MZ: Landbouw en bodemdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Middellandse Zeegebied:

 Landbouw 

&

 bodemdegradatie

Mediterrane akkerbouw

Belangrijkste gewassen: graan, olijfbomen, wijngaarden

Akkerbouw in 3 vormen in te delen:

1) Droge akkerbouw -> dry farming

2) Boom- en struikencultuur

3) Geïrrigeerde akkerbouw 

Veeteelt

- Extensieve veeteelt

- Transhumance

- Nomadisme

- Bijna geen moderne veeteelt (beetje in Spanje en Israel)

Wat is het nadeel van geïrrigeerde akkerbouw?

Wat is het nadeel van het aanleggen van een olijfboomgaard?

Wat is waar over irrigatie in een olijfboomgaard?

1. Olijfbomen hebben veel water nodig, dus besproeien is goed
2. Ook hier kan verzilting optreden
3. Er staan bomen en er is dus schaduw, water kan de bodem inzakken
4. Water komt op bladeren, overtollig water verdampt wel

Landdegradatie

Welke omschrijving hoort bij dit begrip: Landdegradatie

1. wegspoelen of wegwaaien van bodemdeeltjes doordat de mens de vegetatie verstoord heeft.
2. door de mens veroorzaakte schade aan een natuurlijk systeem.
3. Kwaliteitsvermindering van de grond
4. proces van afname van de kwaliteit van de bodem in relatief droge gebieden

Landdegradatie

De processen aan het aardoppervlak waardoor grond minder goed bruikbaar is voor landbouw.

Natuurlijke omstandigheden Middellandse Zeegebied:

• veel reliëf
• grote neerslagvariabiliteit: droogte en plensbuien
  
• grote neerslagintensiteit
• bosbranden (natuurlijke oorzaken maar ook veroorzaakt door mensen)
• dunne bodem -> instabiele ondergrond (op rotsen bv.)

Landdegradatie

Afname kwaliteit van de bodem

door:

• natuurlijke processen als verdroging en verzilting
  
• ingrepen van de mens voor verbetering van de kwaliteit van de bodem
  

+

+

+

+

+

-

Bosbranden

Verdroging

Bosbranden

Bosbranden

Verdroging

Bosbranden

Klimaatverandering

Compacte grond

Verstening

Waterwinning

Kale grond

Bosbranden

Bosbranden

Leegloop platteland

slecht onderhoud

Overwoekerde akkers

Wat is de voornaamste reden dat er veel bodemerosie plaatsvindt

1. Verzilting
2. Teveel voedselverspilling
3. Landdegradatie
4. Ontbossing

Welke landschapszones zijn vooral kwetsbaar voor landdegradatie (meerdere antwoorden mogelijk)?

1. subtropische zone
2. tropische zone
3. aride zone
4. gematigde zone

Wat is het gevolg van het braak laten liggen van landbouwgrond?

Stripcropping: stroken gewassen die op verschillende tijdstippen moeten geoogst worden, minder hinder van erosie

Wat is de oorzaak van de bosbranden in het Middellandse Zeegebied?

En wat is het gevolg hiervan?

Met name in het zuiden van Spanje leidde het tekort aan water, in combinatie met overbeweiding en bosbranden, tot uitdroging van de grond. 

kale grond: meer verdamping

Leg uit (2 redenen) waarom bomen een betere bescherming tegen bodemerosie zijn dan gras of woestijnstruiken.

• Langere, diepere wortels houden meer bodem vast.
• Bomen houden zonnestralen tegen waardoor de bodem minder uitdroogt en dus ook minder snel kan eroderen.
• Bomen verminderen de kracht van wind waardoor minder winderosie kan plaatsvinden.

https:

Noem 3 voordelen en 2 nadelen van het hoeden van schapen maar vooral geiten op heuvels in het Middellandse Zeegebied.

Voordelen:

• Opeten lang droog gras vermindert brandgevaar
• Bemesting bodem
• Loswoelen bodem maakt groei vegetatie mogelijk

Nadelen

• Kaal eten (incl. wortels) betekent dat bodem braak komt te liggen en gevoelig is voor bodemerosie
• Jonge struiken krijgen geen kans om te groeien en langere wortels te krijgen, die de bodem beter vasthouden.
• Plat trappen van bodem kan leiden tot het 'dicht slaan' van die bdem waardoor transport van water en zuurstof in die bodem wordt verhinderd.

maken van opdrachten

3.4: opdrachten 3+4+5

3.5: opdrachten 4+5+6

Verwachte verandering 

beschikbaarheid water 2000 > 2100