Les H3.4

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Telefoon?

Voor aanvang van de les in de kluis of op eigen risico in de bak. 

Zorg dat je op tafel hebt liggen: 
- Pen;

-Rekenmachine; 

- Schrift; 

- Boek

Programma 

• Terugblik vorige les 
  
• Doelen van deze les 
• Uitleg paragraaf 3.4
• 10 minuten stil aan het werk
• Bespreken vraag van de week
• Aan het werk (keuze) 
• Afronding van deze les 
  

Evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid

De evenwichtsprijs kun je aflezen door vanuit het snijpunt (waar vraag- en aanbodlijn kruisen) naar de verticale as te gaan. Dit doe je ook om de evenwichtshoeveelheid af te lezen, alleen ga je dan naar de horizontale as.

Verschuiven vraaglijn

In dit voorbeeld verschuift de vraaglijn naar links. 

Er is dus minder vraag bij dezelfde prijs. 

Naar rechts? Meer vraag bij dezelfde prijs.  

Verschuiven aanbodlijn

In dit voorbeeld verschuift de aanbodlijn naar rechts. 

Er is dus meer aanbod voor dezelfde prijs. 

Naar links? Minder aanbod voor dezelfde prijs. 

Doelen van deze les 

• Je weet wat we bedoelen met een concrete, abstracte en transparante markt. 
• Je weet het verschil tussen homogene en heterogene producten. 
• Je kent de economische marktvormen.
• Je weet het verschil tussen een fusie en een overname. 
  
• Je weet wat een marktaandeel is en kunt hiermee rekenen.
• Je weet hoe de overheid de markt kan beïnvloeden.
• Je weet wat kartel is en waarom kartelafspraken bij wet verboden zijn.

Soorten markten

• Concrete markt 
  Is een markt zoals in de binnenstad met groenten, fruit, kaas en vis. 
• Abstracte markt 
  Is de markt van vraag- en aanbod. 
• Transparante markt 
  Een markt waarin je de prijzen goed met elkaar kunt vergelijken. 
  

Abstracte markt

Huizenmarkt?

Je kunt deze afbeelding ook zien als de huizenmarkt. De worm is het huis wat te koop staat, de vissen zijn de mogelijke kopers. Je dient een bod in om het huis te kopen, maar je weet niet wat de andere mogelijke kopers voor het huis bieden. De markt van vraag en aanbod is in dit geval niet transparant. Dit zie je vaak bij een abstracte markt. Bij een concrete markt komt dit minder snel voor, omdat de prijs vantevoren bekend is en de kwaliteit door jouzelf kan worden gecheckt (denk aan een viskraam waar prijzen staan en je de kwaliteit kunt zien). 

Homogene producten

Heterogene producten

Marktvormen 
Relatief weinig aanbieders 

Homogeen product, één bedrijf beheerst de markt     monopolie 

Toetreden tot deze markt is vrijwel onmogelijk
 

een paar bedrijven beheersen de markt              oligopolie 

kost veel geld om tot de markt toe te treden 

de producten zijn homogeen en heterogeen
Je hebt dan ook een heterogeen oligopolie en homogeen oligopolie

Marktvormen 
Relatief veel aanbieders 

Het maakt niet uit wie het levert: homogeen        volkomen

Toetreden is niet lastig.                                                   concurrentie
Veel vragers en aanbieders.  

Het maakt uit wie het levert: heterogeen              monopolistische 
Toetreden is niet lastig.                                                 concurrentie
Veel vragers en aanbieders.

Prijzenoorlog

Fusie
twee bedrijven worden één

Overname 
één bedrijf koopt de ander op

Marktaandeel

hoeveelheid van de markt die je als bedrijf bezit. 

Hoe kan de overheid deze markt beïnvloeden? 

1: Consumenten beschermen door 
een maximumprijs in te stellen. 

2. Consumenten steunen door 
het geven van subsidies.

3. Consumenten steunen door 
het geven van toeslagen.

4. Producenten beschermen om 
een minimumprijs in te stellen. 

Kartel

Bedrijven kunnen onderling (stiekem) afspraken maken om een minimumprijs in te stellen voor bepaalde producten. Deze kartelafspraken zijn bij wet verboden, omdat de overheid, andere bedrijven of de consument dan teveel moet betalen voor een goed of dienst. 

Voorbeeld kartel 

De overheid wil een nieuwe snelweg aanleggen en schat de kosten op €1.000.000.000. Er zijn drie bouwbedrijven die een aanbesteding indienen, zij willen dit project uitvoeren. Zij vragen: 

• bouwbedrijf A: €1.150.000.000
• bouwbedrijf B: €1.200.000.000
• bouwbedrijf C: €1.202.000.000

Welk bouwbedrijf wint de aanbesteding? 

Wat wist de overheid niet?

De bouwbedrijven hebben stiekem afspraken gemaakt. Zij weten dat de overheid ongeveer €1.000.000.000 wil uitgeven en gaan daar bewust boven zitten. Ook omdat zij weten dat er geen andere bouwbedrijven zijn die de opdracht kunnen uitvoeren. De meerprijs verdelen zij onder de betrokken bouwbedrijven. 

Bouwbedrijf A wint de opdracht en krijgt €1.150.000.000. Dit bedrijf zorgt dat er €50.000.000 bij bouwbedrijf B en €50.000.000 bij bouwbedrijf C terechtkomt. 

Deze transactie is niet eerlijk verlopen (kartel) en daarom is dit verboden (strafbaar). 

Aan het werk 

De komende 10 minuten gaat iedereen aan het werk met deze opdrachten. Je kunt nu geen vragen stellen of overleggen. 

Begin met het maken van:
H3.4 opgave 2 en 9

 H3.4: 1 t/m 12.

Par. 3.4 

Keuzewerk

Je kunt aan de slag met de volgende keuzes: 

• Huiswerk maken: H3.4: 1 t/m 12.
• Werken aan eindexamensite 'aftekenen deeltaak 2'
• Maken eigen samenvatting + rekenopdrachten 
• Eigen keuze: in overleg met Tobias
  

Afronding van deze les 

• Je weet wat we bedoelen met een concrete, abstracte en transparante markt. 
• Je weet het verschil tussen homogene en heterogene producten. 
• Je kent de economische marktvormen.
• Je weet het verschil tussen een fusie en een overname. 
  
• Je weet wat een marktaandeel is en kunt hiermee rekenen.
• Je weet hoe de overheid de markt kan beïnvloeden.
• Je weet wat kartel is en waarom kartelafspraken bij wet verboden zijn.