Theater in de Oudheid

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

THEATER IN DE OUDHEID

Theater in de Oudheid

Waarom worden toneelstukken uit de Oudheid nog steeds opgevoerd?

Inhoud

1. De Grote Dionysia
   
2. De Grote Drie
   
3. De Tragedie
   
4. De Komedie
   
5. Het theater
   
6. De poetica van Aristoteles
   

1. De Grote Dionysia

1. De Grote Dionysia

Organisatie

• Toneelfestival in Dionysustheater (Athene, 5e eeuw v. Chr.)
  
• 5 dagen eind maart (lente / extra publiek)
• Voor iedereen toegankelijk
  
• Wedstrijd
  
• Subsidie & sponsoring
  

Aan de voet van de Akropolis

17.000 zitplaatsen (330 v.Chr.)

1. De Grote Dionysia

Organisatie

• Dag 1         Beeld van Dionysus naar theater
  
  
• Dag 2-4    3 dagen met tragedies
                        Elke dag trilogie + satyrspel van 1 auteur
                        Elke dag afgesloten met 1 komedie
  
  
• Dag 5        Optocht, offers & prijsuitreiking
  

1. De Grote Dionysia

Toneelstukken

• 900 tragedies, 300 komedies (5e/4e eeuw)
  
• Weinig tot geen reprises
• Slechts 44 werken van 4 auteurs overgeleverd

       Aeschylos, Sophocles, Euripides     (tragedie)

      Aristophanes                                             (komedie) 

2. De Grote Drie

Slag bij Salamis (480)

Aeschylus vocht in deze beroemde zeeslag tegen de Perzen mee, Sophocles zong als jongeman in het overwinningskoor en Euripides zou op de dag van deze strijd geboren zijn…

Aeschylos (525-456)

• 90 tragedies
  
• 7 over (trilogie Oresteia)
• Uitheemse kostuums/dans
• 2 acteurs, grote rol koor
• Geen toeval, maar invloed
    van goddelijke gerechtigheid
  

Sophocles (495-406)

• 123 stukken
• 7 tragedies overgeleverd
  
• 24x eerste prijs
• Introductie 3e acteur
• Koor heeft commentaarfunctie
• Aandacht voor karakter van
   personages
  

Euripides (480-406)

• 92 tragedies
• 18 overgeleverd
• Slechts 5x eerste prijs
• Griekse Verlichting (na Salamis)
• Grote nadruk op psychologie van
    de personages (vrouwen)
  
   --> mens is verantwoordelijk
  

3. De Tragedie

Waaraan denk je bij
het genre tragedie?

Zoek op

1.  Waar komt de term tragedie / tragoidia   vandaan?
   
2. Hoe evolueert de tragedie van alleen zang naar ook toneel?
3. Welke stof en thema's behandelen tragedies?
   
4. Welke opbouw heeft een tragedie? ( Zoek Griekse termen!)
5. Beschrijf in eigen woorden de termen mimesis, catharsis, hybris, peripeteia, hamartia, anagnorisis
   

Waar komt de term tragedie vandaan?

1. Menselijke ellende
2. Dansgroep
3. Bokkenzang
4. Toneelspeler

Hoe ontstaat de uitbeelding van een verhaal in de klassieke tragoidia?

Welke stof en thema's behandelen tragedies?

Wat is hybris?

1. Opvoering van een zeeslag
2. Tragedie met veel thema's
3. Een solo
4. Hoogmoed t.o.v. goden

Wat is de juiste volgorde?

1. Proloog-epeisodion-parodos-stasimon (4x) - epiloog - exodos
2. Proloog-parodos-epeisodion-stasimon (4x) - exodos - epiloog
3. Parodos-proloog-epeisodion-stasimon-exodos-epiloog
4. Proloog-parodos-Epeisodion-stasimon-epiloog-exodos

4. De Komedie

4. De Komedie

• Komos  (feestelijke optocht voor Dionysius)
• Revue met zang, dans, toneel (van slecht naar goede afloop)
  
• Woordgrappen (poep,pies,seks), satire, maatschappijkritiek
• Bizarre kostuums
• Aristophanes Vogels, kikkers, Acharniers
  

01:45

Welke onderdelen van satire herken je?

01:47

Welke onderdelen van satire herken je hier?

5. Het theater

Zoek op, teken en beschrijf

• Theatron
• Orchestra
• Skènè
• Parodos

Special effects

• Deus ex machina
  
  
• Ekkuklema
  
  
• Geluidseffecten
  

5. Poetica van Aristoteles

Poetica

• Aristoteles (384-322)
• Grieks filosoof
• Handboek van o.a. tragedie
  
   mimesis, catharsis, hybris, peripeteia, hamartia, anagnorisis, ...
  

Poetica

Drie eenheden

1. Plaats                    (cf. bodeverhaal)
   
2. Tijd                          (1 etmaal)
   
3. Handeling            (karakter < plot)

  * Plot: hamartia --> peripeteia

Wat kan de waarde zijn van het blijven bestuderen / opvoeren van klassieke tragedies?

Zoek en vind

1)  Maak groepen van 3 of 4.

2) Kies een van onderstaande tragedies.

2) Noem auteur, vat samen en maak een lijst van personages.

Antigone                                          Oedipus rex

Medea                                               Elektra

Iphigeneia in Aulis                      Bacchanten (Bacchae)

Lees en speel

1) Zoek de originele tekst van de gekozen tragedie

2) Zoek een scène die jullie interessant/schokkend/

     representatief vinden (circa 10 minuten)

3) Lees de tekst meermaals door en ga spelen!

     Na de carnavalsvakantie voeren we de scènes op in de klas