Rechtsstaat

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4

Deze les

- Terugblik P1

- Uitleg rechtsstaat

- Zelf aan de slag!

Leerdoel

Na deze les weet je wat een rechtsstaat is en welke vier kenmerken een rechtsstaat heeft.

Nederland is een rechtsstaat

Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger heel belangrijk zijn. Bovendien geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen medeburgers én tegen de overheid.

De kern van de rechtsstaat

Het allerbelangrijkst is dat burgers worden beschermd tegen té veel macht van de overheid. 

De overheid heeft namelijk best wat macht: ze bedenken wetten en voeren ze uit.

Vier kenmerken van de rechtsstaat

1. Rechtsgelijkheid

2. Grondrechten

3. Machtenscheiding

4. Legaliteitbeginsel

In de volgende dia's legen we dit uit...  

Vier kenmerken van de rechtsstaat

1. Rechtsgelijkheid

Dit betekent dat iedereen in Nederland voor de wet gelijk is. Iedereen heeft dus recht opeen gelijke behandeling door de overheid, de politie en de rechter, ongeacht jouw geslacht, afkomst, geloof, seksuele voorkeur of politieke voorkeur.

Vier kenmerken van de rechtsstaat

2. Grondrechten

Hoofdstuk 1 van de grondwet. Alle burgers hebben grondrechten.. Hierdoor wordt de macht van de overheid dus niet té groot.

Grondrechten voorbeelden:

Vrijheid van meningsuiting en godsdienstvrijheid, vrijheid van vereniging en demonstratie, en kiesrecht. 

Klassieke grondrechten

Bieden de burgers met name bescherming tegen de overheid, zoals het recht van vrije meningsuiting.

Sociale grondrechten

Leggen opdrachten voor de overheid vast om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, zoals de zorg van de overheid voor de bescherming van het milieu.

Klassiek- of
sociaal grondrecht?

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Klassiek- of
sociaal grondrecht?

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Klassiek-
of sociaal grondrecht?

1. Klassiek grondrecht
2. Sociaal grondrecht

Vier kenmerken van de rechtsstaat

3. Machtenscheiding

In Nederland is er niet één groep mensen met alle macht. De macht is namelijk gescheiden en over drie groepen mensen verdeeld. Rechters zijn bijvoorbeeld onafhankelijk van de overheid, want rechters beoordelen zelf of verdachten schuldig zijn of niet. De overheid mag jou dus niet zonder rechtszaak in de gevangenis zetten. Op deze manier heeft de overheid niet alle macht

Montesquieu: Trias Politica

De Trias Politica: machtenscheiding

Vier kenmerken van de rechtsstaat

4. Legaliteitbeginsel

Het legaliteitsbeginsel betekent dat alles wat de overheid doet, gebaseerd moet zijn opeen wet. Op deze manier heb je rechtszekerheid: de zekerheid dat je wordt behandeld volgens de wet. 

Je kunt dus alléén ergens voor gestraft worden, als in de wet staat dat je daarvoor gestraft kunt worden. Ook de maximumstraf die een rechter kan opleggen, staat in de wet. Een hogere straf kan nooit gegeven worden.

Rechtsstaat of niet

Vul het werkblad in met de kennis van deze les. Benoem kort waarom het wel of geen rechtsstaat is.

Hebben alle landen een rechtsstaat?

1. Ja
2. Nee
3. Weet ik niet

Landen zonder rechtsstaat?

De rechtsstaat wereldwijd

nos.nl

Landen onderzoek 

Wat? Kies een land en vul het werkblad in. Je gaat kijken of dat land een rechtsstaat is

Hoe? Je gebruikt je laptop voor onderzoek

Uitkomst? Een ingevuld werkblad

Klaar? Ga verder met je voorblad