'Toen' als adverbium (bijwoord) en 'toen' als conjunctie (voegwoord)

• NT2
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Middelbare school
• Leerroute 7
• Leerjaar 3

Bijwoord & Voegwoord

Zinnen met een bijwoord:

Ze zong vrolijk terwijl ze het ontbijt klaarmaakte.

De hond lag stilletjes te slapen in zijn mand.

Bijwoord & Voegwoord

Zinnen met een voegwoord:

Hij bleef binnen, omdat het buiten regende.

Ik wil mee naar het strand, maar ik moet eerst mijn huiswerk afmaken.

Adverbium & Conjunctie

'Toen' als adverbium (bijwoord)

en 

'toen' als conjunctie (voegwoord)

1. "Toen" als adverbium (bijwoord):

Het verwijst naar een specifiek moment in het verleden en staat vaak los in de zin.

🔹 Functie: Geeft aan wanneer iets gebeurde.

🔹 Kenmerk: Het kan op zichzelf staan, zonder een bijzin erachter.

Hij woonde in Amsterdam. Toen werkte hij bij de krant.

→ "Toen" betekent hier: op dat moment in het verleden.

🔸 Je kunt het vaak vervangen door "op dat moment" of "in die tijd".

🔹 Voorbeeld: "Toen" als adverbium (bijwoord)

Hij woonde in Amsterdam. Toen werkte hij bij de krant.

→ "Toen" betekent hier: op dat moment in het verleden.

🔸 Je kunt het vaak vervangen door "op dat moment" of "in die tijd".

2. "Toen" als conjunctie (voegwoord):

✅ 2. "Toen" als conjunctie (voegwoord):

Het leidt een bijzin in en verbindt die met een hoofdzin. Het gaat nog steeds over het verleden, maar nu in een complexe zin.

🔹 Functie: Geeft een tijdsrelatie aan tussen twee gebeurtenissen.

🔹 Kenmerk: Het wordt gevolgd door een bijzin met een persoonsvorm aan het eind (in het Nederlands).

2. "Toen" als conjunctie (voegwoord):

Voorbeeld:

Toen hij in Amsterdam woonde, werkte hij bij de krant.

→ Hier is "toen" het voegwoord dat de bijzin "toen hij in Amsterdam woonde" inleidt.

🔸 Je kunt het vaak vervangen door "wanneer" (in de verleden tijd).

Samengevat

Gebruik        Functie        Volgt er een bijzin?           Voorbeeld

Adverbium Tijdsaanduiding     Nee                  Ik was in Parijs. Toen regende het.

Bijwoord: op het moment dat                                        

Conjunctie Tijdsverbindend       Ja                     Toen ik in Parijs was, regende het.
Voegwoord: wanneer                                                               

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

1. Toen ging hij naar huis. 

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Antwoord

🔹 1. Toen ging hij naar huis.

✅ Adverbium (bijwoord)

→ "Toen" = "op dat moment"

→ Geen bijzin, gewoon een los bijwoord in de hoofdzin.

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen het donker werd, deden we de lamp aan.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Antwoord

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen het donker werd, deden we de lamp aan.

Conjunctie

→ "Toen het donker werd" is een bijzin.

→ Verbindt met: "deden we de lamp aan."

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klein was, had ik een konijn.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbind met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klein was, had ik een konijn.
Conjunctie

→ "Toen ik klein was" = bijzin.

→ Verbindt met hoofdzin: "had ik een konijn."

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen hij wakker werd, scheen de zon. 

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Antwoord

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen hij wakker werd, scheen de zon. 
Conjunctie

→ "Toen hij wakker werd" is een bijzin.

→ Verbindt met "scheen de zon".

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik viel, hielp mijn broer me.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Antwoord

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik viel, hielp mijn broer me.

Conjunctie

→ Eén zin met een bijzin: "Toen ik viel"

→ Verbindt twee gebeurtenissen in de verleden tijd.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klaar was met eten, ging ik naar buiten.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klaar was met eten, ging ik naar buiten.
✅ Adverbium

→ "Toen" staat los in de tweede hoofdzin.

→ Betekent: daarna / op dat moment.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen hij thuiskwam, at hij een appel.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen hij thuiskwam, at hij een appel.
"Toen hij thuiskwam" = bijzin

"at hij een appel" = hoofdzin

"Toen" is hier een conjunctie die ze verbindt

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Ik was klaar met eten. Toen ging ik naar buiten.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Ik was klaar met eten. Toen ging ik naar buiten.
✅ Adverbium

→ "Toen" staat los in de tweede hoofdzin.

→ Betekent: daarna / op dat moment.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klaar was met eten, ging ik naar huis."

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin

Kies: Adverbium of Conjunctie

Toen (op het moment dat) Adverbium (bijwoord)

Toen ik klaar was met eten, ging ik naar huis."
🔍 Analyse:

"Toen ik klaar was met eten" → bijzin

"ging ik naar huis" → hoofdzin

"Toen" = conjunctie (voegwoord), want het verbindt de twee zinsdelen.

Toen (wanneer) Conjunctie (voegwoord) verbindt met hoofdzin