H10 + H11 toets

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

5VWO NOVA H10

H10 Organische chemie

Leg klaar:

- schrift

- boek NOVA deel B

- Binas T66B

alkanal

• C_nH2n+1CHO

alkanon

• CnH2n+1COCnH2n+1

alkoxyalkaan

• CnH2n+1OCnH2n+1

alkanoaat

• CnH2n+1COOCnH2n+1

alkaanamide

• CnH2n+1CONHCnH2n+1

ONTHOUD

aldehyden

alkanalen

ketonen

ethers

esters

amiden

Additie van waterstof aan propeen

substitutiereactie van propaan en broom

     

                                                                              1-broompropaan         waterstofbromide

    

één H-atoom wordt VERVANGEN door één atoom van Br2

Het andere Br-atoom neemt het H-atoom mee!

additie

• beginstof = alkeen
• C=C verdwijnt
• geen licht nodig
• reactie kan ook met andere kleine moleculen (bijv H₂O, HCl)

substitutie

• beginstof = alkaan
• H-atoom vervangen
• verloopt alleen in het licht
• alleen reactie met halogenen (Cl₂, Br₂, I₂, F₂)

Kraakreacties

KRAKEN= grote moleculen in kleine stukjes breken
              

               C₁₀H₂₂    -->  C₈H₁₈  +  ........

             alkaan        -->   alkaan  +  ........

Estervorming en bijbehorende naam

butaanol   + butaanzuur   ->   butylbutanoaat   + water

alkanol   + alkaanzuur     ->   alkylalkanoaat  + water

Vorming van een peptidebinding

= amidebinding tussen aminozuren, tabel 67H 

Hydrolysereactie

= splitsen/ontleden mbv water

= omgekeerde van condensatiereactie (& evenwicht)

Omesteren

Vetten en oliën zijn esters van glycerol en vetzuren. Door de reactie met methanol "knip" je de vetzuurketens los van elkaar.

De losse ketens hebben nog steeds de karakteristieke groep van een ester: van de ene ester heb je een andere ester gemaakt.

Omesteren

Vetten en oliën zijn esters van glycerol en vetzuren. Door de reactie met methanol "knip" je de vetzuurketens los van elkaar.

De losse ketens hebben nog steeds de karakteristieke groep van een ester: van de ene ester heb je een andere ester gemaakt.

Het proces waarmee biodiesel gemaakt wordt uit (afgedankt) plantaardig vet en olie heet daarom omesteren

Analoge verbinding

Een verbinding die analoog is aan salicylzuur, bijvoorbeeld een benzeencarbonzuur met de hydroxylgroep op een andere plek, zal vergelijkbaar reageren. 

H10.4 

Tekst doorlezen en meeredeneren, niet leren.

Vanaf blz 49 + 50 polymerisatie overslaan: 

H10 Reactiemechanismen

NOVA 5VWO 

Een reactie verloopt meestal niet in één stap, dus kijken we naar een stappenplan (mechanisme):

Twee soorten mechanisme

Mechanisme 1:

• met verspringende elektronenparen
• soms ionair

Mechanisme 2:

• met ongepaarde elektronen
• via radicalen
• 3 stappen: initiatie, propagatie, terminatie

voorkennis

Leerdoel 1 - Lewisstructuur tekenen (inclusief formele lading) + mesomerie weergeven

Leerdoel 2 - Molecuul ruimtelijk weergeven (VSEPR)

Leerdoel 3 - Bepalen of een molecuul een dipool molecuul is 

Hele hoofdstuk: PLUS stof is geen leerstof

Vorming van radicalen uit niet-radicalen.

Radicaal + niet-radicaal -> 

niet-radicaal + radicaal

Dit kan heel lang door gaan!

Twee radicalen reageren tot een niet-radicaal, de reactie stopt.

De reactie van chloor met methaan

10.2 blz 89 + 90 Additiepolymerisatie overslaan

11.3 Polaire reacties 

Veel voorkomend tussenproduct: carbokation

Reactie van butadieen en chloor ->

1,2 additie en 1,4 additie kunnen weergeven

energiediagram

• niveau beginstoffen, overgangstoestand en reactieproducten
• exotherm of endotherme reactie
• activeringsenergie en reactiesnelheid

H11.4 Reactiesnelheid

snelheidsbepalende stap

De langzaamste stap in het reactiemechanisme = snelheidsbepalende stap.

Als je deze stap kan versnellen zal de hele reactie sneller verlopen.

Welke stap dit is kan je afleiden uit:

• energiediagram
• concentraties van stoffen tijdens reactie (diagram of tabel)
• mechanisme in lewisstructuren

voorbeeld

Je meet de verandering van de concentraties van de stoffen uit de volgende reactie:

2 NO + O₂ -> 2 NO₂ 

Een katalysator

• wordt niet verbruikt
• verhoogt de reactiesnelheid
• verlaagt Eact
• maakt soms een andere "route" mogelijk (voorbeeld op volgende dia)