Rous 3.5 t/m 3.9

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

4 HAVO ECONOMIE  ||  2022-2023

Programma

• Vorige les
  
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Primaire arbeidsvoorwaarden

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Pensioen

Salaris

Vakantiedagen

Werktijden

Werkkleding

Sabbatical

Scholing

dertiende maand

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je onderscheid maken tussen een nominaal inkomen en een reëel inkomen. 
• Kun je de verandering van koopkracht beredeneren en berekenen. 
• Kun je de verandering van het reëel inkomen beredeneren en berekenen.

Welk economisch begrip hoort bij de volgende omschrijving: 'Een algemene stijging van de prijzen'

Het CBS

Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) houdt in Nederland de ontwikkeling bij van alle prijzen van goederen en diensten. Het CBS gebruikt daarbij indexcijfers.

Voorbeeld

• Je loon in 2021 is €3,50
• In 2022 wordt dat €4,00
• De nominale loonstijging is dan €0,50
• Oftewel... het loon in euro's 

Wat weet je over een indexcijfer?

Indexcijfer

Een indexcijfer laat een procentuele verandering zien ten opzichte van een afgesproken periode.

Die periode noem je het basisjaar. De gegevens in het basisjaar hebben het indexcijfer 100.

Indexcijfer berekenen

Indexcijfer = nieuw getal ÷ getal in het basisjaar x 100

Voorbeeld

• In het basisjaar is de prijs van een spijkerbroek € 30. Vijf jaar later is de prijs € 34.
  
• Het nieuwe indexcijfer is € 34 ÷ € 30 x 100 = 113,3.
  

Of bereken de prijsstijging in procenten en dan plus 100. 

(34 - 30) : 30 x 100 = 13,3% --> 113,3

In het basisjaar is de prijs van een paar schoenen € 95.
Een jaar later is de prijs € 98.
Met hoeveel procent is de prijs van de schoenen
gestegen ten opzichte van het basisjaar?

Als de prijzen stijgen...

Willen mensen ook meer loon!

Nominaal inkomen

• Het inkomen dat je in euro’s verdient, is een nominaal inkomen.
• Als je nominale inkomen met 5% stijgt en er is 3% inflatie, dan ga je er in koopkracht 2% op vooruit. --> officieel procentpunt. 

Als je inkomen met 4% stijgt en de prijzen met 6%. Wat gebeurd er dan met je koopkracht?

Stijgt

Daal

Koopkracht

• Als je inkomen hetzelfde blijft en de prijzen stijgen, dan daalt je koopkracht.
• Als je inkomen stijgt en de prijzen hetzelfde blijven, dan stijgt je koopkracht.
• Wanneer je koopkracht stijgt, kun je meer behoeften vervullen. Je welvaart stijgt dan.

Reëel inkomen

• Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen.
• Reëel inkomen = koopkracht. 
• Je inkomensstijging is gecorrigeerd met de inflatie. 

Voorbeeld

Er is 5% inkomensstijging en 3% inflatie. Wat gebeurd er met je koopkracht?

105 : 103 x 100 = 101,9 --> stijging van 1,9%

Ric = Nic : pic x 100%

Jullie mogen ook 5% - 3% = 2% opschrijven

Aan de slag

Maken t/m 3.9

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Nakijken t/m 3.4

Vragen?

Leg in je eigen woorden uit wat het reële inkomen betekent