5H 13.3 Immuniteit

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Afweer

13.1 Bescherming
13.2 Aangeboren en verworven afweer 
13.3 Immuniteit
13.4 Transplantatie en bloedtransfusie

Immuniteit

Hoe kan dit?

Primaire en secundaire immuunreactie

Infectie antigeen: EERSTE keer

Je immuunsysteem kent de antigenen NIET.

Je wordt ziek. 

Het immuunsysteem gaat B- en T-lymfocyten maken.

Ziekteverwekker wordt onschadelijk gemaakt.

Er blijven geheugencellen achter. 

Je bent (tijdelijk) IMMUUN.

Infectie antigeen: TWEEDE + volgende keren

Je immuunsysteem herkent de antigenen WEL.

De geheugen B en/of T-lymfocyten worden direct actief.

Ziekteverwekker wordt onschadelijk gemaakt.

Je wordt niet ziek. 

Programma

• Leerdoelen 
• Uitleg basisstof 13.3 --> Immuniteit
• Met openvragen en Quizvragen
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

Wat is de incubatietijd?

Wat is de incubatietijd van het griepvirus?

1. 1-4 dagen
2. 5-7 dagen
3. 2-3 dagen
4. 1-2 weken

Wat betekent een incubatietijd van 15 jaar?

1. dat je 15 jaar lang besmet bent
2. dat je 15 jaar lang ziek bent
3. dat je pas over 15 jaar ziek wordt
4. dat je 15 jaar lang besmet bent en daarna pas ziek wordt.

1 De ziekte vCJD heeft een lange incubatietijd, tot wel tientallen jaren;
2 Prionen bevinden zich voornamelijk in het centrale zenuwstelsel van de besmette koeien en niet in het spierweefsel;
3 Pas na overlijden kan bij een autopsie de ziekte vCJD met zekerheid worden vastgesteld.
Welke van deze gegevens kan of welke kunnen het tot op heden relatief geringe aantal diagnoses vCJD verklaren?

1. Alleen 1 en 3
2. Alleen 1 en 2
3. Alleen 2 en 3
4. 1, 2 en 3

Immuun

Word je nog een keer besmet met dezelfde ziekteverwekker, dan herkennen deze geheugencellen de antigenen en gaan ze antistoffen maken voordat je ziek wordt (meestal) = secundaire reactie

Na een infectie maakt je geheugencellen tegen de ziekteverwekker = primaire reactie. 

Je kunt uitleggen hoe je immuun wordt.

Bijvoorbeeld : 

Waterpokken maar 1x in je leven.

De geheugencellen herkennen de antigenen van de ziekteverwekker en maken snel antistoffen. Je bent immuun.

Antiserum = bloedplasma zonderstollingseiwitten. Het bevat veel specifieke antistoffen. 

Als dit van een dier afkomstig is dan heeft dit als nadeel dat de andere antistoffen in het bloedplasma kunnen leiden tot een allergische reactie.

Actieve immuniteit

Je lichaam maakt zelf antistoffen: 

 

1. Door besmetting met een ziekteverwekker.

OF

2. Door vaccinatie met antigenen van de ziekteverwekker.

Passieve immuniteit

Je krijgt antistoffen binnen:

1. Door een injectie met antistoffen (= serum)

OF

2. Bij baby's via de moeder (tijdens zwangerschap of borstvoeding)

Bij actieve immuniteit maakt je lichaam zelf antistoffen en ook geheugen-cellen.

Kunstmatige immuniteit

• Met een vaccin worden onschadelijk gemaakte antigenen in het bloed ingebracht
  
• Het lichaam gaat antistoffen maken. (en geheugencellen)
• Als je in aanraking komt met de echte ziekteverwekkers kunnen de witte bloedcellen gelijk nieuwe antistoffen maken.

Kunstmatige immuniteit

Actief: verhit materiaal van virus of bacterie inspuiten.

Passief: persoon krijgt antistoffen ingespoten (serum).

Actief

Passief

Natuurlijke immuniteit

• Je bent eerder geïnfecteerd door een ziekteverwekker 
• Je witte bloedcellen hebben daardoor 

     onthouden welke antistof ze moeten maken om

     deze indringer te verslaan. (= geheugencellen)

• Bij een nieuwe infectie wordt je niet meer 

     ziek omdat er direct antistoffen gemaakt 
     kunnen worden.

Vaccineren

Rijksvaccinatieprogramma: Om kinderen te vaccineren tegen ziektes waar je vroeger dood aan kon gaan / of afwijking van kunt krijgen. 

Corona: 77% volledig gevaccineerd

Soorten vaccins

• Vaccins met verzwakte of geïnactiveerde ziekteverwekkers
• Eiwitvaccin (nagemaakt antigeen)
• Vector-vaccin (stukje RNA/DNA ziekteverwekker wordt ingebracht in een niet ziekmakend virus.  
• RNA-vaccin (stukje RNA van de ziekteverwekker in vetbolletje)

Vaccinatie = toediening van een stof die je afweersysteem activeert.

Het vaccin

Belangrijke aantekening

Immunisatie (= weerstand opbouwen tegen zw.)	Natuurlijk	Kunstmatig
Actief
Passief

Belangrijke aantekening

Immunisatie (= weerstand opbouwen tegen ziekteverw.)	Natuurlijk	Kunstmatig
Actief	Normaal ziekte doorlopen en (B- en T-) geheugencellen opbouwen	(opzettelijk) gevaccineerd worden met alleen antigeen of verzwakte ziekteverwekker
Passief

Immunisatie (= weerstand opbouwen tegen ziekteverw.)	Natuurlijk	Kunstmatig
Actief	Normaal ziekte doorlopen en (B- en T-) geheugencellen opbouwen	(opzettelijk) gevaccineerd worden met alleen antigeen of verzwakte ziekteverwekker
Passief	Antistoffen binnenkrijgen	Antistoffen binnenkrijgen

Voorbeelden? Waarom nodig?

Immuniteit samengevat

Natuurlijke immuniteit

Immuniteit op een natuurlijke manier verkregen (bv. eerst zelf ziek geworden)

Kunstmatige immuniteit

Immuniteit op een kunstmatige manier verkregen (vaccin of antistoffen toedienen)

Actieve immunisatie (langdurig effect)

Je eigen immuunsysteem (B en T-lymfocyten) wordt actief en vormen geheugencellen

Passieve immunisatie (tijdelijk effect)

Inspuiten van antistoffen 

(ziekteverwekker wordt onschadelijk gemaakt, maar je eigen immuunsysteem doet niets)

NATUURLIJKE immuniteit

door

actieve immunisatie

Je eigen witte bloedcellen zijn actief

Je wordt ziek 

--> 

Immuunsysteem wordt geactiveerd

Ziekteverwekker onschadelijk gemaakt.

Geheugencellen blijven achter

Je bent immuun!

 

KUNSTMATIGE immuniteit 

door

actieve immunisatie

Je eigen witte bloedcellen zijn actief

Je wordt gevaccineerd (beetje last)

--> 

Immuunsysteem wordt geactiveerd

Ziekteverwekker onschadelijk gemaakt.

Geheugencellen blijven achter

Je bent immuun!

Noem 2 reden waarom iemand vaak verkouden is.

Waarom moeten mensen elk jaar opnieuw gevaccineerd worden tegen de griep?

1. Het vaccin is na een jaar uitgewerkt.
2. Alle antistoffen zijn na een jaar afgebroken.
3. De geheugencellen raken uitgewerkt.
4. Het griepvirus verandert steeds.

Kamelen leveren nuttige
antistoffen tegen slangenbeten

Kamelen blijken zeer nuttig te zijn bij het maken van antigif tegen slangenbeten. Hun bloed is beter bestand tegen temperatuurschommelingen en beduidend stabieler dan het bloed van paarden, de stof die tot dusver overwegend wordt gebruikt bij het fabriceren van antigif.

Het bedrijf spuit kamelen in met een beetje slangengif. De woestijndieren maken dan antistof aan. Het bedrijf haalt de antistoffen dan uit het bloed, zodat mensen de beten van giftige slangen kunnen overleven. Het probleem van antistoffen uit paardenbloed is dat een mens die slechts eenmaal kan krijgen.

Is het inspuiten van antistoffen uit paardenbloed voorbeeld van actieve, passieve, natuurlijke of kunstmatige immunisatie?

1. Passief en kunstmatig
2. Passief en natuurlijk
3. Actief en kunstmatig
4. Actief en natuurlijk

Wat is de reden is dat mensen maar eenmaal antistoffen uit paardenbloed kunnen krijgen?

Bij een tweede toediening kan een heftige reactie optreden, omdat je lichaam geheugencellen heeft aangemaakt tegen de antistoffen uit paardenbloed. Dan moet het antiserum uit een ander dier komen.

Wat is de reden is dat mensen maar eenmaal antistoffen uit paardenbloed kunnen krijgen?

Is het binnenkrijgen van antistoffen via moedermelk een voorbeeld van actieve, passieve, natuurlijke of kunstmatige immunisatie?

1. Passief en kunstmatig
2. Passief en natuurlijk
3. Actief en kunstmatig
4. Actief en natuurlijk

Antiserum = bloedplasma zonderstollingseiwitten. Het bevat veel specifieke antistoffen. 

Als dit van een dier afkomstig is dan heeft dit als nadeel dat de andere antistoffen in het bloedplasma kunnen leiden tot een allergische reactie.

Is het immuun worden voor een ziekte door een vaccin een voorbeeld van actieve, passieve, natuurlijke of kunstmatige immunisatie?

1. Passief en kunstmatig
2. Passief en natuurlijk
3. Actief en kunstmatig
4. Actief en natuurlijk

Antiserum = bloedplasma zonderstollingseiwitten. Het bevat veel specifieke antistoffen. 

Als dit van een dier afkomstig is dan heeft dit als nadeel dat de andere antistoffen in het bloedplasma kunnen leiden tot een allergische reactie.

Huiswerk

Lezen 13.3 

Maken opdracht 35 t/m 47 

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

bloedtransfusie met "verkeerde" bloedgroep

Antistoffen breken de rode bloedcellen af en bloed gaat klonteren.

bloedgroepen     A     AB    B   nul

Op de celmembraan van de rode bloedcel zitten antigenen.

Bloedgroepen

www.bioplek.org