1.3 Geen vaste woonplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

1.3 Geen vaste woonplaats

Leerdoelen

Welk landschap in Nederland ontstond na de laatste ijstijd

Hoe mensen samenleefden 

Hoe we dingen weten over jager- verzamelaars

Welke soorten samenlevingen we onderscheiden

Hoe tekenaars het verleden in beeld brengen

11.500 v. Chr.

• Laatste IJstijd

• 6000 v. Chr Toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven en rendieren.

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen 
• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Weinig bezit

Dierenhuiden

Dieren werden niet alleen gedood voor het vlees. Ook andere delen van de dieren werden gebruikt, zoals de botten en de huiden.

Tenten 

Hier zie je een kamp van jager-verzamelaars. Jager-verzamelaars woonden in tenten, omdat ze altijd maar tijdelijk op een plek verbleven.

Rendierjagers 

Deze mannen komen terug van het de jacht. Ze hebben net een rendier gedood. Jager-verzamelaars wisten precies waar ze in elk jaargetijde moesten zijn voor hun voedsel.

Vuur

Voor jager-verzamelaars was vuur erg belangrijk. Ze gebruikten vuur het hele jaar om hun eten op te koken, om werktuigen mee te maken en om bij samen te komen.

Middel van bestaan

Deze jager-verzamelaar heeft net vis gevangen in de beek. Vissen was in de prehistorie een belangrijke manier om aan voedsel te komen, net als jagen.

Met een boomstamkano

Hier zie je twee mensen met een boomstamkano. Ze duwen hem in het water. De kano is gemaakt van een uitgeholde boomstam. Dit was een heel karwei, maar het was zeker de moeite waard.

middel van bestaan: manier om aan voedsel te komen.

Jagen, verzamelen en vissen

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Jagen

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Verzamelen

Middelen van bestaan van een jager- verzamelaar: 

Vissen

prehistorie / historie

Prehistorie (pre = voor, historie = geschiedenis) Dit is het moment voordat men kon schrijven --> archeoloog.

Historie: De periode nadat mensen konden schrijven  --> historicus

Geschiedenis kijkt alleen naar historie

Het spijkerschrift, ontwikkeld tussen 3300 en 2900 voor Christus ten zuiden van Mesopotamië (huidig Irak).

Samen lezen:

• Bronnen van onze kennis (blz. 15)
  
• Soorten samenlevingen (blz. 16)
• Het verleden in beeld (blz. 17) 

Hoe weten we dat allemaal?

• archeologie
• Experimentele archelogie (  het nadoen van )
• bestudering van tegenwoordige jager- verzamelaars (Afrika)

Wie was Ötzi?

• 5000 jaar 
• IJsmummie.
  
• Gevonden in 1991 
• Gevonden in de Ötztaler Alpen.
  

Kleding van Ötzi

• Mantel van geitenvel.
• Muts van een berenvacht.
  
• Geen broek, maar twee losse broekspijpen van leer.
  
• Schoen had van binnen gras en aan de buitenkant berenleer.
  

Gereedschap en wapens

• Pijlkoker: met 12 pijlen.
• Bus van berkenbast: hier bewaarde hij draad, naald en houtskool.
  
• Boog
• Bijl
• Dolk van steen

Waarom was de vondst van Ötzi belangrijk?

• Door de vondst van Ötzi weten we meer over de manier waarop jagers en verzamelaars leefden.
  

Weektaak 

zie het bord of its learning

Welke opmerking over onze jaartelling is juist?

De jaartelling die we gebruiken ...

1. begint aan het einde van de prehistorie.
2. begint met de geboorte van Jezus Christus.
3. heet de katholieke jaartelling.
4. is de enige jaartelling die er is.

Een andere naam voor deze periode is de prehistorie.
Wat past bij de prehistorie?

1. Tijd waarin mensen het schrift gebruiken
2. Geschreven bronnen
3. Ongeschreven bronnen
4. Tijd waarin mensen geen schrift hebben

De jager-verzamelaars waren nomaden. Wat zijn nomaden?

1. Mensen die op één plek blijven wonen
2. Mensen die rondtrekken op zoek naar voedsel
3. De eerste boeren
4. een soort insect

Wat zijn scheppingsverhalen?

1. Verhalen waarin wordt verteld hoe God de wereld en de mens heeft gemaakt
2. Verhalen waarin wordt verteld hoe de wereld is ontstaan
3. Verhalen waarin wordt verteld hoe de geschiedenis werkt.
4. Verhalen waarin wordt verteld over de homo sapiens

wetenschap

religie

Sleep de woorden naar de goede kolom: Religie  of Wetenschap.

fossielen

Darwin

paradijs

Adam en Eva

Scheppingsverhalen

evolutie

Middel van bestaan.

Jager-verzamelaars.

Boeren.

Jagen

Vissen

Verzamelen

Veeteelt

Akkerbouw