3.2 Dominantie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

lesdoelen

We hebben geoefend met de begrippen uit 3.1 en 3.2.

Donderdag werken aan 3.3! 

TOETSSTOF

*H1 geheel

*H2 geheel

* 3.1 t/m 3.3

KARYOGRAM / HOMOLOGE CHROMOSOMEN / 

AUTOSOMEN / GESLACHTSCHROMOSOMEN

CHROMOSOOM

GEN/NUCLEOTIDE

De gekleurde staafjes staan voor de bouwstenen van DNA: nucleotiden.

In DNA vinden we 4 verschillende:

A                  tegenover              T

C                  tegenover              G

Hoeveel paar autosomen heb jij?

1. 2
2. 22
3. 23
4. 46

Je fenotype wordt bepaald door de genen van je ouders en door het milieu.

1. waar
2. niet waar

Hoeveel genen heb jij (om en nabij)?

1. 206
2. 4.500
3. 20.000
4. 1.300.000

Bij sommige diersoorten worden de geslachten op een andere manier bepaald dan door geslachtschromosomen. Bij bijen zijn de mannetjes (darren) haploïd. Darren ontwikkelen zich uit onbevruchte eicellen. Vrouwelijke bijen ontstaan uit bevruchte eicellen. De larven die hieruit ontstaan ontwikkelen zich afhankelijk van de voeding die ze krijgen tot een koningin of tot een werkbij.

Zijn de verschillen tussen een werkbij en een koningin erfelijk of zijn het modificaties?
Leg je antwoord uit. [2p]

Bij een twee-eiige tweeling is:

1. Het genotype en fenotype hetzelfde
2. Alleen fenotype hetzelfde
3. Genotype en fenotype verschillend
4. Alleen fenotype verschillend

Wetenschappers onderzoeken welke eigenschappen bij mensen het gevolg zijn van genetische aanleg en welke eigenschappen vooral tot stand komen door invloeden uit het milieu. Uit onderzoek blijkt dat het gewicht bij vrouwen van 20 tot en met 29 jaar voor 72-85% genetisch wordt bepaald.

Leg uit hoe wetenschappers dat zouden kunnen afleiden uit de resultaten van een onderzoek bij eeneiige tweelingen. [3p]

Hoeveel punten had je voor de tweelingvraag?

1

2

3

Wat is de juiste volgorde van groot naar klein?

1. chromosoom , gen, nucleotide, base
2. chromosoom, gen, base, nucleotide
3. gen, chromosoom, nucleotide, base
4. gen, chromosoom, nucleotide, base

DNA is een dubbele streng met nucleotiden. Hoe noem je een enkele streng met nucleotiden?

1. Een aminozuur.
2. Een eiwit.
3. RNA.
4. Eenzaam.

Welke is geen nucleotide?

1. Adenine
2. Guanine
3. Telomerine
4. Cytosine

Welke nucleotiden liggen in een DNA-molecuul tegenover elkaar?

1. A - A
2. A - C
3. A - G
4. A - T

biologie 3.2 - dominantie

leerdoelen

* Je kunt beschrijven hoe dominante en recessieve allelen in het fenotype van een organisme tot uiting kunnen komen.

* Je kunt toelichten hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

Kinderen erven de erfelijke eigenschappen van hun ouders. Hoe is het dan mogelijk dat twee ouders met bruine ogen een kind krijgen met blauwe ogen?

BEGRIPPENLIJST

homozygoot

heterozygoot

recessief allel

dominant allel

volledige dominantie 

co-dominantie

onvolledige dominantie 

**schrijf ook op, hoe je de allelen moet weergeven!**

TO DO

* begrippenlijst 3.2 

- alle blauwe woorden + uitleg en/of tekening ter illustratie 

* opdracht 9, 10, 11, 13, 14, 17 maken

Aa kan je ook wel omschrijven als:

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief
4. Heterozygoot dominant

Bij mensen is het allel voor rechtshandigheid (A) dominant over het allel voor linkshandigheid (a). Nadine is linkshandig. Haar vader is ook linkshandig.

AIs de vader van Nadine homozygoot of heterozygoot voor linkshandigheid? Leg je antwoord uit. [2p]

De moeder van Nadine is rechtshandig.

Is de moeder van Nadine homozygoot of heterozygoot voor rechtshandigheid? Leg je antwoord uit. [3p]

Een dominant gen komt tot uiting als er geen recessief gen aanwezig is.

1. waar
2. niet waar

Het allel voor een 'wipneus' (a) is recessief ten opzichte van het allel voor 'geen wipneus' (A).

Wat kan het genotype zijn van iemand zonder wipneus?

1. AA of aa
2. AA of Aa
3. Aa of aa
4. Alleen AA

We zien hier een gespikkelde kip.
Hoe noemen we de manier waarop de allelen voor veerkleur zich uiten?

1. co-dominant
2. volledig dominant
3. heterozygoot dominant
4. onvolledig dominant

Welke kat heeft een intermediair fenotype?

Soms wordt een kat met het genotype van een Siamese kat aangezien voor een Tonkinese kat. Leg dat uit.

Wanneer een Siamese kat opgroeit in een koude omgeving, zal de vacht soms koeler worden dan 33 °C, waardoor het enzym tyrosinase actief wordt. Daardoor wordt er meer van het pigment eumelanine gevormd en wordt de vacht donkerder. De Siamese kat kan dan worden aangezien voor een Tonkinese kat.

Geef deze les beoordeling.

1. Onvoldoende!
2. Voldoende.
3. Goed.
4. Zeer goed!

Leg je beoordeling uit:
Wat vond je goed? Wat kan er beter?