2.1 Politiek en burgerschap in de Griekse wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2.1 Politiek en burgerschap in de Griekse wereld

Het monster van Argus

De mythe over Io

Als de Grieken dit soort verhalen geloven, hoe kan dit dan een van de meest ontwikkelde beschavingen zijn geweest???

Les van vandaag

Doel = aan het eind van de les kun je

1. uitleggen hoe de Griekse wereld eruit zag
2. benoemen welke politieke ontwikkelingen de Griekse wereld heeft ondergaan

KA = De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

Waarom is dat zo belangrijk?

• Athene als 'geboorteplaats' van de democratie
• 2500 jaar geleden
• Tijdens koningen, tirannen, onbetwijfelde ongelijkheid tussen man en vrouw, geloven in godenverhalen, voor heksenvervolgingen, martelen van andersdenkenden, het voeren van wereldoorlogen
• Een teken van moderniteit!

Alle kenmerkende aspecten van vorig hoofdstuk zijn langsgekomen. Benoem ze hier.

Kenmerkende aspecten

1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
   
   
2. Het ontstaan van landbouw en landbouw samenlevingen
   
   
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Bij welk kenmerkend aspect hoort de afbeelding?

Wat was geen pijler van de macht van de heersers?

1. Ambtenarij en het leger
2. Belastingsysteem
3. Goddelijke legitimering
4. Erfgenamen

In een staat golden voor iedereen dezelfde wetten en regels

1. Waar
2. Niet waar

Wat past niet bij de eerste machtige heersers?

1. Opperpriester
2. Opperbevelhebber
3. Hoogste god
4. Hoogste rechter

2.1 Politiek en burgerschap in de Griekse wereld

Wat weten jullie van
de Griekse Oudheid?

"De Griekse wereld"

• 850 v.C.
• Polis (poleis)
• Eenheid versus verdeeldheid
• Groei --> koloniën

Bestuursvormen

Politiek komt van het woord polis

• Monarchie: staat met één leider (mono = één)
  
• Aristocratie: regering van de "besten" (adel) --> aanspraak op burgerschap
  
• Tirannie: staat met één leider die de macht met geweld greep
• Democratie: regering van burgers (Athene) (demos = volk)
  
• --> combinatie kan heel goed!

Kan je het hebben over 'één Griekenland' ? Leg je antwoord uit.

Iedereen in Nederland mag stemmen voor de Tweede Kamer verkiezingen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Alleen mensen met een hoog salaris mogen stemmen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

De Tweede Kamer wordt opgeheven en de koning krijgt het voor het zeggen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Mark Rutte is klaar met Koning Willem-Alexander, laat hem ombrengen en neemt zijn plek in

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Is het verloten van bestuurlijke functies democratisch?

1. Ja
2. Nee

Atheense democratie

• Burgerschap: Atheens man
• Loting 
• Directe democratie
• Ostracisme = schervengericht

Thucydides, De Peloponnesische oorlog

Onze staatsvorm heeft democratie, omdat ze niet in handen is van een kleine groep, maar van de meerderheid. In de wetgeving geldt bij een conflict gelijk recht voor iedereen. Iemands positie in de staat? De vraag hoe iemand een functie het beste kan uitoefenen? Dat wordt niet bepaald door afkomst, maar door capaciteiten. Als iemand arm is en hij kan de stad van dienst zijn, dan wordt hij daarin niet gehinderd door zijn lage postitie in de maatschappij.

--> wat vindt hij? 

Plato, Protagoras

Wanneer wij in de volksvergadering samenkomen en er staan bouwactiviteiten op de agenda, dan vragen we architecten om advies, bij scheepsbouw halen we er scheepsbouwers bij en hetzelfde geldt voor andere projecten. Maar als er gediscussieerd wordt over het politieke beleid van de stad, dan mag iedereen zijn zegje doen: timmerlui, smeden, leerbewerkers, matrozen, arm en rijk, van goede of slechte komaf.

--> wat vindt hij?

Einde van zelfstandigheid

• Ionische opstand
• Perzische oorlog --> 'vrije Griekse burger'
• Peloponnesische oorlog (431-404 v.C.)
• Philippos en Alexander de Grote van Macedonie (338 v.C.)
• Hellenisme = verspreiding van de Griekse cultuur

Iemand schreef ooit: de trots der Grieken dreef hun naar hun ondergang. Leg deze opmerking uit

Aan de slag

Wat: maak opdracht 2, 3, 4, en 7 van paragraaf 2.1

Wie: met je buurman/buurvrouw

Hoe lang: rest van de les

Klaar: maak opdracht 1, 3, 4, 5 en 6 van paragraaf 2.2

Afsluiting

Athene als geboorteplaats van de economie. Een beschaafde wereld voor de donkere dagen. Terecht?

Vind je de Atheense democratie modern? Geef minimaal één antwoord voor en één antwoord tegen.