Herhalen lezen hoofdstuk 1 t/m 6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Herhalen lezen: Hoofdstuk 1 t/m 6 

Hoofdstuk 1 t/m 6 

Leerdoelen 

• In deze Lessonup ga je de theorie van lezen, hoofdstuk 1 t/m 6, herhalen. 

Hoofd- en bijzaken 

Hoofdzaken: De belangrijkste informatie in een tekst 

Bijzaken: Wat niet zo belangrijk is in een tekst. 

Hoofdzaken: 

-Staat meestal op voorkeursplaatsen: inleiding, slot. 

- staat vaak in een kernzin (meestal eerste of soms laatste zin van de alinea. Het kan ook de tweede zin zijn.) 

Tekst 1

Alle jongeren moeten op school leren programmeren, omdat dit goed is voor hun algemene ontwikkeling en noodzakelijk voor hun latere kansen op de arbeidsmarkt. Dat is het advies van Platform Onderwijs 2032 over het onderwijs van de toekomst. Digitale vaardigheden zouden nodig zijn om jongeren voor te bereiden op deelname aan de maatschappij. Mariëlle Stoelinga, universitair hoofddocent informatica in Twente, pleit voor verplichte programmeerlessen op school, zoals in Engeland en Finland al gebeurt. 

Lees tekst 1: Wat is de kernzin van deze alinea?

Tekst 2: Flessenpost reist 18.623 kilometer. 

Op een eilandje ergens tussen Nieuw-Zeeland en de Zuidpool heeft een natuuroppasser iets bijzonders ontdekt. Hij liep op het strand en raapte een plastic waterflesje op met daarin een dollarbiljet en een briefje van drie zeilers: een Rus, een Fin en een Nederlander. Het was echte flessenpost. De zeilers waren met een groot zeilschip bij het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika geweest. Daar hadden ze de fles in zee gegooid. En het bijzonderste: dat hadden ze twee jaar geleden al gedaan. Het waterflesje was heel lang onderweg geweest en had ver gereisd. wel 18.623 kilometer. 

Lees tekst 2: dit is een tekst zonder kernzin. Formuleer zelf een zin die de hoofdzaak van de alinea weergeeft.

Tekstverbanden en signaalwoorden

Tekstverband	Signaalwoorden
Bij een Concluderend verband wordt een conclusie getrokken uit eerdere informatie in de tekst.	dus, daarom, dat houdt in, kortom, concluderend, al met al.
Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.	omdat, daarom, dus, want, de reden, hiervoor is, dankzij
Een oorzakelijk verband toont waardoor iets gebeurt (buiten iemands wil).	doordat, daarvoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij.
vwo: Met een vergelijkend verband maakt de auteur iets duidelijk door een verschil of een overeenkomst te noemen.	in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals, meer/groter/ beter dan, vergeleken met.

Tekst 3: Alinea 5

(..)Doordat er rond 1900 compleet nieuwe woonwijken uit de grond gestampt werden, waren er veel nieuwe straatnamen nodig. Het werd toen ook gebruikelijk om bepaalde wijken een thema mee te geven voor de straatnamen, zoals Vogelwijk (met de Merel-, Lijster - en Eksterstraat), Kruidenbuurt of Edelstenenbuurt. Ook namen van het koningshuis zijn een tijd in zwang geweest, net als die van bomen en schilders.(..)

Tekst 3: Alinea 7 

(..) Straten kregen dus namen om ingewikkelde routebeschrijvingen simpeler te maken en om bewoners snel te kunnen vinden in plaatsen waar het steeds drukker werd. De oudste namen ontstonden al honderden jaren gelden op een heel natuurlijke manier. Het is dan logisch dat je de Grote Markt en het kerkplein meestal in het oude centrum van een plaats kunt vinden en de Boogschutter en de Steenbok (vaak zonder 'straat' of 'weg' in de naam) in een nieuwe buitenwijk. (..)

Lees tekst 3 alinea 5: Welk tekstverband herken je in alinea 5?

1. Concluderend verband
2. Redengevend verband
3. Oorzakelijk verband
4. Vergelijkend verband

Lees tekst 3 alinea 5: Aan welk signaalwoord herken je dit verband?

Lees tekst 3, alinea 7: Welk signaalwoord voor een conclusie staat er in alinea 7?

Lees tekst 3 alinea 5: Wat is de juiste betekenis van het volgende woord: uit de grond gestampt

1. gracht om een stad
2. heel snel gebouwd
3. ingewikkeld
4. plaats bepalen van

Lees tekst 3 alinea 5: Wat is de juiste betekenis van het volgende woord: in zwang.

1. (veel) gebruikt
2. ingewikkeld
3. plaats bepalen van
4. opvallend

Tekstverbanden en signaalwoorden 2: Havo 

Tekstverband	Signaalwoorden
Een Doel-middelverband geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.	opdat, zodat, om te, door middel van, met behulp van.
Een Vergelijkend verband laat een verschil of een overeenkomst zien.	In vergelijking met, (net) als, evenals, zoals- ook de vergrotende trap: meer/ groter/ beter enz. dan
Bij een Samenvattend verband wordt een verkorte weergave van informatie uit de tekst gegeven.	Kortom, samengevat, met andere woorden, al met al.

Tekstverbanden en signaalwoorden 2: Vwo

Tekstverband	Signaalwoorden
Een Doel-middelverband geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.	aan de hand van, zodat, om te, door middel van, met, met behulp van, middels, opdat.
Bij een Samenvattend verband wordt een verkorte weergave van informatie uit de tekst gegeven.	Kortom, samengevat, met andere woorden, al met al.
Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt.	als (...dan), indien, tenzij, wanneer, mits.
Bij een toegevend verband wordt een andere kant van de zaak aangegeven. (De toegeving kan ook achteraan staan).	ook al, zij het (dat), weliswaar, (al) hoewel, ofschoon, desondanks, niettemin.

Tekst 4 alinea 1 

Elke dag kopen duizenden mensen hun kaartjes voor concerten, theatervoorstellingen, voetbalwedstrijden en andere evenementen via internet. Dat gaat lang niet altijd goed. Je belandt als argeloze koper bij het zoeken naar kaartjes namelijk al snel, zonder het te beseffen, op de site van een doorverkoper. Daar betaal je veel meer voor een toegangskaart dan de oorspronkelijke prijs: soms anderhalf tot wel drie keer meer. 

Tekst 4 alinea 2 

Om kopers op internet te laten denken dat ze met een betrouwbare verkoper in contact zijn, gebruiken doorverkopers als Giggotickets, Onlneticketshop en Tickettribune in hun advertenties de naam van de officiële aanbieder van concert-, theater- of voetbalkaartjes. Die advertenties wisselen per dag, maar één ding hebben ze gemeen: de naam van de officiële verkoper staat nadrukkelijk in de kop en link, zodat ze ogen als 'echte' advertenties. Je denkt dus dat je op de site van de officiële verkoper belandt als je doorklikt, maar je komt op de site van de doorverkoper. Daar kun je kaarten bestellen en afrekenen via IDeal of creditkaart. Als je eenmaal hebt betaald, kun je de koop niet meer ongedaan maken. 

Lees tekst 4 alinea 1: Aan welke woorden herken je het vergelijkend verband in alinea 1?

Wat wordt in alinea 1 (tekst 4) met elkaar vergeleken?

In tekst 4 alinea 2 staat tweemaal een doel-middelverband. Noteer bij elk geval het middel en het doel.

Feiten, meningen en argumenten

Een Feit is iets waarvan je kunt controleren of het waar of onwaar is.

Een mening of standpunt is wat iemand van iets vindt. Dit kan je herkenning (maar niet altijd) aan de volgende signaalwoorden: ik vind, volgens mij, lijkt mij, naar mijn mening , mijns inziens. 

Als iemand zegt waaróm hij een bepaalde mening heeft, gebruikt hij een argument. Een argument herken je aan de signaalwoorden: want, omdat, namelijk en immers. 

Tekst 5 alinea 1 

Tel je weleens calorieën en eet je een paar weken weinig om af te vallen? Niet doen! Een dieet werkt niet, stellen voedingsdeskundigen. Bij gewicht verliezen gaat het ome en verandering van leefstijl. Maar hoe werkt eigenlijk zo'n leefstijlaanpassing en waarom is die beter dan alleen een tijdelijke aanpassing in je voeding? 

Lees tekst 5 alinea 1: Welk standpunt van de auteur vind je in tekst 5 alinea 1?

Tekst 6 deel 1: Een weergaloze film 

[1]Laatst zag ik de musicalfilm La La Land. In deze film droomt Mia ervan actrice te worden in Hollywood. Tussen het serveren van koffie door rent ze van de ene auditie naar de andere. Jazzmuzikant Sebastian speelt piano in sjofele clubs om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen en droomt van een eigen jazzclub. Ze vinden elkaar in hun liefde voor dromen, en uiteraard ook voor elkaar.

[2]

La La Land is een moderne zang- en dansfilm. Bij de Oscaruitreiking kreeg de film maar liefst zes prijzen van de jury. Ik vind dat terecht, want La La Land is echt heel mooi.

[3]

Ten eerste zijn de hoofdrolspelers geweldig gekozen. Het zijn twee jonge filmsterren naar wie je eindeloos blijft kijken: Emma Stone en Ryan Gosling. Ze wandelen, dwalen en dansen door Los Angeles en spelen levensecht hoe verliefd ze op elkaar zijn en hoe ze dromen van een carrière.

Tekst 6 deel 2: Een weergaloze film 

[4]

Verder is de muziek fantastisch. De film zit vol met nummers die je laten swingen in je stoel. Het thema, de steeds terugkerende melodie, is ook al zo bijzonder. Het roept veel emoties op en is werkelijk prachtig.

[5]

Waar ik ook zo van genoten heb, zijn de dansnummers. Die worden ontzettend goed uitgevoerd. Neem het openingsnummer: een gigantische file op de snelweg verandert in een flitsende show wanneer tientallen passagiers uitstappen en beginnen te dansen en zingen over hun dromen.

[6]

En dan de kleuren in de film: veel helder groen, rood, geel, blauw en paars. Die maken het kijken ernaar tot een speciale belevenis; ze zorgen namelijk voor een heel aparte sfeer. Het verhaal speelt zich af in onze tijd, maar je hebt echt het gevoel dat je naar de jaren 60 van de vorige eeuw zit te kijken, toen er ook heel veel in heldere kleuren gefilmd werd.

[7]

Kortom, La La Land bevat genoeg ingrediënten die de film een echte topper maken. Daarom zul je dit een prachtige film vinden, zelfs als je niet echt van filmmusicals houdt.

Wat is het onderwerp van tekst 6?

Welke mening herken je in alinea 2, tekst 6?

Wat is het argument bij deze mening? Gebruik de vraag hierboven

Gebruik tekst 6: Noteer een mening en een argument uit alinea 6.

Gebruik tekst 6: Aan welk signaalwoord herken je het argument in alinea 6?

Kritisch lezen 

Bij kritisch lezen moet je kijken of een tekst betrouwbaar en objectief is. 

Stel bij kritisch lezen het volgende vast: 

• Is de auteur deskundig en onpartijdig? Geeft de tekst informatie over bijvoorbeeld zijn opleiding en beroep? 
• Wat is de bron van de tekst? 
• Zijn de mensen die geïnterviewd worden betrouwbaar en deskundig? Komen er voor-én tegenstanders aan het woord? 
• Is de informatie niet verouderd/ nog actueel? 
• Klopt het wat de auteur zegt? laat hij geen belangrijke dingen weg? 
• Gebruikt de auteur sterke argumenten of kun je er makkelijk iets tegen inbrengen? 

Tekst 7: Het dak op met je oerwoud  

[1] Waar begin je als je af wilt van die initiatieven voor groene daken? Ik word namelijk gek van die ecologisch verantwoorde Amsterdammers die de daken in de buurt willen ombouwen tot een oerwoud. Ik kwam hier in 2012 in de Transvaalbuurt wonen, een prima stek. Opeens stond daar mijn overbuurman Rinke – ja, die jullie aanhalen in jullie artikel in NRC – aan mijn deur met zijn foldertje: hij stoorde zich blijkbaar aan het grijze dak van de Dirk van den Broek-supermarkt. En maar rondflyeren in onze buurt. Beseft hij niet dat een beplant dak enorme problemen met zich meebrengt, in ieder geval voor mij?

[2] Groene daken kunnen er dan wel leuk uitzien, maar ze kunnen structurele problemen als lekkage veroorzaken, heb ik gelezen in de LINDA. Lekker voor mijn dak, dat grenst aan het dak van de supermarkt. Wie mag er straks voor de kosten opdraaien als dat van mij gaat lekken? Juist ja. Beseft mijn buurman eigenlijk wel dat het op dat begroeide dak straks moeilijk is om de beplanting water te geven in tijden van droogte? En dat het dak van ‘Dirk’ alleen bereikbaar is via de brandtrap op, jawel, míjn dak? Ik neem aan dat de goede heren mijn dak niet eerst gaan verstevigen voordat ze eroverheen lopen met hun gereedschapskist of tuinslang. Laat Dirks dak dus lekker blijven zoals het is. Kaal, maar in ieder geval waterdicht en zonder poespas!

Gebruik tekst 7: Noteer alle argumenten van Ella Bosma tegen een groen supermarktdak.

Gebruik tekst 7: Bosma gebruikt een bron. Is deze geschikt?

Gebruik tekst 7: Stel je doet onderzoek naar het gebruik van groene daken. Is tekst 7 voor jouw onderzoek een betrouwbare bron?

Tekst en publiek 

Een schrijver houdt altijd rekening met zijn publiek, want anders bereikt hij zijn tekstdoel niet. Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers, welke doelgroep, een tekst bedoeld is: 

• Het onderwerp 
• De bron 
• Het taalgebruik 
• De lay-out 

Tekst 8: Kamp! 

Zou je graag een keertje zonder je ouders op vakantie willen? Maar vinden je ouders je te jong om alleen te gaan? Dan is ons tienerkamp iets voor jou! Tijdens het kamp zijn er veel gezellige en (in)spannende activiteiten, die gericht zijn op het ontdekken van je talenten. Ook spreken we met elkaar over de Bijbel en het geloof in God; dat doen we onder andere ‘s avonds tijdens de groepsgesprekken. Er wordt dan gezongen, er is een sketch en een van de kampleiders houdt een inleidend verhaal, waarover we in groepen doorpraten. Dat levert gegarandeerd boeiende gesprekken op! Dus, als je zin hebt in een actieve week waarin je optrekt met leeftijdsgenoten met wie je ook van gedachten wisselt over van alles en nog wat, daag jezelf uit en ga met ons mee!

naar: www.wegwijzerkampen.nl, op 18 maart 2017

Lees tekst 8: Beschrijf voor deze tekst het: onderwerp, bron, taalgebruik, lay-out en publiek.