H3 parlementaire democratie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Parlementaire democratie 

Wat verstaan we onder politiek

politiek: de wijze waarop het land wordt bestuurd

wat zijn de voor en nadelen van een democratie?

Burger heeft rechten en plichten(belasting)

Wat krijgt de burger ervoor terug:

 invloed op; 

• onderwijs, 
• welzijn, 
• openbare orde en veiligheid, welvaart, 
• buitenlandse betrekkingen, infrastructuur, 
• kiesrecht

politieke besluiten

Waarvoor kiezen jullie?

Daadkrachtig en efficient besturen---> Doelmatig resultaat

maximale participatie ---> een proces van democratische besluitvorming met een zorgvuldige afweging van de verschillende belangen

dictatuur

Dictatuur: de drie machten

;Wetgevende- uitvoerende -rechtelijke macht , zijn niet gescheiden, maar in handen van een kleine groep mensen.

dictatuur

autocratische dictatuur: macht in handen van  1 leider

totalitaire  dictatuur: macht in handen van 1 groep gebaseerd op ideologie

theocratische /religeieuze dictatuur: macht in handen van 1 religie/geestelijken.

aristocratie/olilgarchie: macht in handen van de elite

militaire dictatuur: macht in handen van het leger

voorbeelden dictaturen

kenmerken dictatuur

• Alle politieke macht is in handen van 1 persoon, meestal een militaire dictatuur(geen trias politica)
• Of in handen van een kleine groep, bijv fascisme en communisme = totalitair
• grondrechten worden niet beschermd
• geen vrije pers(censuur van de overheid)
• Geen andere politieke partijen (oppositeparijen verboden)
• Grote invloed van het leger
• verkiezingsfraude

democratie

Een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.

oude Athene, direct alleen voor mannelijke burgers

Nederland, indirect --> via gekozen parlement met volksvertegenwoordigers

(representatieve demoratie)

         parlementaire democratie

nederland is een parlementaire democratie:

1813 Rechtstaat

1848 parlementaire monarchie(met censuskiesrecht en                                                                                     districtenstelsel)

1919 Nederland een volwaardige parlementaire demoratie( met algemeen kiesrecht en evenredige vertegenwoordiging)

    kenmerken parlementaire democratie

• in de grondwet zijn de regels van de democratie vastgelegd
• Er is individuele vrijheid
• burgers hebben politieke grondrechten ----> burgers worden beschermd met deze grondrechten
• regels voor politieke besluitvorming ---> de werking van de politiek is vastgelegd
• politie en leger hebben beperkte bevoegdheden
• vrije media (persvrijheid) ---> controleren  de macht

                          parlementaire stelsel

• het gekozen parlement  is het hoogste machtsorgaan, participatie van de burger.
  

•  Kabinet moet verantwoording afleggen aan het parlement (indirect aan het volk)
  
• meestal een niet gekozen staatshoofd
  
• Een koning(in) het staatshoofd, dan -> constitutionele monarchie
  

presidentieel stelsel

president aan het hoofd van de regering ( de uitvoerende macht) daadkracht van de president

• kan ministers benoemen en ontslaan
  
• heeft geen ontbindingsrecht (parlement ontbinden)
  

         Theorieën over democratie en dictatuur

"Zowel een democratie als een dictatuur hebben de neiging zich te ontwikkelen tot een oligarchie" robert michels

oligarchie vorming: een heersschappij  van weinigen

• in een democratie ontstaan regentencultuur.
• in een dictatuur ontstaan politieke elite.

"Overal waar de welvaart toeneemt en de mensen beter worden opgeleid, ontstat er een verlangen naar meer democratie "Seymour lipset

politieke stromingen

welke politieke stromingen zijn er en wat willen ze?

Politieke partijen ontstaan vaak uit een politieke stroming of ideologie .

ideologie: een samenhangend geheel van ideeen over de mens en de gewenste inrichting van een samenleving

bron 6 handboek blz.

       progressief en conservatief

progressief: vooruitstrevend, de maatschappij willen veranderen = benadrukken de tekortkominen in de samenleving

conservatief: behoudend, laten graag alles bij het oude en benadrukken wat er al bereikt is

reactionair: conservatieven die regels van vroeger terug willen

blz 104

links-----rechts

Gaat om visies op de rol van de overheid binnen sociaaleconomische verhoudingen

#Links: gelijkwaardigheid, gelijke kansen--> overheid moet daarom een actieve rol spelen

#rechts: eigen verantwoordelijkheid, vrijheid--> overheid moet rust en orde handhaven en verder passief optreden

politiek midden: rechts en linkse standpunten

liberaliseme

ontstaan eind 18de eew tijdens de Franse Revoltie(vanuit de verrlichting)

ideaal: persoonlijke en economische vrijheid

Liberalen vinden dit  belangrijk--> vrijemarkteconomie

liberalen accepteren de verzorgingsstaat maar, 

• vrijemarkteconomie moet bliven bestaan
• eigen verantwoordelijkheid
• uitkeringen zo laag mogelijk

socialisme

Ontstaan in de 19de eeuw als reactie op de slechte werkomstandigheden van de arbeiders. Doel einde maken aan de ongelijkheid.

sociaaldemocraten zijn niet tegen de vrijemarkteconomie maar willen dat zwakkeren beschermt worden(sollidair zijn), kennis macht en inkomen eerlijker verdelen

             twee socialistische stromingen met verschil in inzicht:

communisten(maristen): wilden dat de arbeiders door een revolutie de macht overnamen. 

Sociaaldemocraten: wilden via verkiezingen zorgen voor sociale wetgeving

confessionalisme

Ontstaan eind 19de eeuw, politieke stroming die zich richt op het geloof(confessie)

Bijbelse waarden

Organische staatsopvatting, alles is van elkaar afhankelijk en kan alleen in onderlinge samenhang functioneren

De overheid moet zoveel mogelijk ovelaten aan het maatschappelijke middenveld.

Christendemocraten staan nu voor:

Harmonie

gespreide verantwoordelijkheid

naastenliefde

rentmeesterschap

populisme

populisme("vox populi", de stem van het volk) geen echte ideologie, maar een manier van politiek bedrijven

• komt met daadkrachtige oplossingen
• niet te plaatsen n links, recht, conservatief, progressief
• vaak nationalistische opvattingen

3. politieke partijen

Wat is een politieke partij een groep mensen met dezelfde ideeen over de manier waarop onze samenleving het beste bestuurd kan worden/      parlementaire weg

politieke partijen

• hebben ideeën over de samenleving als geheel

• wegen verschillende belangen van groepen af

• willen politieke macht en bestuurlijke macht verantwoordelijkheid

• doen mee aan de verkiezingen

• zijn vertegenwoordigd in politieke partijen

actie-/belangengroepen 

• hebben ideeën op één specifiek terrein 

• komen op voor belangen van één groep 

• willen wel politiek invloed, maar geen bestuurlijke verantwoordelijkheid 

• doen niet mee aan verkiezingen 

• zijn hooguit vertegenwoordigd in adviesgroepen 

soorten politieke partijen

partijen op basis van een ideologie

liberalisme, socialisme, confesionalisme

one-issuepartijen

ontstaan uit onvrede over de bestaande politiek

populistische partijen

ontstaan deels uit protest, maar hebben vooral de bedoeling op te komenvoor de 'zwijgende massa'

antidemocratische partijen

bij fascistische of rechts-extremistische partijen(sterk nationalistisch)

           functies politieke partijen

De taken van politieke partijen binnen onze democratie:

• integratiefunctie, verbinden van mensen door middel van een partijprogramma
• informatiefunctie, door informeren burgers helpen een mening te vormen
• participatiefunctie, stimuleren burgers om actier mee te doen aan de politiek
• selectiefunctie, via politieke partijen is het mogelijk gekozen te worden, mee te doen aan de politiek

          partijen en hun achterban

lange tijd werd de politiek gedomineerd door d egrote drie stomingen

• liberalisme; VVD
• socialisem: PVDA
• confesionalisme; CDA

dit verandert vanaf de jaren '70-> verandering van het politieke landschap

opkomst van de zwevende kiezers: laten de keuze voor een partij afhangen van het moment en vooral ook van de persoonlijkheid van de partijleiders

4. verkiezingen          actief kiesrecht

Hoe ziet ons kiesstelsel eruit en hoe leiden verkiezingen tot de vorming van een kabinet?

Actief kiesrecht: het recht om te kiezen

verkiezingen op verschillende niveaus

• het rijk- tweede kamer
• de provincie- provinciale staten
• de gemeenten en waterschappen-gemeenteraad
• europa- europese parlement

passief kiesrecht

het recht om gekozen te worden

lid worden van een politieke partij of een eigen partij opricten

registreren bij de kiesraad

in elke kieskring een kandidatenlijst en wo steunbetuigingen inleveren,

borgsomvan 11.500 euro betalen

             evenredige vertegenwoordiging

Alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels(5% van de stemmen is 5% van het aantal  zetels)

Kiesdeler: de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt om één zetel te krijgen.

10.000.000 stemmen: 150 zetels= 66.667 stemmen nodig voor één zetels.

Nederland heeft geen kiesdrempel, een minimumpercentage stemmen om mee te kunnen delen in zetels

            districtenstelsel(meerdeerrheidsstelsel)

Het land wordt verdeeld in districten. Per district is  één afgevaardigde in het parlement.  

Voordelen: 

• kanidaat is een bekende uit het district.

nadelen: 

•  afgevaardigde denkt meer aan belang district dan aan landsbelang
• stemmen op een verliezer gaan verloren
• partij met de meeste stemmen hoeft niet de meeste zetels te hebben. 

verkiezingsstrijd

iedere partij wil zoveel mogelik stemmen -> campagne voeren

spindocters commuicatiedeskundigen die de partij en de lijstrekker adviseren -> waar leg je als parij de nadruk  op 

Verkiezingstrijd is op tv, internet, kranten en wordt bijgehouden met opiniepeilingen( het volen van mening van de kiezer)

stemwijzer

vul de stemwijzer in

ga naar google

zoek stemwijzer 2020

vul deze in 

verkiezingen