4M 9.5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Startopdracht  Neem het schema over in je schrift en vul in. 

Examenvraag 2024

Startopdracht  Antwoorden 

Planten

9.1 Bladeren
9.2 Stengels en wortels
9.3 Glucose als grondstof
9.4 Voortplanting
9.5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding
9.6 Ontkieming, groei en ontwikkeling

Leerdoelen 9.5

• Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen. 
• Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden. 
• Je kunt uit afbeeldingen van delen van planten afleiden hoe zaden worden verspreid. 

Bestuiven en bevruchten

Bestuiven = stuifmeel komt (door insect of wind) op de stempel 

De stuifmeelkorrel vormt een buis door de stijl naar beneden, richting de vruchtbeginsels (met daarin de eicellen).

Bevruchten = kern van stuifmeelkorrel en eicel smelten samen --> bevruchte eicel

Insectenbloemen: bestuiving door insecten

Insect verzamelt nectar.

Stuifmeel plakt aan insect, en plakt aan de stempel bij dezelfde/ andere bloem.

Windbloemen

De wind neemt het stuifmeel mee.

Komt op de stempels van andere bloemen.

Kenmerken insectenbloem en windbloem

Hoe ontstaan zaden en vruchten?

Na de bevruchting begint alles te groeien:

1. het vruchtbeginsel van de stamper groeit uit tot een vrucht

2. binnenin het vruchtbeginsel groeien alle zaadbeginsels waarbij de eicel is bevrucht uit tot een zaadje

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Uit vruchtbeginsels ontstaan vruchten

Na de bevruchting:

1. Bloemen verschrompelen

2. Zaadbeginsels wordt zaad

3. Vruchtbeginsel wordt vrucht

Zaden

- Kiem (mini blaadje en mini worteltje)

- Zaadlobben met reservevoedsel

Stop je een zaadje in de grond, dan wordt de kiem een nieuw plantje (gebruikt eerst het reservevoedsel uit de zaadlobben)

In de bloem:

Zaadbeginsels worden zaden

Na de bevruchting gaan de zaadbeginsels en het vruchtbeginsel groeien. De zaadbeginsels ontwikkelen zich tot zaden met in elk zaad een bevruchte eicel. 

Als een eicel in een zaadbeginsel niet bevrucht is, verschrompelt dat zaadbeginsel.

De zaden van peulvruchten noem je bonen.

1. Verschrompeld zaadbeginsel: Dit zaadbeginsel is niet bevrucht.

2. Een minder goed ontwikkelt zaad (het kleinere boontje)

1

Restant bloemkelk met bloemsteel

2

Restant van de stijl

3

Verspreiding van de zaden (in de vruchten)

De zaadjes (in de vruchten) moeten verspreid worden zodat ze op een geschikte plek kunnen ontkiemen.

1. verspreiding door dieren

- vruchten eten en zaadjes poepen

- vruchten met weerhaakjes die in vacht kleven

2. verspreiding door plant zelf

3. verspreiding door de wind

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Is dit een windbloem?

1. ja
2. nee

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Op de afbeelding zie je een windbloem.
Hebben windbloemen nectar?

1. Ja
2. Nee

Kijk naar de afbeelding hiernaast. Is hier spraken van bestuiving of bevruchting?

Heeft er in de afbeelding wel of geen
bestuiving plaatsgevonden? Leg uit waarom

In welk deel van de bloem ontstaan de stuifmeelkorrels?

1. In de helmknop
2. In de stempel
3. In het vruchtbeginsel
4. In het zaadbeginsel

Examenvraag: De bloemen van een koffieplant hebben opvallende, witgekleurde kroonbladeren. Diep in de bloem zitten nectarklieren. Elke bloem bevat mannelijke en vrouwelijke voortplantingsorganen. Na de bevruchting ontstaan er vruchten met elk twee zaden die na acht maanden rijp zijn. In die acht maanden verkleuren de vruchten van groen naar rood.
In de bovenstaande tekst staan een aantal kenmerken van de koffieplant. Twee van deze kenmerken wijzen erop dat de koffieplant wordt bestoven door insecten.
--> Schrijf deze twee kenmerken op.

Examenvraag. Het stuifmeel van een insectenbestuiver is verschillend van het stuifmeel van een windbestuiver.
--> Benoem een eigenschap van het stuifmeel van een windbestuiver.

Huiswerk

Lezen: 9.5  

Maken: opdracht 1 t/m 3 en 6, 7 + lijst met dikgedrukte woorden

Herhalen en/of extra oefenen

Uitlegvideo bestuiving 

Uitlegvideo bevruchting

Oefening insectenbloem of windbloem

Oefening verspreiding 

Huiswerk

Lezen: 9.6   

Maken: opdracht 1, 2, 4 en 6 + lijst met dikgedrukte woorden

Herhalen en/of extra oefenen

Uitlegvideo bestuiving 

Uitlegvideo bevruchting

Oefening insectenbloem of windbloem

Oefening verspreiding 

De laatste 5 minuten van de les 

Dit is wat ik van jullie verwacht:

• Iedereen is stil en kijkt mijn kant op.
  
• Iedereen zit recht op zijn stoel en focust zich. 
• Je pakt je spullen nog NIET in. 
• Als ik een vraag stel, denkt iedereen mee over het antwoord. 
• Als ik een opdracht geef, dan maak je deze in stilte. (Zs)

Leerdoelen 9.5

• Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen. 
• Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden. 
• Je kunt uit afbeeldingen van delen van planten afleiden hoe zaden worden verspreid. 

Startopdracht

Hoeveel bloemen 

zie je op deze foto?