Leerwerkboek 2 Voedsel: Blok 2: Een vaste woonplaats

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Leerwerkboek 2 Voedsel: 

Blok 2: Een vaste woonplaats

Wat meet je als je het weer wilt bepalen?

1. Regen en warmte
2. Temperatuur, neerslag en wind
3. Wind en neerslag
4. Licht, warmte en neerslag

Hoe kun je het klimaat van een gebied bepalen?

1. Je meet de warmte, neerslag en de wind
2. Je meet hoe warm het is gedurende 1 jaar
3. Je meet het weer over een lange tijd
4. Je kijkt naar de zomer- en wintertemperatuur

Nomaden zijn:

1. Mensen die op een vaste plek wonen
2. Mensen die elke dag naar hun werk rijden
3. Mensen die rondtrekken op zoek naar voedsel
4. Mensen die in een huis wonen

Zee-klimaat

Pool klimaat

Tropischklimaat

Steppe-klimaat

Toendra klimaat

Woestijn
klimaat

Leerdoelen:

Als je klaar bent met dit blok, kun je:

• vertellen hoe mensen planten gingen verbouwen en dieren gingen houden.
• uitleggen wat het verschil is tussen akkerbouw, veeteelt en landbouw.
• de belangrijkste landen, wateren, en steden in het Midden-Oosten aanwijzen op een kaart.
• voorbeelden noemen van hoe mensen het landschap veranderden om aan landbouw te kunnen doen, vroeger en nu. 
• vertellen waar in Nederland de eerste boeren woonden.
• voorbeelden noemen van resten van de eerste boeren in Nederland.
• uitleggen waarom boeren  in verschillende delen van de wereld verschillende producten verbouwen. 
• vertellen in welke landen van de wereld het meeste voedsel wordt geproduceerd. 

Begrippen

• De akkerbouw
• Het ingerichte landschap
• De irrigatie
• De landbouw
• Het natuurlandschap
• De steentijd
• De veeteelt

Waar gaat dit blok over?

Maken

Opdracht 1

Het ontstaan van landbouw

• Jager-verzamelaars werden boeren en leefden niet meer als nomaden. 
• Ze leerden hun omgeving beter kennen en leerden zelf planten zaaien. 
• Akkerbouw: Mensen zaaiden en oogsten planten op velden -> akkers.

Het ontstaan van landbouw

• Veeteelt: Dieren houden voor hun vlees of hun melk.
  
• Wilde dieren werden tamme huisdieren, zoals de koe, het schaap en de geit. 
• Akkerbouw + veeteelt = landbouw.

Het ontstaan van landbouw:

Mensen ontdekten landbouw                  het bewerken van land en het houden van vee voor de productie van voedsel.

Veeteelt:

Dieren houden voor vlees en melk. 

Akkerbouw:

Planten zaaien en oogsten op akkers. 

De vruchtbare Halvemaan

• De eerste boeren die planten en dieren geschikt maakten voor landbouw, woonden 10.000 jaar geleden in het Midden-Oosten. 
• Door de vorm heet dit gebied de Vruchtbare Halvemaan. 

Dieren houden om voedsel te krijgen

Land bewerken om voedsel te maken

Planten verbouwen om voedsel te krijgen

Akkerbouw

Landbouw

Veeteelt

Welke combinatie klopt?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

De eerste landbouw was in "de vruchtbare halvemaan".
Waar is dat?

1. Verre Oosten
2. Midden-Europa
3. Zuid-Europa
4. Midden-Oosten

Maken

Opdracht 2, 3, 4, 5, 

6 en 7

www.google.com

Aanpassingen voor de landbouw

• Door de landbouw was er gemakkerlijker voedsel te krijgen. 
• Er werden betere huizen gebouwd en er ontstonden dorpen. 
• Hierdoor was er een betere bescherming voor mens en vee tegen wilde dieren. 
• Men ging samenwerken en ze bedachten nieuwe werktuigen. 
• Doordat er meer voedsel was, konden meer mensen in een gebied wonen. 

• Boeren leerden meer over de natuur. Ze leerden hoe planten beter konden groeien. 
• Daarvoor is lucht, water, voedingsstoffen en licht nodig. 
• Ook groeien ze beter bij een bepaalde temperatuur. 
• Voedingsstoffen raken op als er steeds dezelfde planten groeien en de grond kan droog worden. 
• Om de voedselproductie te verbeteren gebruikten ze mest en irrigatie -> water uit een rivier over te droge grond laten lopen. 

Maken

Opdracht 8 en 9

De eerste boeren in Nederland. 

• De eerste boeren verbouwden andere planten (granen, bonen, erwten) dan in het Midden-Oosten -> kou en natter klimaat. 
• Daarnaast zochten ze bessen, noten en vruchten.
• Ze bleven jagen en vissen. 

• Vanwege de kou hadden de boeren andere huizen, kleding en brandstof.
• De materialen kwamen uit de natuur.
• Huizen werden gebouwd van hout, klei, stro en riet. 
• Bomen werden gekapt voor brandstof.
• Vee graasde in het deel van het bos dat niet werd gekapt. 
• Vee at gras en jonge boompjes -> bos veranderde.
•  Natuurlandschap werd ingericht landschap. 

De eerste boeren in Nederland:

• Leefden +/- 7000 jaar geleden in Zuid-Limburg.
• Deze tijd heet de steentijd   -> boeren maakten voorwerpen meestal van steen. 
• Soms waren spullen van hout, botten en aardewerk. 

• De boerderijen uit de steentijd zijn helemaal verdwenen. 
• In Drenthe zijn wel nog resten van de eerste boeren te vinden -> Hunebedden. 
• Dit waren grafkamers waarin de doden begroeven werden. 

Maken

Opdracht 10 en 11 

Maken

Opdracht 12, 13, 14, 

15 en 16

Verschillende producten uit verschillende gebieden. 

• Het klimaat bepaalt welke planten er groeien. 
• In het regenwoud groeit o.a.: koffie-cacao-bananen-mango-rijst-palmolie.

• Verder van de evenaar af vind je de savanne en de steppe met een klimaat met een droog seizoen. 
• Boeren verbouwen daar graan (verbeterde grassoorten).

• Andere streekproducten zijn katoen en pinda's.

Savanne

Steppe

• Verschillende seizoenen: koude winters en warme zomers.
• In gebieden met lange, warme zomers  groeien sinaasappels en druiven. 

• In gebieden met korte en koele zomers worden aardappelen en bosbessen verbouwd. 

Zeeklimaat

Landklimaat

• In de klimaten bij de polen is het te koud voor landbouwgewassen.

• Op de toendra groeien alleen grassen en mossen. 
• Er zijn gebieden op aarde die helemaal niet geschikt zijn voor landbouw, bijv. vanwege landijs of droogte. 

Toendraklimaat

• Poolklimaat

Maken

Opdracht 17, 18, 19,

20, 21, 22 en 23