Aan het eind van deze lessenserie kun je herkennen en uitleggen:
wat de industriële revolutie inhield.
waarom de ind. rev. juist in Engeland begon.
welke gevolgen de ind. rev. had voor de opbouw van het koloniaal bezit.
welke gevolgen het modern imperialisme had voor Afrika, met name Congo.
welk koloniaal beleid Nederland voerde in de tijd van het modern imperialisme.
Leerdoelen:
1 / 28
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5
In deze les zitten 28 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 4 videos.
Lesduur is: 120 min
Onderdelen in deze les
Aan het eind van deze lessenserie kun je herkennen en uitleggen:
wat de industriële revolutie inhield.
waarom de ind. rev. juist in Engeland begon.
welke gevolgen de ind. rev. had voor de opbouw van het koloniaal bezit.
welke gevolgen het modern imperialisme had voor Afrika, met name Congo.
welk koloniaal beleid Nederland voerde in de tijd van het modern imperialisme.
Leerdoelen:
Slide 1 - Tekstslide
Hoofdstuk 8: Tijd van burgers en stoommachines,
de economische sprong van Europa (1800 - 1900)
Kenmerkende aspecten:
1. De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme
Slide 2 - Tekstslide
Slide 3 - Tekstslide
8.1 Industrialisatie en modern imperialisme
Rond 1750: enorme groei Engels economie door:
- stijging landbouwopbrengsten > bevolkingsgroei
- bevolkingsgroei > grotere vraag naar voedsel en kleding
- goedkope grondstoffen in Azië en Amerika > impuls textielnijverheid
Boeren in de problemen door:
- daling voedselprijzen >
- grotere afhankelijkheid van huisnijverheid > daling beloning boeren >
Trek naar de steden > einde textielhuisnijverheid op platteland
is toch lang gebleven:
Slide 4 - Tekstslide
Begin industriële revolutie in Groot-Brittannië door:
kapitaal en grondstoffen door:
koloniaal imperium >
innovatief klimaat
Technische vernieuwingen aangejaagd door textielproduktie:
weven en spinnen gemechaniseerd:
- schietspoel:
korte filmimpressie:
Slide 5 - Tekstslide
Slide 6 - Video
Werkomstandigheden in de fabrieken waren ongezond en vaak gevaarlijk:
Fragment uit speelfilm Daens
Slide 7 - Tekstslide
Slide 8 - Video
weven en spinnen gemechaniseerd:
- schietspoel: verbetering weefgetouw >
- verbetering spinmachines nodig: van spinnenwiel naar 'Spinning Jenny' >
- meer grondstof (wol/katoen) nodig: 'Cotton Gin'
- aandrijving door waterkracht, nadelen:
moeilijker begaanbaar terrein / geen constante kracht >
- stoomkracht (James Watt belangrijk, 1782) >
grote ruimtes nodig: fabrieken. Gevolg:
huisnijverheid ten onder aan concurrentie >
Urbanisatie zet door >
Industriële samenleving
revolutie ook in vervoer:
Slide 9 - Tekstslide
Slide 10 - Tekstslide
Video
Histoclip: de industriële revolutie (14 min)
Slide 11 - Tekstslide
0
Slide 12 - Video
gevolgen economische ontwikkelingen:
stoommachine breed ingezet >
situering fabriekssteden in:
- grondstofrijke gebieden
- goede aan- en afvoermogelijkheden (zee, rivieren)
aanleg kanalen en spoorwegen
sociale veranderingen:
- bourgeoisie meer economische en politieke macht
- ontstaan van het proletariaat
- middenklasse sterker door:
- stijging loon en daling prijzen (mechanisatie)
Industrieel kapitalisme ontstaan, grote gevolgen voor :
de aard van het werk:
Slide 13 - Tekstslide
van kleinschalige handmatige productie in de huisnijverheid...
... naar grootschalige machinale productie in fabrieken
Slide 14 - Tekstslide
Modern imperialisme
Open lessonup want hier komt een vraag:
Slide 15 - Tekstslide
Wat is modern imperialisme?
Slide 16 - Woordweb
Dus:
Modern imperialisme is het voortzetten van een koloniaal beleid gericht op het beheersen (nu) van volledige gebieden (ipv handelsposten of kleinere bezittingen). Vanaf 1870 veroverden West-Europese landen grote gebieden in vooral Afrika maar ook Azië of breidden hun koloniale bezit uit tot 'imperia'.
Slide 17 - Tekstslide
Modern imperialisme, oorzaken:
Industrieën hadden grondstoffen en afzetgebieden nodig
Nationalisme: als grootmacht had men koloniën nodig (prestige)
Ideële motieven: missie/zending en
'white man's burden': sociaal-darwinisme
Slide 18 - Tekstslide
Vooral aandacht voor Afrika
West-Europese staten richtten zich op gebieden in Afrika >
spanningen tussen Europese landen >
Conferentie van Berlijn (1884-1885):
initiatief Bismarck (Dld)
Afrika verdeeld
Europese oorlog voorkomen tot 1914
Belangen Afrikaanse volken onbelangrijk >
uitbuiting en wreedheden, o.a.:
Belgisch Congo (Congo Vrijstaat)
Slide 19 - Tekstslide
'The Struggle for Africa'
Slide 20 - Tekstslide
Gevolgen modern imperialisme
Bestuur landen in handen van Europeanen
Vaststellen van grenzen leidde (nog steeds) tot conflicten
Ontelbare doden door o.a. geweld, dwangarbeid, hongersnoden --> ondergeschikt aan het doel:
Winst, zo ook in Nederlands-Indië (cultuurstelsel)
Slide 21 - Tekstslide
Van VOC tot cultuurstelsel
VOC wordt in 1798 officieel opgeheven - Wanbeleid en corruptie - Concurrentie - Oorlogen
Indië overgenomen door Nederlandse staat (met 2 onderbrekingen) - Bataafse Republiek (1795-1813) - Engeland verovert Indië (1811-1816)
Javaanse oorlog (1825-1830) kost veel geld --> negatief batig saldo
Gouverneur-generaal Van den Bosch voert op Java het cultuurstelsel in
Cultuurstelsel: Boer bebouwt 20% grond met exportproducten voor Nederlandse overheid Indigo, Koffie, Suikerriet, Thee - Boer krijgt plantloon - Boer zonder geschikt land moet herendiensten (66 dagen gratis arbeid) verlenen
Inlandse vorsten worden Nederlandse ambtenaren - behouden macht, land en cultuurprocenten: hogere landopbrengsten = meer geld
Geschatte opbrengsten 40 jaar cultuurstelsel: 823 miljoen gulden. Ter vergelijking: - Jaarlijkse staatsbegroting +- 100 miljoen
Slide 23 - Tekstslide
Waarom werden inlandse vorsten betrokken bij het bestuur van Nederlands-Indië?
Slide 24 - Open vraag
Nederland en Indonesië:
het cultuurstelsel (9 minuten)
Slide 25 - Tekstslide
0
Slide 26 - Video
Kritiek op Cultuurstelsel:
Eduard Douwes Dekker (Multatuli) schrijft boek Max Havelaar - Tegen cultuurstelsel - Tegen batig saldo
Handelaren kritiek op Nederlandse overheid - Cultuurstelsel was monopolie --> belemmering vrije handel
1870: particuliere ondernemers mogen bedrijven oprichten in Indonesië --> einde cultuurstelsel