T3 hfd 6 Koppelteken en trema (klass.)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1-3

DOEL

- je weet wanneer je een trema of koppelteken moet gebruiken.

Koppelteken & trema

Maak van de volgende 2 woorden 1 woord? :
auto ... expert

Maak van de volgende 2 woorden 1 woord? pizza ... oven

Terugblik

Samenstellingen 

- soms direct aan elkaar --> koffiebeker, telefoonoplader 

- soms met tussen letters -en-  -->  paardenstal, luizenkam

- soms met tussenletter -s- --> damesschoen, boksersneus

- soms met tussen letter -e-  --> rijstepap, secondewijzer, horlogemaker

Koppelteken of trema

In sommige woorden schrijf je een koppelteken of trema, om te voorkomen dat je een woord verkeerd uitspreekt. 

stageuren - stage-uren of reunie - reünie   

Zo gebruik je een koppelteken

Je schrijft een koppelteken tussen twee delen van een samenstelling: 

1.  Als de samenstelling verkeerd uitgesproken zou worden: radio-omroep, montage-instructie
2. In aardrijkskundige aanduidingen: Zuid- Afrika, Noord-Brabantse 
3. Voor of na een hoofdletter: Henk-Jan, X-benen
4. Na een cijfer,  letter, afkorting of symbool: 3-jarig, ABC-eilanden, $-teken

Waar hoort het koppelreken in diplomauitreiking?

Waar hoort het koppelteken in autoonderdelen

Waar hoort het koppelteken in 100jarige?

Waar hoort het koppelreken in diplomauitreiking?

Welke woorden zijn juist gespeld?

1. pianomuziek
2. Europa-cup
3. paarden-stal
4. KLM-vlucht

Trema (ëïö) kort samengevat

Meervoud van woorden die eindigen op ie

klemtoon op de laatste lettergreep: + ën

klemtoon niet op de laatste lettergreep: "n

vb: calorie  - calorieën

kopie  - kopieën

bacterie  -  bacteriën

porie  -  poriën

Trema (ëïö) kort samengevat

In sommige woorden schrijf je een trema. Je voorkomt zo dat je een woord verkeerd uitspreekt.

Het trema maakt duidelijk dat het om twee klinkers gaat,

en niet om één klank.

poëzie / beëindigen / reünie 

Waarom een trema?

geïnteresseerd

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom een trema?

hindoeïsme

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom
een koppelteken?

elite-eenheid

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, letter, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom
een koppelteken?

Zuid-Europa

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, letter, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom
een koppelteken?

%-teken

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, letter, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom
een koppelteken?

domino-effect

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, letter, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Waarom
een koppelteken?

DNA-onderzoek

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, letter, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

Neem het onderstreepte woord over en zet een trema of koppelteken waar dat moet.
Jasper heeft een filmpje over junkfood geupload naar YouTube.

_________

Neem het onderstreepte woord over en zet een trema of koppelteken waar dat moet.
Heb jij een eigen stereoinstallatie op jouw kamer?

_______________

Neem het onderstreepte woord over en zet een trema of koppelteken waar dat moet.
Jasmina's vader ging naar de BMWdealer voor een proefrit.

___________

Neem het onderstreepte woord over en zet een trema of koppelteken waar dat moet.
Mijn oma is sinds gisteren haar 65+kaart kwijt.

_________

Neem het onderstreepte woord over en zet een trema of koppelteken waar dat moet.
Svens broer had rare fantasieen over de vakantie

___________

Hoe schrijf je: drieentwintig

1. drie-en-twintig
2. drieëntwintig
3. drietwintig
4. drieeentwintig

Hoe schrijf je: onderzeeer

1. onderzeeeer
2. onderzeeër
3. onder-zeeër
4. onder-zee-er

Hoe schrijf je: astmaaanval

1. astmaanval
2. astmaáanval
3. astma-aanval
4. stamaanval

Welke woorden zijn juist gespeld?

1. tweeenzestig
2. onderzeeër
3. roeien
4. museum-directeur

Welke woorden zijn juist gespeld?

1. berepoot
2. staatsschuld
3. dameschoen
4. stekeblind

Welke woorden zijn juist gespeld?

1. krantenkop
2. tarwemeel
3. beregoed
4. kippenei

GELEERD

- je weet wanneer je een koppelteken of trema moet gebruiken.

KOPPELTEKEN EN TREMA