de schijngestalten van de maan

• Woordenschat
• Begrijpend lezen
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

De ene keer zie je een hele bol, dan weer een sikkel. Toch verandert de maan niet écht van vorm. Het zijn maar schijngestalten. Wat zijn dat? En welke schijngestalten zijn er?

de schijngestalten van de maan

Waar denk je aan als je denkt aan ...

Wat weet jij zelf al over de maan?

Schrijf het in een woordveld.

Bespreek je woordveld met je schoudermaatje. Kun je nieuwe dingen van elkaar leren?

Vragenmuur & Weetmuur

Wat zou je willen weten over de schijngestalten van de maan?  Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe de beweging van de aarde en de maan ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de zon zorgen voor verschillende schijngestalten van de maan.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les: 

• begrijp ik de belangrijke woorden uit de tekst.

Taal

Na deze les:

• kan ik door middel van een explainer de kinderen in groep 5/6 uitleggen wat de schijngestalten van de maan zijn en hoe de verschillende schijngestalten van de maan ontstaan.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• de schijngestalten
• het heelal
• het hemellichaam
• de planeet
• de zwaartekracht
• de baan (om de aarde/ zon/planeet)
• weerkaatst
• belicht
• om je eigen as draaien
• de maansikkel
• de maansverduistering

de maansverduistering

Als de zon, de aarde en de maan op één lijn staan (met de aarde in het midden). De zon kan nu niet op de maan schijnen, omdat de aarde in de weg zit.  

De maan heeft vannacht een rode kleur, door de schaduw van de aarde. Er is een maansverduistering!

_Woordenschat

de schijngestalten

de maansikkel

Wanneer minder dan de helft van de maan zichtbaar is, ook wel de halve maan genoemd.

Op de Turkse  vlag zie je een maansikkel.

Hulpkaart

(licht) weerkaatsen

Het terug laten komen (van licht). Het licht schijnt op een voorwerp en het voorwerp 'kaatst' het licht terug. 

De reflectoren op mijn fiets weerkaatsen het licht van de autokoplampen.

belichten

Ergens licht op schijnen.

De zon belicht een deel van de maan. 

de schijngestalten

De vorm van de maan die wij vanaf de aarde kunnen zien, doordat dat deel verlicht wordt door de zon. 

Bekijk het filmpje.

(de maan) draait om eigen as

Omzichzelf draaien. 

De maan en de aarde draaien allebei om hun eigen as. 

Bekijk het filmpje

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

de zon

_Woordenschat

het hemellichaam

de maan

Hulpkaart

de planeten

Hemellichamen die in een baan om de zon draaien. 

Ons zonnestelsel kent acht planeten.

het heelal

Alle planeten en sterren om de aarde heen. 

Het heelal is oneindig groot. 

de hemellichamen

Iets dat een baan in de ruimte volgt. 

De zon, maan en planeten zijn allemaal hemellichamen.

de sterren

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Wist je de betekenis nog niet? Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

De maan heeft altijd dezelfde vorm.

1. WAAR
2. NIET WAAR

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

We zien vanaf de aarde steeds een andere kant van de maan.

1. WAAR
2. NIET WAAR

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?

We zouden niet op de aarde kunnen leven zonder de maan.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Waar staat de aarde bij een maansverduistering?

Zet de aarde op de goede plek. Slepen maar!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat gebeurt er bij een 'wassende maan'?

1. De maan wordt schoner.
2. De maan wordt minder schoon.
3. Het belichte deel van de maan wordt groter.
4. Het belichte deel van de maan wordt kleiner.

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

WAAR of NIET WAAR?
Er is één maan in het heelal.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Zet de juiste naam voor de juiste maan.

Slepen maar!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

eerste kwartier

volle maan

laatste kwartier

nieuwe maan

wassende maan

afnemende maan

..
.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat is WAAR over 'de nieuwe maan'?

1. Na een maand wordt de oude maan vervangen en komt er een nieuwe.
2. De nieuwe maan is groter dan de oude maan.
3. De nieuwe maan is kleiner dan de oude maan.
4. De nieuwe maan is het eerste schijngestalte.

_{Verwerkingsopdracht}

Maak een explainer voor de kinderen in groep 5/6. Leg in het filmpje uit wat de schijngestalten van de maan zijn en hoe de verschillende schijngestalten van de maan ontstaan. 

_{Verwerkingsopdracht}

Bekijk het voorbeeld van een explainer hiernaast.

Stap 1

Wat is een explainer?

Wat

Wat is het doel van de maker van de explainer?

1. Hij geeft informatie en wil je iets uitleggen.
2. Hij wil je overhalen om iets te doen.
3. Hij wil je vooral vermaken door grapjes te maken.
4. Hij vertelt hoe je iets stap voor stap moet doen.

_{Verwerkingsopdracht}

Laten we de explainer verder onderzoeken. Hij bestaat uit een inleiding - een middenstuk (de kern) en een afsluiting. Maar welk gedeelte uit het filmpje hoort bij wat? Op de volgende slide zie je gedeeltes van de tekst uit de explainer. Kun jij ontdekken wat bij de inleiding, de kern en de afsluiting hoort?

Verwerkingsopdracht

_{Verwerkingsopdracht}

Herken jij de inleiding, het middenstuk met informatie en de afsluiting in het filmpje? Slepen maar!

Betekent dit dat alle ufo's te verklaren zijn? Dat ook weer niet, want er zijn dus ook een paar gezien waar zelfs wetenschappers en andere knappe koppen niets van begrijpen. Die ufo's blijven voorlopig dus wel een mysterie. 

Heb jij wel eens iets geks in de lucht gezien? Iets wat je niet kon verklaren? Een ufo? Sinds het begin van dit jaar zijn er honderden ufo's boven Nederland gespot. Meer dan 900 bij elkaar! Zijn het bewoners van een andere planeet die hier even komen rondneuzen? Of is er een andere verklaring?

Bij ufo's denken veel mensen aan aliëns. Dat komt omdat we dat altijd zien in films, series en stripboeken. Je hoeft niet in aliëns te geloven om ufo's te kunnen zien. Met ufo wordt iets in de lucht bedoeld dat je niet meteen herkent. Het betekent: Unidentified Flying Object. In het Nederlands is dat: onbekend vliegend object. Het kan dus echt vanalles zijn!

kern

inleiding

slot

_{Verwerkingsopdracht}

• Een explainer is een uitlegfilmpje.
• In een explainer geeft de maker informatie over een onderwerp.
• In een explainer wil de maker je iets leren over een onderwerp. Hij legt iets uit.
• Een explainer heeft een logische opbouw: hij bestaat uit een inleiding, een middenstuk met informatie en een pakkende afsluiting.

Conclusies

_{Verwerkingsopdracht}

Werk samen in tweetallen. Schrijf op wat jullie in de explainer gaan vertellen. Het schrijfkader kan jullie hierbij helpen.

Stap 2

Van schrijven naar spreken

_{Filmen maar!}

Jullie zijn er klaar voor om jullie explainer op te nemen. Bekijk je van te voren samen de punten in de checklist? Die helpen je vast en zeker om de explainer nog beter te maken. Veel succes!

Stap 3

Van tekst naar filmpje

Feedback & Publiceren

Laat de explainer zien aan de leerlingen in groep 5/6. Kunnen zij de checklist voor jullie invullen? Wat ging al heel goed? Wat kun je de volgende keer nog beter oefenen? Plak jouw ingevulde checklist in je projectschrift. 

Verwerkingsopdracht

_Reflectie

Draai aan het rad en bespreek de vraag!

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe de beweging van de aarde en de maan ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de zon zorgen voor verschillende schijngestalten van de maan.

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik weet wat
  de belangrijke woorden uit de tekst betekenen. 

Taal

• Ik kan door middel van een explainer de kinderen in groep 5/6 uitleggen wat de schijngestalten van de maan zijn en hoe de verschillende schijngestalten van de maan ontstaan.
  

Schrijf in je projectschrift wat jij hebt geleerd!

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen. Hebben zij de lesdoelen behaald?

Terugkoppeling eigen leervragen

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

              Tot de volgende keer!