PC Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

PC De Reformatie

Dit tijdvak heet

de tijd van ontdekkers en hervormers.

 

Deze les gaat over de hervormers.

Hervormen betekent her (=opnieuw) vormen (=vormgeven) = opnieuw vorm geven (veranderen)

Wat wordt opnieuw vorm gegeven?

Antwoord: de christelijke kerk

Les 3 Lesdoelen

1. Aan het einde van de les kan je uitleggen waarom het christendom is opgesplitst, en welke gevolgen dit voor de Kerk én de inwoners van Europa had.

2. Aan het einde van de les weet je wie Luther en Calvijn zijn.

3. Je kent de begrippen: reformatie, hervorming en protestanten

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

De Rooms Katholieke Kerk

In de middeleeuwen hadden bijna alle mensen in Europa het christelijk geloof.

Er was maar 1 kerk, die was overal in Europa verspreid. Daarom noemden de mensen die kerk katholiek. Katholiek betekent: overal verspreid. De leider van die kerk is de paus. Hij woont in Rome. Daarom heet de kerk in de middeleeuwen de Rooms Katholieke Kerk.

In de tijd van ontdekkers en hervormers krijgen steeds meer mensen kritiek op de manier waarop de katholieke kerk met het geloof om gaat. Veel mensen willen dingen

aan de kerk veranderen (hervormen)

Ze komen dus tegen de kerk in protest (=verzet).

We noemen deze hervormers dan ook protestanten.

(zij die in protest komen tegen de kerk).

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Maarten Luther

Maarten Luther was het niet eens met de manier waarop zaken in de kerk werden geregeld. De paus deed Luther in de ban. Hij moest onderduiken. In 1517 spijkerde Maarten Luther 95 stellingen (punten van kritiek op de kerk) aan de deur van de slotkapel van Wittenberg.

  de slotkapel van Wittenberg

Punten van kritiek

Wat wilden de hervormers veranderen? Waar tegen kwam Luther tegen in protest?
•    De aflaathandel moest verboden worden
•    De biecht moest worden afgeschaft
•    De bijbel moest vertaald worden in 'gewone mensen taal'
•    In de kerk mochten geen dure spullen (gouden/zilveren) beelden en schilderijen meer.

       Het geld kon je beter aan de armen geven

Aflaatbrief                (op)biechten         Bijbel                              Dure spullen

In de volgende dia's gaan we twee beroemde protestanten met elkaar vergelijken: Luther en Calvijn

Maarten Luther (1483-1546)

Vooral in Duitsland populair.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Populair in Nederland

Maarten Luther (1483-1546) gelooft in Destinatie:

Als je leeft volgens de regels in de bijbel dan kom je in de hemel

Johannes Calvijn (1509-1564) gelooft in Pre-Destinatie:

God heeft al bepaald of jij in de hemel komt of niet.

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

In Frankrijk werden de aanhangers van Calvijn hugenoten genoemd. Ook zij kwamen in oorlog met katholieken.

Perioden van oorlog en vrede wisselden elkaar af. 

De opkomst van de hervorming en de protestantse Kerken leidde tot een tweetal reacties van de katholieke kerk: de contrareformatie en de inquisitie. 

De contrareformatie is de reactie van de katholieke kerk op de reformatie. Priesters werden beter opgeleid, bisdommen verkleind. Maar ook: verdere tradities bleven wel bestaan. 

De inquisitie was een kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoorde en vernietigde.  

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

         Aflaathandel en biecht

    Geen aflaathandel en biecht

C

H

R

I

S

T

E

N

D

O

M

Verspreiding lutheranisme en calvinisme