15-9: mini college

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag

Spectatoriale tijdschriften

• Rond 1730 populair
• Commentaar: Nederland heeft geen eigen cultuur
  
• Dus: Nederlandstalige bladen over normen
    en waarden van de Nederlander
• Verschillende invalshoeken en advies,
    maar ook zelf nadenken

Spectatoriale tijdschriften

• Rond 1780 minder populair, want:
  - Opkomst van de roman
  - Mocht niet over politieke kwesties gaan
• Politieke kwesties toen juist heel actueel

Imaginaire reisverhalen

• Verzonnen
• Reis, beschouwing op de mens en reflectie op de samenleving
  
• Onderwerpen: godsdienst, opvoeding, onderwijs, etc.
• Populair: kritiek op de maatschappij

J.A. Schasz M.D.

• Reize door het Aapenland
  
• Satire
• Apen willen mens worden
  
• Verbeelding van de dwaze mens 

Opkomst van de roman

• Vanaf ong. 1780
  
• Zedenroman
• Briefvorm 
• Psychologische verdieping en beschrijving innerlijke ontwikkeling 
• Past goed bij de Verlichting: zelfbespiegeling, innerlijk leven en analyse eigen gedrag

Voorbeeld zedenroman

• De Historie van Mejuffrouw Sara Burgerhart
• Betje Wolff en Aagje Deken, 1782

Voorbeeld sentimentele roman

• Julia
• Rhijnvis Feith, 1783
• Sentimentalisme: gevoelens, emoties staan centraal
• Logisch gevolg van de Verlichting: waardering van het menselijke gevoelsvermogen

Keuzeopdracht

• Maak opdracht 10, blz. 128
• Kies twee paragrafen en bedenk per paragraaf één toetsvraag

Volgende week

Uiterlijk doorgeven boektitel!

Handelingsdeel: woordenschat

Daarna: Laagland module 5, 19e eeuw