten met de Smartphone. Hiervoor moeten we ons eerst inloggen. Je hebt geen paswoord nodig en je moet ook geen e-mailadres opgeven.

Belangrijk?

Haalbaar?

Intro: 

* Filmpje van leerlingen Keukenmedewerker in CDO De Rotonde in Gent

* Concept: 4 verschillende leerkrachten wonen elkaars lessen bij

* Vandaag: Veerle, zij laat zien hoe ze haar lespraktijk aanpast aan de anderstalige leerlingen in de les

1:46'

INSTRUCTIE

Kijkvragen:

1) Geef voorbeelden hoe de opdracht aansluit bij de voorkennis van de cursisten.

2) Op welke manier zorgt de docent voor interactie?

3) Op welke manier geeft de docent talige ondersteuning aan de anderstalige cursisten?

Schrijf alles op blad papier, best in kernwoorden

Leerwerkplek = ideale plaats om (beroeps-)taal verder te ontwikkelen.

Materiaal is voor handen

Levensechte situaties die zich in het latere beroepsleven ook voordoen