1TH Woordsoorten: vz

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

WELKOM!

De gele stift ligt op een houten tafel.

Lesdoelen

- Ik kan een lidwoord (lw) in een zin benoemen.

- Ik kan een zelfstandig naamwoord (zn) in een zin benoemen.

- Ik kan een werkwoord (ww) in een zin benoemen.

- Ik kan een bijvoeglijk naamwoord (bn) in een zin benoemen.

- Ik kan een voorzetsel (vz) in een zin benoemen.

Even kijken...

Wat heb je onthouden van de vorige lessen?

Bij welke woordgroep horen
'de', 'het' en 'een'?

1. lidwoord (lw)
2. bijvoeglijk naamwoord (bn)
3. zelfstandig naamwoord (zn)
4. werkwoord (ww)

Hoe benoem je woorden als 'vallen', 'vliegen', 'verkennen' en 'voetballen'?

1. lidwoord (lw)
2. bijvoeglijk naamwoord (bn)
3. zelfstandig naamwoord (zn)
4. werkwoord (ww)

In welk rijtje staan alléén zelfstandig naamwoorden (zn)?

1. sleutel, grote, Amsterdam
2. Vincent, luchtbel, fiets
3. IJssel, blauwe, kindje
4. lijmpot, verliefd, Zwolle

In welk rijtje staan stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden (bn)?

1. lieve, aardige, leuke
2. saaie, langdradige, vervelende
3. gouden, houten, ijzeren
4. roze, paarse, groene

Lidwoord (lw)

- Er zijn drie lidwoorden: de, het en een.

- De en het zijn bepaalde lidwoorden (blw).

- Een is een onbepaald lidwoord (olw).

- Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord (zn).

   > Let op: soms staat er een bijvoeglijk naamwoord tussen het  

       lidwoord en het zelfstandig naamwoord.

   > Let op: een betekent soms niet een, maar één

Zelfstandig naamwoord (zn)

- Het zn is op heel veel manieren te herkennen:

       > Er kan een lidwoord of bijvoeglijk naamwoord staan.

       > Het zijn vaak medipladi: mensen, dieren, planten, dingen.

       > Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.

       > Je kunt er vaak een meervoudsvorm van maken.

- Ook (aardrijkskundige) namen zijn zn!

Werkwoord (ww)

- Een werkwoord geeft aan wat iets/iemand doet of overkomt.

- Een werkwoord kan voorkomen als

     > persoonsvorm (pv)

     > voltooid deelwoord (vd)

     > infinitief (inf) / hele werkwoordsvorm

- Iedere zin bevat ten minste één werkwoord (de pv)

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig   

   naamwoord (zn); het geeft een eigenschap aan.

- Meestal staat het bijvoeglijk naamwoord vóór het zelfstandig  

   naamwoord, maar het kan er ook achter staan.

- Een bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft van welke stof of welk 

   materiaal iets gemaakt is, noem je stoffelijk bijvoeglijk 

   naamwoord.

H1 Taalverzorging grammatica: werkwoorden

- Ieder woord hooft bij een bepaalde woordsoort.

- Eén van die woordsoorten is het werkwoord.

- Een werkwoord geeft aan wat iets of iemand doet of overkomt. Het 

  geeft aan wat er gebeurt in een zin.

- Vaak heeft een werkwoord een duidelijke betekenis: 

  lopen, fietsen, lachen, tekenen, krijgen, betalen, maken

- Soms heeft een werkwoord een onduidelijke betekenis:

  worden, zijn, kunnen, moeten, mogen

H1 Taalverzorging grammatica: werkwoorden

- Iedere zin bevat ten minste één werkwoord, maar het kunnen er ook  meer zijn.

- Een werkwoord kun je vervoegen. Dat betekent dat het in verschillende vormen voor kan komen: kijken - kijk - kijkt - keek - keken - gekeken

- De wij-vorm van het werkwoord noem je ook wel het hele werkwoord,   de woordenboekvorm of de infinitief.

Zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord (havo)

- Als er maar één werkwoord in de zin staat, is dat het zww.

- Het zww geeft duidelijk aan wat het onderwerp 'doet', 

   bijvoorbeeld rennen, fluiten, tekenen, dansen, tennissen.

- Het hww komt voor in zinnen met meer werkwoorden. 

- Hww's 'helpen' om het gezegde te maken,

   bijvoorbeeld hebben, zijn, worden, zullen, mogen, kunnen

De gele stift ligt op een houten tafel.

De             = blw

gele          = bn

stift           = zn

ligt             = ww

op              = ???? >> vz!!

een            = olw

houten     = stoffelijk bn

tafel          = zn

Voorzetsel (vz)

- Geeft een plaats, tijd, reden/oorzaak of richting aan

- Staat vaak vóór de combinatie lw + zn

- Ook wel 'kastwoorden' en 'feestjewoorden'

    (zie volgende pagina)

- Bij sommige werkwoorden hoort een vast voorzetsel

   geloven in, zoeken naar, bestaan uit

- Let op! Het splitsbare deel van een ww is géén voorzetsel!

Even oefenen

Meneer Klok heeft zijn dartpijlen in het nieuwe bord gegooid. 

Tijdens het darten luistert hij graag naar harde muziek. 

Mevrouw Bouma maakt graag wheelies met haar motor. 

Ze is tijdens het motorrijden gelukkig nog nooit onderuit gegaan.

Nu maken

Maak van les 47 - opdracht 1, 2, 3, 4, 5,