14.2 Analyse: wording van de moderne samenleving

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

14.2 Analyse: wording van de moderne samenleving

Belangrijke vragen

Waarom verdwijnen traditionele samenlevingen?

Heeft de moderne samenleving zoveel te bieden dat beter is?

Moderne samenleving:

Wording

Kenmerken

Ideologie

Wetenschap in de moderne samenleving

De sociologie als academische discipline is ontstaan aan het einde van de 19e eeuw. De term en de idee van sociologie gaat echter terug tot kort na de Franse Revolutie als een ideaal van een positivistische wetenschap ter bestudering van de samenleving. Zij kwam voort uit het Verlichtingsdenken en de groeiende succes en status van de wetenschap. Het analyseren van de samenleving in bredere zin heeft echter haar oorsprong in de sociale filosofie en is dan ook van veel vroeger datum.

Dus: Sociale Filosofie gaat terug tot de Oudheid

Sociale wetenschappen: Verlichting ong. 1700-1800, 18e eeuw

Franse Revolutie 1789

Einde van de 19e eeuw.

Juist omdat hij zijn macht van God had gekregen, werd de koning geacht er voorzichtig mee om te springen.

De in de Middeleeuwen overheersende theorie was dat de koning was aangesteld door God. Als de ‘gezalfde des Heren’ was hij onschendbaar en verheven boven zijn onderdanen. Dit gaf hem veel gezag, maar geen onbeperkte, absolute macht. Juist omdat hij zijn macht van God had gekregen, werd de koning geacht er voorzichtig mee om te springen. Hij was er voor het volk, het volk niet voor hem. De koning moest zorgen voor vrede en gerechtigheid; hij moest de armen, weduwen en wezen beschermen en de kerk verdedigen tegen haar vijanden.

Koning bij de gratie Gods is niets zonder gunst van het volk

Is het wel wetenschap???

Sociaal wetenschappers beschouwen zichzelf als de systematische wetenschappelijke reflectie op de opkomst van de moderne samenleving.

Slechts 11% vindt Sociale wetenschap echt een wetenschap.

Waarom in West-Europa?

waarom het moderne wetenschappelijke denken in West-Europa is begonnen en niet bijvoorbeeld in China dat tot het eind van de Middeleeuwen op veel terreinen voorliep. Of waarom niet in de islamitische gebieden of in India, waar wiskunde tot een hoog niveau was ontwikkeld.

https://maatschappij-wetenschappen.nl/vwo/vwo-H14/2opkomstmodernesamenleving/

Politieke kenmerken

Volkssoevereiniteit = via verkiezingen kiest het volk haar leiders en wordt de macht gelegitimeerd.

Klassieke grondrechten - voorbeelden zijn: vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst

Sociale grondrechten - voorbeelden zijn: uitkeringen op allerlei gebied (verzorgingsstaat)

Economische kenmerken

Toegenomen welvaart is het meest zichtbare verschil met vroeger. Wereldmarkt tegenover lokale markt.

Gemengde markt: ruimte voor de vrije markt, maar de overheid grijpt in als de verschillen tussen arm en rijk te groot worden.

Productiesysteem volgens een strakke en optimaal afgestemde taakverdeling.

Dankzei technologische ontwikkelingen vinden vernieuwingen plaats in de economie. Bevolking werkt en is hoogopgeleid.

Demografische kenmerken

Mensen trekken naar de steden (urbanisatie) en de samenstelling van de bevolking is divers ofwel heterogeen: studenten/hogeropgeleiden, migranten e.d. die naar de steden trekken/er blijven hangen vanwege de economische kansen.

Moderne samenleving: buren leven naast elkaar, maar minder met elkaar: men heeft elkaar minder nodig.

Culturele en Sociale kenmerken

Geloof in een bovennatuurlijke macht neemt af en wordt meer geuit in privekringen dan in het openbaar.

Wetenschap en recht worden belangrijk en empirisch meten komt in de plaats voor het bovennatuurlijke als verklaring.

Natuurwetenschappelijk denken (paradigma!) is medeoorzaak van secularisering.

Bindingen worden minder hecht, maar wel veelvuldiger en veelsoortiger. Men heeft dus contact met meer mensen dan vroeger. Vroeger deelde men meer met steeds dezelfde mensen.

Sterke scheiding van het private en publieke leven.

Zelfontplooiing en persoonlijke autonomie zijn belangrijke waarden van moderne mensen.

Modernisering wenselijk?

Cultuuruniversalisten zijn vaak aanhangers van de ideologie van modernisering en vinden het een logische en wenselijke ontwikkeling.

Cultuurrelativisten bekritiseren de ideologie van modernisering. Modernisering kent vele varianten en is ook niet alleen maar positief te noemen

Maken

7,8,9