Les 1 - Wat zijn executieve vaardigheden?

• Studievaardigheden
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Titel

Les 1

Jaar 1

Wat zijn executieve functies?

Executieve functies helpen ons om uitdagingen aan te gaan en doelen te bereiken. Ook helpen ze ons om korte termijn behoeften opzij te zetten voor lange termijn doelen.

Wat zijn executieve functies?

Korte

Termijn

Behoefte

Lange

Termijn

Doel

Een grapje maken tegen een vriend

Gamen

Een notificatie op je telefoon checken

Overgaan naar volgend jaar

Een goed cijfer halen voor de volgende toets

Beter worden in leesvaardigheid

Wat voor dingen (in de les) zullen helpen bij het behalen van een goed cijfer voor de volgende toets?

Wat voor dingen (in de les) zullen niet helpen bij het behalen van een goed cijfer voor de volgende toets?

Het hoeven niet alleen maar dingen in de klas te zijn. Denk hierbij aan de executieve vaardigheden bijv:

• Te weinig tijd nemen om te leren (time management)
• Negatieve gedachten zoals "Ik kan het toch niet" (doelgericht doorzet. vermogen)
• Opletten in de les en niet met klasgenoot praten tijdens uitleg ( reactie inhibitie en volgehouden aandacht)

Je weet vaak wat je wel zou helpen en niet zou helpen om voor de volgende toets een goed cijfer te halen bijv. je gedrag of bepaalde gedachten. Toch is het moeilijk het "juiste" te doen. Hoe beter je executieve functies zijn ontwikkeld, hoe makkelijker het is om je gedrag en je emoties te sturen en het "juiste" gedrag te vertonen om je doelen te behalen.

Er zijn in totaal 11 verschillende executieve functies welke we kunnen onderverdelen in 2 categorieën

Denkvaardigheden 

Planning

Organisatie

Time management

Werkgeheugen

Metacognitie

= waarmee we doelen kiezen en waarmaken

Doelgericht
doorzettingsvermogen

Flexibiliteit

Taak initiatie

Reactie inhibitie

Emotie regulatie

Volgehouden aandacht

Gedragsvaardigheden

= waarmee we ons gedraag aanpassen of sturen. 

Laten we eens kijken wat deze functies betekenen.

Planning

• Het gebruiken van stappen om je doel te bereiken
• Beslissen wat je als eerste wil doen
• Bedenken hoe je langetermijnopdrachten kan aanpakken
• Onderzoeken welke hulpmiddelen je nodig hebt om te slagen
• Als eerste focussen op de belangrijkste taken
• Activiteiten op een rij zetten
• Doelen stellen

Een plan bedenken om een doel te bereiken of een taak te voltooien

Organisatie

• Je spullen op orde houden

• Een systeem ontwikkelen dat je helpt materialen te sorteren

• Alle nodige informatie voor een taak klaar hebben liggen

• Een kalender gebruiken om data en belangrijke momenten te onthouden

• De dingen in logische volgorde zetten

Time management

• Op orde stellen van wat als eerste af moet

• Je aan een schema houden

• Op tijd zijn

• Langetermijnprojecten aanpakken

• Inschatten hoeveel tijd je hebt

• Inschatten hoeveel tijd iets nodig heeft

• Binnen de tijdslimieten blijven

Werkgeheugen

• Informatie in het hoofd houden

• Opdrachten met meerdere stappen kunnen afmaken

• Onthouden van opdrachten en informatie

• Aantekeningen maken

• Begrijpen van mondelinge instructies

• Herinneren van belangrijke informatie tijdens het uitvoeren van je taak

• Oplossen van rekensommen met veel stappen

Reactie inhibite

• Je eigen gedrag, handeling en gedachte op tijd stoppen
• Je niet laten afleiden
• Je emoties in bedwang houden
• Bedenken of je later met meer succes kunt reageren
• Niet onmiddellijk met emoties reageren maar bedenken:

       1. wat je wil bereiken

       2. wat je daarvoor moet doen

       3. wat je wil vertellen

Metacognitie

• Steeds naar je voortgang kijken terwijl je bezig bent

• Je werk controleren voor je het inlevert

• Naar de voortgang kijken nadat je iets hebt afgemaakt

• Bewust zijn van je eigen gedrag en voortgang

• Bewust zijn van je gevoelens

• Begrijpen wat er nodig is om succesvol te zijn

• Begrijpen hoe jouw gedrag en acties anderen beïnvloeden

Emotieregulatie

• Jezelf kalm houden wanneer je je boos maakt

• De tijd nemen om taken te voltooien

• Je emoties in bedwang houden

Word je snel rustig of boos?

Heb je je snelheid onder controle?

Aan welke kant staat jouw meter?

Weet je wat je kunt doen om weer rustig te worden?

Volgehouden aandacht

• Geconcentreerd blijven op je taak

• Gebeurtenissen herkennen die je kunnen afleiden

• Negeren of verwijderen van afleiding

• Je aandacht van deze taak naar een andere taak verplaatsen

• Weten wanneer je op een zijspoor zit of niet gefocust bent

Taakinitiatie

• Op tijd starten met een taak

• Beginnen met een taak, ook wanneer je er geen zin in hebt

• Een routine ontwikkelen die je helpt een taak te beginnen

• Stoppen met uitstellen

• Een strategie gebruiken om gemotiveerd te blijven 

Flexibiliteit

• Wisselen tussen taken en activiteiten

• Kunnen improviseren en met de stroom meegaan

• Out of de box kunnen denken

• Een nieuwe aanpak verzinnen

• Aanpassen aan veranderingen in plannen en activiteiten

Doelgericht doorzettingsvermogen

• De stappen kunnen volgen tot je doel bereikt is

• Niet opgeven

• Doorwerken ondanks uitdagingen en obstakels

• Een doel stellen voordat je aan een taak begint

• Taken helemaal en goed afmaken

Al deze vaardigheden zijn aangeboren, maar worden steeds beter. Je kan ze zelfs trainen. Hoe beter je ze traint in je tienerjaren, meer profijt je er van hebt als je volwassen bent.

Laten we een vragenlijst invullen om te kijken hoe goed jouw executieve functies al zijn. Vul hem serieus in, je doet het namelijk voor jezelf ;)