Taalverzorging trema koppelteken

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

Nederlands

Welk woord is een samenstelling?

1. beangstigen
2. geëxperimenteerd
3. beëindigen
4. pizzaoven

Leg uit wat een samenstelling is.

Koppelteken of Trema?

Samenstellingen - twee of meer woorden die aan elkaar zijn geplakt.

Bij deze woorden gebruik je een koppelteken om te voorkomen dat het woord verkeerd wordt uitgesproken.

Voorbeelden: 

na-apen -> je zou namelijk NAAPEN kunnen zeggen - dat is niet goed.

ski-ervaring -> je zou namelijk SKIERVARING kunnen zeggen - dat is niet goed.

Wanneer is er twijfel?

Als er sprake is van een tweeklank in het Nederlands.

Dus: AU, OE, EI, EU, UI, OU, IE, AA, OO, EE, UU, OI

Regel:

- Is het een samenstelling?

- Zijn de letters die 'aan elkaar worden geplakt' een tweeklank?

- Ja? dan schrijf je een koppelteken - STREEPJE

- Is er geen sprake van een tweeklank? Gewoon aan elkaar schrijven

Koppelteken 2

Als er een samenstelling wordt gemaakt door een

- cijfer

- afkorting

- teken

 Is er altijd sprake van een koppelteken

 

vb. €-teken, 89-jarige, ov-kaart

Wanneer trema?

Bij woorden die GEEN samenstelling zijn, schrijf je een trema, als de klank niet juist is.

Dus:

1. Samenstelling -> tweeklank -> koppelteken        (vb. natuurkunde-opdracht)

2. Geen samenstelling -> tweeklank -> trema         (vb. geëxporteerd)

Bladzijde 170 - 

Bespreken opdracht 1

Antwoorden opdracht 2

• 7 menu-idee
  
• 8 accuoplader
  
• 9 wiskundeopdracht
  
• 10 foto-update
  
• 11 keuze-uur
  
• 12 auto-ontwerp

• 1 chocolade-industrie
  
• 2 miniorkest
  
• 3 ski-ervaring
  
• 4 reclameactie
  
• 5 karate-expert
  
• 6 camera-angst
  

Antwoorden opdracht 3

• 7 yogaën
  
• 8 reünie
  
• 9 coördinator
  
• 10 smeuïg
  
• 11 geordend
  
• 12 geëpileerd

• 1 Iraniër
  
• 2 siësta
  
• 3 stadion
  
• 4 geïnstalleerd
  
• 5 beïnvloeding
  
• 6 beargumenteren

Antwoorden opdracht 4

• 1 computergames - samenstelling -> geen foute uitspraak -> geen koppelteken
  
• 2 Hengeloërs - geen samenstelling -> trema
  
• 3 gamemarathon - samenstelling -> geen foute uitspraak -> geen koppelteken
  
• 4 strategieën - geen samenstelling -> trema
  
• 5 game-evenement - samenstelling -> foute uitspraak -> koppelteken
  
• 6 meespelen - samenstelling -> geen foute uitspraak -> geen koppelteken
• 7 netto-opbrengst - samenstelling -> foute uitspraak -> koppelteken
  
• 8 Oekraïne - geen samenstelling -> trema
  
• 9 video-impressie - samenstelling -> foute uitspraak -> koppelteken
  
• 10 geïnteresseerd - geen samenstelling -> trema
  
• 11 mee-eten -> samenstelling -> foute uitspraak -> koppelteken
  

• 
  

Antwoorden opdracht 5

1 Wat is het doel van deze 2-wekelijkse tv-reclame?

2 Op de collectebus voor de dierenbescherming staat het CBF-keurmerk.

3 De garage-eigenaar verkoopt ook BMW-motoren en motorhelmen.

4 Tom is geëmigreerd naar Hongarije om een jongerencamping te beginnen.

5 Hoe spreek je het @-teken in een mailadres eigenlijk uit?

6 In het maatschappijleerlokaal hangt een PvdA-poster.

Even terugkijken

Waar of niet waar? Leg uit met een voorbeeld.

• Bij samenstellingen gebruik je een trema
• Niet waar -> koppelteken bij foute uitspraak -> auto-onderdeel
• Trema gebruik je bij woorden die geen samenstelling zijn -> reünie