4.2 Tussen de Wereldoorlog (Deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

4.2 Tussen de Wereldoorlog (Deel 1)

Leerdoel

In deze paragraaf leer je: 

- Hoe Rusland een totalitaire dictatuur werd

- Hoe Italië een totalitaire dictatuur werd

- Hoe Duitsland een totalitaire dictatuur werd

Wat weet jij eigenlijk van het Communisme?

Nieuwe staten

• Geallieerden sloten vredesverdrag met Duitsland
• 1919: Verdrag van Versailles
• Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse rijk vielen uiteen
• Volken wilden een eigen staat -> nationalisme
• Joegoslavië: Kroatië, Servië en Bosnië
• Deel Ottomaanse rijk werd Turkije

Verliezers

" Na de Eerste wereldoorlog sloten de overwinnaars met Duitsland het verdrag van Versailles. Duitsland werd gestraft. Oostenrijk(-Hongarije) en het Ottomaanse rijk vielen uiteen en er ontstonden nieuwe staten"

Verdrag van Versailles

Duitsland was de boeman uit de Eerste Wereldoorlog en moest gestraft worden

Afspraken:

• Inleveren kolonies
• Leger van max. 100.000 mannen
• Herstelbetalingen
• Duitsland moest land afgeven aan Frankrijk en Polen.

Communisten

• Voedseltekorten zorgden voor stakingen en demonstraties
• Oorlog tegen Duitsland ging slecht. Soldaten sloten zich aan bij demonstranten
• Tsaar (Russische vorst) trad af
• Oktober 1917: Staatsgreep Lenin
• Burgeroorlog gewonnen door Lenin

In juli 1918 worden tsaar Nicolaas II (Keizer van Rusland) en zijn gezin op brute wijze vermoord door de communisten. 

Dictatuur in Rusland

• Onder leiding van Lenin werd Rusland een dictatuur (alleenheerschappij).
• Het communistische regime (ondemocratische regering) verbood alle andere partijen en onderdrukte de bevolking met terreur (bangmakerij met geweld).
• Tegenstanders werden in concentratiekampen gevangen gezet of vermoord. 
• Lenin werd opgevolgd door Stalin. Hij was een nóg strengere dictator. Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire staat: waarin de overheid de samenleving volledig wilde beheersen.

Lenin: 1917 - 1924

Stalin: 1928 - 1953

Jozef Stalin

• Jozef Stalin wint machtsstrijd --> concurrenten werden vermoord
• 1928: invoering planeconomie 
• Totalitaire dictatuur:

1. Leiderschapsverheerlijking
2. Censuur (Controlerende macht overheid)
3. Propaganda (communicatiemiddel om mening van het volk te beïnvloeden)
4. Terreur (bangmaken met geweld)

• Tegenstanders in goelags

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• De staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

• Exacte aantallen zijn onbekend, maar tussen 1936 en 1950 zijn vermoedelijk 12 miljoen mensen om het leven gekomen in de goelags.

• Meestal als gevolg van de vreselijke omstandigheden, een combinatie van: honger, kou en zware lichamelijke inspanning

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

Navalny

...een strafkamp waar o.a. Navalny (politieke tegenstander van Poetin) zit opgesloten. 

Dictatuur in Italië

- Na WO1 - parlementaire democratie

- 1922 - Benito Mussolini wordt regeringsleider

- Ideologie (denkwijze) - fascisme

- Totalitaire dictatuur - mensen mochten niks inbrengen

- Propaganda (verspreiden van ideeën)

- Il duce - leider

Fascisme

Persoonsverheerlijking

Persoonsverheerlijking: sterk en mannelijk afgebeeld
(Links: Poetin, rechts: Mussolini)

De VS in de jaren '20

• De VS werden begin 20e eeuw het sterkste industrieland ter wereld
• Henry Ford maakt auto’s met de lopende band: een nieuwe manier van produceren
• De welvaart in de VS nam enorm toe in de jaren '20
• Er ontstond een 'consumptiemaatschappij'
• Veel mensen kopen “op krediet”

De VS als eerste consumptiemaatschappij

• De Amerikanen produceerden sneller en goedkoper dan de Europeanen
• De Amerikaanse economie bloeide op en de welvaart nam toe
• Keukenapparatuur, stofzuigers, radio's, auto's en andere luxeartikelen deden hun intrede

Duitsland na WO I 

• Duitsland wordt een democratie--> werkt slecht, veel extreme partijen
• Om de herstelbetalingen te kunnen betalen wordt er geld bij gedrukt.
• Economisch gaat het slecht (uitzondering 1924-1929)

Dolkstootlegende

De nieuwe linkse regering had wapenstilstand gesloten na WOI.

En daarmee soldaten verraden.

Republiek van Weimar

• Van 1918 -1933 heet DU zo
  
• Geen keizer, democratie
• Niet populair
• Veel gevechten op straat tussen communisten en de  nazi's (nat. socialisten)

Duitsland 

1924-1929

Gaat economisch goed met Duitsland. NSDAP blijft daardoor klein. Komt door steun vanuit Amerika.

Economische crisis

1929

- Beurskrach in Verenigde Staten

- crisis slaat over naar Europa 

Economische crisis

Wereldcrisis, dus ook in DU.

In de Republiek van Weimar ging het extra slecht door:

1) Herstelbetalingen

2) Geen leningen VS meer

3) Geen koloniën

HYPERFLATIE

je geld is niets meer waard

4. Hitler komt aan de macht

Hitler komt aan de macht

Adolf Hitler

Ontevreden veteraan

Richt de NSDAP op

Mislukte staatsgreep 1923

           Schrijft "Mein Kampf" 

NSDAP

• NSDAP neemt fascistische standpunten over ...
  
  
• + voegt rascisme toe (op basis van afkomst)--> rassenleer en antisemitisme.

*  Gebruikt propaganda en terreur

Hitler onze laatste hoop stond op verkiezingsposters van de NSDAP

Propaganda

 Nationaal-Socialisme

• Met Nationaal-Socialisme wordt het Duits fascisme in de periode 1933-1945 bedoeld
  

• Ook wel: nazisme genoemd

• De aanhangers worden ook wel nazi's genoemd

• De Nederlandse NSB was ook nationaal-socialistisch

Kenmerken van nationaal-socialisme

• Het Duitse ras moet raszuiver worden gehouden.
  

• Rassenleer en antisemitisme (jodenhaat)

• Het Duitse volk heeft Lebensraum (=levensruimte) nodig.

• Heim ins Reich: alle Duitsers moeten in één groot rijk wonen

Duitsland wordt een totalitaire staat

• Het belang van de groep en de staat gaat voor alles.
  
• Wie niet wou luisteren werd geïntimideerd.
• De leider (Der Führer) is allesoverheersend.
• Duitsland wordt een dictatuur. 
• Eenpartijstelsel, geen parlementaire democratie.
  
• Propaganda.
  
• Jeugd geïndoctrineerd.
  
• Veel uiterlijk vertoon.

In nederland

NSB --> Nationaal socialistische beweging

Niet zo groot, Nederlanders stemden op gematigde partijen

Aantekening

in 1917 breekt in Rusland de revolutie uit. Het land wordt hierna communistisch en een eenpartijdictatuur. Onder stalin wordt het leven van de russen zwaar gecontroleerd.
In Italie komen de fascisten aan de macht onder leiding van Benitto mussolini. dit is ook een totalitaire dictatuur die extreem nationalistisch is, ze doen aan persoonverheerlijking en propaganda

Begrippen uit deze les

• Communist
  
• Dictatuur
  
• Dictator
  
• Planeconomie
• Fascisme
• Terreur
  
• Totalitair

S.O. (Schriftelijke overhoring):

Volgende week:
S.O. over paragraaf
4.1 en 4.2 

Begrippen en wie, wat, waarom belangrijk!

Huiswerk

4.2 Tussen de Wereldoorlogen
Vraag 1, 2 en 4