Leesvaardigheid 6 vwo

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leesvaardigheid 6 VWO

Herhaling belangrijkste begrippen

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• tekststructuren
• citeren en parafraseren 
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

Betoog

Beschouwing

Uiteenzetting

Opniniëren

Overtuigen

Informeren

Overtuigen

Opniniëren

Informeren

het publiek zelf een mening laten vormen

het publiek een mening laten overnemen

het publiek uitleggen hoe iets in elkaar zit

naast vragen over tekstsoort en schrijfdoel kun je vragen verwachten over de intenties, opvattingen en gevoelens van de auteur(s). De woordkeus en schrijfstijl zeggen hier veel over. Let bij vragen die de hele tekst betreffen vooral op de titel, de inleiding en het slot. 

Hoe kan de houding van de auteur ten opzichte van zijn onderwerp het beste gekarakteriseerd worden?

A bezorgd, maar weinig kritisch

B kritisch en betrokken

C neutraal en afstandelijk

D zakelijk en professioneel  

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• tekststructuren
• citeren en parafraseren 
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

Onderwerp

Het woord dat, of de woordgroep die aangeeft waarover de tekst gaat ( het is dus géén zin).

Hoofdgedachte

Een mededelende zin (dus géén vraag) die het belangrijkste aangeeft wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd. 

De hoofgedachte geeft vaak aanwijzingen over het tekstdoel:

• constatering: informeren of opiniëren
• mening: overtuigen

hoofgedachte van een tekst

hoofgedachte in een alinea/groepje alinea's 

met-eigen-woorden-vraag

citeervraag

kopjesvraag

Hoofdgedachte van de hele tekst

Je citeert nooit meer dan één zin als je de hoofdgedachte van een tekst weergeeft.

1. waar
2. niet waar

Bij het bepalen van de hoofdgedachte van de hele tekst let je vooral op de inleiding.

1. waar
2. niet waar

Bij het bepalen van de hoofdgedachte van een alinea of een groepje alinea's let je vooral op de kernzinnen.

1. waar
2. niet waar

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• tekststructuren
• citeren en parafraseren 
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

Inleiding

De aandacht trekken

Het onderwerp van de tekst introduceren

Inleiding: aandacht trekken en onderwerp introduceren

Middenstuk: deelonderwerpen uitwerken (hangt samen met het tekstdoel en de gekozen tekststructuur). Een deelonderwerp wordt vaak aangekondigd door een structurerende zin of een tussenkopje.

Slot: bevat meestal de hoofdgedachte en daarnaast een samenvatting, afweging, aansporing/aanbeveling, of toekomstverwachting. 

                   

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• citeren en parafraseren 
• tekststructuren
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

citeren en parafraseren

citeren = letterlijk overnemen

parafraseren = in eigen woorden 

Citeren

Eerste twee woorden en laatste twee woorden van een zin, inclusief alle leestekens. 

Nergens in Europa zijn immers meer psychologen per hoofd van de bevolking.

'Nergens in (...) de bevolking.'

Citeer de tweede zin uit onderstaande alinea.
(1) Er is iets goed fout met de Nederlandse arbeidsmarkt. Inmiddels heeft
een op de acht werknemers een burn-out. De helft van alle Nederlanders zegt het te druk te hebben. Het meeste ziekteverzuim is een gevolg
van stress, depressie of overspannenheid. Meer dan de helft van alle
depressieve werknemers noemt zijn werk als belangrijkste oorzaak voor
de depressie.

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• tekststructuren
• citeren en parafraseren 
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

Elke tekst is opgebouwd uit alinea's. Een goede alinea bevat één hoofdgedachte die in één zin geformuleerd is: de kernzin. De kernzin is meestal de eerste zin van een alinea, soms de tweede zin als de eerste zin een structurerende (of verbindende) zin is. In een enkel geval is de kernzin de laatste zin. 

Lees onderstaande alinea

Het invoeren van een videoscheidsrechter kan positief uitwerken. Het eerste voordeel is dat wedstrijden eerlijker verlopen. Als iemand in het strafschopgebied naar de grond gaat, kan met behulp van videobeelden gecontroleerd worden of er werkelijk een overtreding is gemaakt of dat een speler alleen maar simuleert dat hij slachtoffer is van een charge (en dus een schwalbe maakt). Na de wedstrijd kan niemand meer beweren dat er onterecht verloren is omdat de scheidsrechter iets verkeerd of niet gezien heeft. 

Citeer de kernzin van de alinea?

Herhaling begrippen

• tekstdoelen en intentie van schrijver
• taalgebruik en aantal woorden
• onderwerp en hoofdgedachte
• inleiding, middenstuk, slot
• citeren en parafraseren 
• tekststructuren
• kernzinnen
• signaalwoorden en functiewoorden 

signaalwoorden en functiewoorden

Een tekst is begrijpelijk en prettig om te lezen of naar te luisteren wanneer de verbanden tussen de zinnen en de deelonderwerpen duidelijk worden aangegeven. Verbanden worden meestal gemarkeerd met signaalwoorden. 

Er zijn ook andere woorden waaraan je verbanden in een tekst kunt herkennen. Deze functiewoorden geven de functie va een tekstdeel aan. 

FUNCTIEWOORDEN

Aanleiding – Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

Afweging – Nadenken over wat het beste is.

Anekdote – Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

Argument – Feiten of voorbeelden waarmee je een stelling probeert te bewijzen

Conclusie – Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver

Constatering – Vaststelling van een feit of verschijnsel

Definitie – Samenvattende omschrijving van de kenmerken van een begrip

Gevolg(en) – Wat uit iets voortvloeit.

Nuancering – Het verduidelijken van iets door meer details te geven en/of de mening iets minder scherp te maken.

Opsomming – Wat op een rijtje gezet is.

Probleemstelling – Formulering van een probleem met de bedoeling het te gaan oplossen

Relativering – De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.

Samenvatting – Korte weergave van de inhoud van een tekst

Stelling – Een bewering over iets of iemand omdat je dat vindt en die bewering probeer je te bewijzen.

Tegenwerping – Jouw opvatting over iets stellen tegenover de mening van een ander.

Toepassing – Aangeven wat je aan iets hebt, hoe je het kunt gebruiken.

Uitwerking – Extra, nauwkeuriger omschreven informatie bij een onderwerp

Voorbehoud – Voorwaarde of beperking bij een toezegging

Voorwaarde – Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren.

Weerlegging – Laten zien dat een argument/argumentatie niet juist is.