Totalitaire systemen en propaganda & communicatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Totalitaire systemen
Propaganda & communicatie

Wat we deze les gaan doen

Deze les staat in het teken van de Kenmerkende aspecten

• het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme
• de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

Wat we deze les gaan doen

We behandelen de situaties in drie verschillende gebieden:

• Het communisme in de Sovjet-Unie van Lenin en Stalin
• Het fascisme in het Italië van Mussolini
• Het nationaalsocialisme in het Duitsland van Hitler

De Sovjet-Unie onder Lenin en Stalin

0

De Russische kerk (orthodoxe kerk)

de Russische tsaar 

Lenin

Kapitalist

Is de tekenaar een voorstander of tegenstander van de communisten? Leg je antwoord uit met een beeldelement.

Jozef Stalin

Leider van de Sovjet-Unie (1924-1953)

Het communime onder Stalin wordt het Stalinisme genoemd.

Onder Stalin worden er een aantal economische veranderingen doorgevoerd.

Kenmerken van de SU onder Stalin (I)

• Totalitaire staat, alles staat in het teken van de staat 

• Planeconomie, de staat bepaald wat en hoe er wordt geproduceerd.
  
  
• Dictatuur, de communistische partij maar vooral Stalin had alle macht.

• Sprake van persoonsverheerlijking (van Stalin).

Kenmerken van de SU onder Stalin (II)

• Terreur, tegenstanders worden opgepakt door de geheime politie en uitgeschakeld of verbannen.
  
  
• Indoctrinatie, de communistische partij probeerde gedachten en het gedrag van de bevolking te controleren en aan te passen.
  Hoe: 
           

- Propaganda en censuur
- Pers in handen van de staat

 - Alleen com. jeugdverenigingen

 - Aansporing om ouders aan te geven

Hiernaast zie je een spotprent uit 1928.
Stalin zegt: “Voor mij is er geen honger in de Sovjetunie.”

Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiek?

1. op de indoctrinatie van de Russische bevolking
2. op de persoonsverheerlijking van Stalin
3. op de propaganda in de Sovjetunie
4. op de vervolging van politieke tegenstanders

De Grote Terreur
1934-1939

Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.

Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 'tegenstanders' oppakken en veroordelen.
De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden.

Hongersnood

Tegenstanders

Terreur

Goelag

Persoonsverheerlijking

Italië onder Mussolini

Fascisme

Kenmerken fascisme:

• Extreem-nationalistisch
• Militaristisch
• Antidemocratisch
• Eén leider principe
• Verheerlijking geweld (bv. knokploegen)
• Totalitair

Waar

Niet

waar

Het fascisme richtte zich tegen het communisme

Na de 'mars op Rome' werd Mussolini leider van de fascisten

Mussolini werd de nieuwe koning van Italië

Mussolini liet zich 'il duce' noemen, dat betekent 'de leider'

Fascisme is tegen de democratie

Fascisme is tegen nationalisme

Duitsland onder Hitler

Vraag: Welke zinnen zijn kenmerken van totalitaire samenlevingen? 

Sleep de juiste antwoorden in het vak.

Totalitaire samenleving

Geen kenmerk

De bevolking leeft in angst.

Er is censuur.

De landbouw wordt gemoderniseerd door collectivisatie.

Met showprocessen wordt geregeld dat er geen terreur is.

Er zijn vrije verkiezingen.

De kranten mogen schrijven wat ze willen.

Propaganda wordt zo veel mogelijk voorkomen.

Eén persoon heeft alle macht.

Welke nationalistische stroming kwam in Italië op?

1. Fascisme
2. Nationaalsocialisme
3. Nazi's
4. Liberalisme

Politieke stroming die past bij de partij van Hitler.

1. NSDAP
2. Gelijkschakeling
3. Nationaalsocialisme
4. Rassenleer

Het grote inhoudelijke verschil tussen de fascisme en nationaalsocialisme is

1. Dat het nationaalsocialisme ondemocratisch is
2. Dat het nationaalsocialisme propaganda kent
3. Dat het nationaalsocialisme in Duitsland is
4. Dat het nationaalsocialisme racistisch is

Hitler wilde dat alle Duitsers in één land zouden wonen. Welke term hoort hierbij?

1. Lebensraum
2. Antisemitisme
3. Heim ins Reich
4. Nationaalsocialisme

Wat past niet bij het begrip nazificatie?

1. Geen persvrijheid
2. Verzet
3. Verspreiden van het nationaalsocialisme onder de bevolking
4. Propaganda

Welk idee hoort NIET bij het Nationaalsocialisme?

1. Er moet 1 sterke leider zijn
2. Het idee van Lebensraum
3. Antisemitisme
4. Al het bezit is van de staat

De kranten mochten alleen schrijven over dingen die de NSDAP goed vond.
Welk begrip past hier het beste bij?

1. Persvrijheid
2. Nationaalsocialisme
3. Censuur
4. Dictatuur

Waar hoort de afbeelding bij?

1. Fascisme
2. Nationaalsocialisme
3. Fascisme en nationaalsocialisme
4. Nationalisme

welke twee leiders van totalitaire regimes zijn dit?

1. Stalin en Mussolini
2. Hitler en Lenin
3. Stalin en Hitler
4. Mussolini en Hitler

Welk begrip hoort bij communisme

1. kapitalisme
2. vrijheid van meningsuiting
3. rassenleer
4. planeconomie

Wat past niet bij het communisme?

1. schijnprocessen
2. totalitaire staat
3. vijfjarenplannen
4. vrije markteconomie

Twee uitspraken:

1. Het communisme, het fascisme en het nationaal-socialisme kennen alle drie een dictatuur.

2. Lenin (zie plaatje hiernaast) was een fascist.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Deze vraag gaat over het fascisme en communisme.

Welke uitspraak is juist?

1. De Eerste Wereldoorlog leidde tot hongersnood in de Sovjet-Unie.
2. Fascisten in Italië waren tegenstanders van de communisten.
3. Mussolini (zie plaatje) kwam aan de macht door een gewelddadige staatsgreep.
4. Stalin verwaarloosde de landbouw.