Basisstof 1 + 2, genotype, fenotype en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Plattegrond

Donderdag 16 juni, 4 + 5de lesuur, h2d  

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg §5.1, genotype en fenotype

3. Zelfstandig aan het werk

4. Hoe zit het met een aantal erfelijke eigenschappen in deze klas?

5. Uitleg §5.2, chromosomen

HW voor donderdag 23 juni, 4 + 5de uur:

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 +

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Leren §5.1, blz. 96 t/m 98 (boek b!) + M. opd. 1 t/m 4 +

6 t/m 8 van §5.1 over genotype en fenotype

Donderdag 16 juni, 4 + 5de lesuur, h2d  

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg §5.1, genotype en fenotype

3. Zelfstandig aan het werk

4. Hoe zit het met een aantal erfelijke eigenschappen in deze klas?

5. Uitleg §5.2, chromosomen

HW voor donderdag 23 juni, 4 + 5de uur:

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 + 

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Leren §5.1, blz. 96 t/m 98 (boek b!) + M. opd. 1 t/m 4 +

6 t/m 8 van §5.1 over genotype en fenotype

Leerdoelen §5.1:

1. Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn. 
2. Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben. 

Genen 

Een gen bevat een code met informatie voor één erfelijke eigenschap.

Op een chromosoom liggen veel genen (enkelvoud = gen)

Ieder gen heb je twee keer:

*  één liggend op een chromosoom afkomstig van je moeder

*  één liggend op een chromosoom afkomstig van je vader

Je hebt duizenden genen van je ouders meegekregen, dus duizenden erfelijke eigenschappen. Genen kunnen niet actief of actief (hard/zacht) zijn.

Iedere cel bevat de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme (het genotype).

Fenotype en genotype

Fenotype: alle eigenschappen van een organisme

• eenvoudig aan te passen
• is het resultaat van het genotype plus de invloeden uit het milieu
• Zichtbare eigenschappen, bijv. oogkleur en niet zichtbare eigenschappen, zoals bijv. de bloeddruk.

Genotype: de informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme

• niet aan te passen
• erf je van je ouders
• aanpassing alleen door mutaties (basisstof 3)

genotype= complete informatie voor al de erfelijke eigenschappen

fenotype = zichtbare eigenschappen 

(erfelijke eigenschappen + invloeden uit het milieu)

5 vragen

1 (5). Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

2 (5). Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

3 (5). Mathilde laat een permanentje zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

4 (5). Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

5 (5). Heeft een vlieg hetzelfde fenotype als de larve waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. hetzelfde fenotype en genotype
4. verschillende genotype en fenotype

Donderdag 16 juni, 4 + 5de lesuur, h2d  

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg §5.1, genotype en fenotype

3. 15 min. zelfstandig aan het werk

4. Hoe zit het met een aantal erfelijke eigenschappen in deze klas?

5. Uitleg §5.2, chromosomen

HW voor donderdag 23 juni, 4 + 5de uur:

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 + 

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Leren §5.1, blz. 96 t/m 98 (boek b!) + M. opd. 1 t/m 4 +

6 t/m 8 van §5.1 over genotype en fenotype

Zelfstandig aan de slag:

• Lees de tekst van §5.2 over chromosomen door en maak de bijbehorende opdrachten, opd. 1 t/m 5 + 7 + 8, §5.2 (huiswerk voor do. 23 juni)

• Lees de tekst van §5.1 over het genotype en fenotype óf §5.2, over chromosomen en maak een samenvatting van deze tekst, op je eigen manier óf maak de samenvattingsopdrachten. 

• Bekijk dit filmpje over DNA van Klokhuis (15 min.)

Donderdag 16 juni, 4 + 5de lesuur, h2d  

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg §5.1, genotype en fenotype

3. 15 min. zelfstandig aan het werk

4. Hoe zit het met een aantal erfelijke eigenschappen in deze klas?

5. Uitleg §5.2, chromosomen

HW voor donderdag 23 juni, 4 + 5de uur:

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 + 

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Leren §5.1, blz. 96 t/m 98 (boek b!) + M. opd. 1 t/m 4 +

6 t/m 8 van §5.1 over genotype en fenotype

Welke erfelijke eigenschappen kunnen we van elkaar zien/testen?

Donderdag 16 juni, 4 + 5de lesuur, h2d  

1. Aanwezigheidscontrole  + hw noteren (door jullie!) + hw-controle

2. Uitleg §5.1, genotype en fenotype

3. 15 min. zelfstandig aan het werk

4. Hoe zit het met een aantal erfelijke eigenschappen in deze klas?

5. Uitleg §5.2, chromosomen

HW voor donderdag 23 juni, 4 + 5de uur:

Leren §5.1 + 5.2 + M. opd. 1 t/m 5 + 

7 + 8 van §5.2 over chromosomen

Leren §5.1, blz. 96 t/m 98 (boek b!) + M. opd. 1 t/m 4 +

6 t/m 8 van §5.1 over genotype en fenotype

Uitleg §5.2 over chromosomen

Leerdoelen §5.2:

1. Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
2. Je kunt aangeven dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.
3. Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat. 

Chromosomen

• Bij de mens 46 in iedere celkern
• 22x twee dezelfde
• Het 23ste paar zijn de geslachtschromosomen
  
• Van elk paar komt er een van de vader en een van de moeder, behalve bij de ...

Al de chromosomen in één cel bevat het complete bouwplan van een organisme.

Geslachtscellen (eicellen en zaadcellen)

In geslachtscellen komen chromosomen niet in paren voor maar enkelvoudig.

Opdracht

1. Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een witte bloedcel?
   Ja of nee

Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een witte bloedcel?

1. Ja
2. Nee

Opdracht

1. Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een bevruchte eicel? Ja of nee

Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een bevruchte eicel?

1. Ja
2. Nee

Opdracht

1. Kan deze DNA-volgorde voorkomen in een zaadcel? Ja of nee

Kan deze DNA-volgorde voorkomen in een zaadcel?

1. Ja
2. Nee

Opdracht

1. Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een zaadcel? Ja of nee

Kan deze DNA-volgorde twee keer voorkomen in een zaadcel? Ja of nee

1. Ja
2. Nee

Leerdoelen §5.2:

1. Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
2. Je kunt aangeven dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.
3. Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat. 

Opdracht 5a

• Welke van deze chromosomen vormen een chromosomenpaar? Leg je antwoord uit.
• De chromosomen 1 en 4, omdat in deze chromosomen op dezelfde plaats een gen ligt voor dezelfde erfelijke eigenschap.

Opdracht 5b 

• In welke cel zijn de chromosomen en genen juist getekend? Leg je antwoord uit.
• In cel 3, omdat in deze cel de chromosomen met dezelfde vorm genen hebben voor dezelfde erfelijke eigenschappen.

Opdracht 6