4H - overzicht spelling + formulering (docent)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Werkwoordspelling

H8 Spelling, paragraaf 1 - 2 - 3

Dubbelop

H7 Formuleren, paragraaf 1

Onjuiste herhaling

• Een vast voorzetsel wordt ten onrechte twee keer gebruikt.

- Op die luie jongen zou dat meisje nooit verliefd op worden. 

- Aan dat gepraat over voetbal elke avond heb ik
ook een hekel aan. 

Tautologie

•  Er wordt met verschillende woorden twee keer precies hetzelfde uitgedrukt. Deze woorden behoren wel tot hetzelfde woordsoort.

Zij wilden naar huis, maar het probleem was echter dat de trein niet reed.

Pleonasme

• Met een pleonasme zeg je twee keer hetzelfde met verschillende woorden. Deze woorden behoren niet tot dezelfde woordsoort. 

- De gele zonnebloem.

- De mannelijke leraar.

- De witte sneeuw.

Contaminatie

•  Als je twee woorden of uitdrukkingen ten onrechte vermengt, spreek je van een contaminatie. 

- Deze computer kost duur (kost veel of is duur).

- Ik zal dat nachecken (nakijken of checken).

Hij kreeg ongenadeloos op zijn kop. (ongenadig of genadeloos)

Dubbele ontkenning

• Een ontkennend woord (soms: werkwoord) gecombineerd met een tweede ontkenning.
  
  

- Wij hebben nooit geen problemen (nooit of geen).

- De schoolleiding wil voorkomen dat er geen introducees op het feest komen (voorkomen of geen). 

-Ik ben daar nooit niet geweest (nooit of niet).

Verwijswoorden

H7, paragraaf 2

Interpunctie: hoofdletters en leestekens

H8 Spelling, paragraaf 4

Geen hoofdletter bij:

• soorten: een stukje camembert, een glaasje bordeaux
• historische periodes: de middeleeuwen, het rationalisme 
• afleidingen van feestdagen: kerstboom, paasvakantie
• maanden: juli, december 
• jaargetijden: lente, winter
• windstreken: het noorden, het zuidwesten
• religies: het christendom, islam, gereformeerd 

Komma's - belangrijkste regels

• Tussen twee persoonsvormen
  'Als de voetballer even uitrust, zit hij op de bank
• Tussen onderdelen van een opsomming, maar NIET voor 'en'
  'Joe, Wiliam, Jack en Susan zijn goede vrienden'
•  In lange zinnen voor een signaalwoord als omdat, want
  'Heel veel mensen zijn ongerust, omdat er een nieuwe variant van het coronavirus heerst.'

Overige leestekens

• ? > gebruik je aan het eind van een letterlijk gestelde vraag
• ! > gebruik je aan het eind van een bevel of uitroep
• ; > tussen delen van opsomming (bij zinnen)
      > bij zinnen die sterk samenhangen 
• : > om een opsomming, verklaring of citaat aan te kondigen 

Meervoudsvormen

H8 Spelling, paragraaf 5

Spelling: meervoudsvormen

1)  Sommige woorden op -e hebben twee meervoudsvormen (groenten - groentes)

2)  De -f verandert in een -v en de -s verandert in een -z (duiven - sluizen)

3)  Woorden op -ee krijgen er +ën bij (ideeën)

4)  Woord op -ie krijgen er +ën bij of de laatste -e komt er een trema op (melodieën - bacteriën)

– als de klemtoon op -ie valt, dan voeg je -ën toe: theorie → theorieën

– als de klemtoon op een andere lettergreep valt, dan krijgt de laatste e een trema en voeg je alleen -n toe: olie → oliën

5)  Woorden die eindigen op een open klinker krijgen een 's erbij (oma's, accu's).
Dus: ik hou van Y's. 

6)  Woorden eindigend op -ik, -et of -es (zonder klemtoon) krijgen GEEN medeklinkerverdubbeling (slimmeriken - lemmeten- dreumesen)

7) Latijnse woorden krijgen een Latijnse uitgang (musea - data - neerlandici)

8)  Sommige woorden hebben geen meervoud of zijn er alleen in meervoud (hersenen- rijst)

Telwoorden: enkele(n), sommige(n)

H8, paragraaf 12

Telwoorden

Telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden worden soms zelfstandig gebruikt. In dat geval spel je ze soms met een -n op het eind. 

> Wat zijn telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden?

Woorden als sommige, vele, enkele, beide

Telwoorden met een -e

• betrekking op zaken of dieren

Vele (diersoorten) worden bedreigd.

• bijvoeglijk gebruikt

enkele leerlingen

Telwoorden met -en

• mensen 
• zelfstandig gebruikt 

Slechts weinigen zijn daarvan op de hoogte.

Weinige               klanten ......

Telwoorden

Maar:

• tientallen, duizenden, honderden, miljoenen etc. 

• Er wonen miljoenen mensen in Nederland. 
• Hoeveel dieren daar leven? Ik denk miljarden.

Bijvoeglijk naamwoorden

Bijv. naamwoorden schrijf je met -e: zieke koeien, in de kast daar vind je de grote

Bijv. naamwoorden schrijf je met -en: zelfst. gebruikt én personen in het mv.  > doven vinden dit lastig

Bijvoeglijk naamwoorden

Maar... stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden wel met -n:

• van de ringen kies ik het liefst de zilveren (ringen).
• ik houd van kleren, het meest van katoenen (kleren). 

• houten, wollen, glazen, papieren etc. etc.

Incongruentie

Hoofdstuk 7, Formuleren, paragraaf 3

Incongruentie kan komen door:

-verzamelwoord als onderwerp
-onderwerp en pv staan te ver uit elkaar
-het mv wordt ten onrechte als ow gezien

De media schrijft bijzonder negatief.

media = onderwerp = meervoud

schrijft = pv = ev

-> getal onderwerp en pv komen niet overeen = incongruentie

Verzamelwoord als onderwerp

'De jeugd' lijkt meervoud , is enkelvoud

->incongruentie

Meewerkend vw wordt ten onrechte als ow gezien.

verzwegen ow: Er wordt aan mensen die belangstelling hebben....

-> incongruentie

Einde

Stof voor de Toetsweek: 

H7 Formuleren, paragraaf 1 - 2 - 3

H8, Spelling, paragraaf, 1 t/m 5 + 7 + 12