5.3 Planten voeden zich

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Doelstellingen

Je leert...

• welke stoffen planten nodig hebben
• welke stoffen een plant maakt
• waar die stoffen in de plant opgeslagen worden

Celorganellen

mini-orgaantjes van de cel

uitleg volgende pagina

let op!

1 cel is max 0,1 mm

cellen zijn 3D (en dus niet plat)

De celwand

De celwand geeft stevigheid aan een cel. 

Celkern

De celkern bevat alle erfelijke informatie (DNA) van het organisme

Vacuole

Dit is een met vloeistof en opgeloste stoffen gevulde membraan 

Bladgroenkorrel

Een bladgroenkorrel is een type plastide. Met een bladgroenkorrel kan een cel aan fotosynthese doen (maken van zuurstof en suiker)

Welke voedingsstoffen 'eten' planten?

Mineralen (meststoffen): stikstof, fosfor, calcium en ijzer

Koolstofdioxide (CO2) is een gas dat dieren en mensen uitademen - zit dus in de lucht om ons heen

Fotosynthese

Planten maken hun eigen voedingsstoffen in de bladgroenkorrels (in de cellen van bladeren en stengels).  Zonlicht zorgt voor energie!

Bijvoorbeeld glucose. Glucose kan met behulp van mineralen worden omgezet in andere voedingsstoffen.

Dit zijn cellen uit een blad, kunnen deze cellen aan fotosynthese doen?

1. Ja
2. Nee

Dit zijn cellen uit een plantenwortel, kunnen deze cellen suiker (glucose) maken?

1. Ja
2. Nee

Dit zijn cellen uit een stengel, kunnen deze cellen suiker (glucose) maken?

1. Ja
2. Nee

Conclusie...

• Alle cellen in de groene delen van planten hebben bladgroenkorrels. 
• Door bladgroenkorrels kan een cel aan fotosynthese doen
• Dus alle groene delen van een plant kunnen glucose maken

Waar bewaren planten reservestoffen?

• Knollen: verdikte wortels of dikke ondergrondse stengels (aardappel)
• Bollen: dikke bladeren, rokken (rode ui)

Klavervreter = parasiet

Klaverplant = gastheerplant

Eigen onderzoek

• Indicator-oplossing maken
• Indicator-oplossing testen

• Welk onderdelen van planten heb ik?
• stukje afsnijden
• testen met zelfgemaakte indicator-oplossing

Aan de slag

Maak nu je eigen zetmeel-indicator en ga dan verder

Samenvatting

Wortel: groeit meestal onder de grond, kan soms verdikt zijn (knol)

Blad: groeit aan een stengel, is meestal afgeplat, is meestal groen of rood, soms wit.  als de Bol: bladeren dicht op elkaar gepakt onder de grond

Vrucht:  ontstaat uit een bestoven bloem, bevat zaden, een schil en (niet altijd) vruchtvlees

Zaad: ontstaat uit een bestoven bloem, kan een hele nieuwe plant vormen

Bloem: zou later zaden en/of vruchten vormen. Duidelijk geen blad, vrucht, stengel of wortel

Paprika is een

1. groente
2. vrucht
3. zaad
4. stengel

De pitten uit deze pijnboom zijn

1. zaden
2. noten
3. vruchten
4. bladeren

De rokken (laagjes) van een ui (bol) zijn

1. stengels
2. wortels
3. bladeren
4. bloemen

Experiment

• Zoek 5 plantaardige voedingsmiddelen in huis. Het liefst uit 5 verschillende categorien (blad, knol, bol, vrucht etc)
• snij deze door / snij er een stukje vanaf
• druppel er wat zetmeel-indicator op. Noteer wat je ziet
  
• als het blauw/donker kleurt zat er zetmeel in.
• noteer in je schrift per voedingsmiddel of er zetmeel in zat.

Voorbeelden voedingsmiddelen

Wortel: pastinaak, wortel

Knol: knolselderij, radijs, aardappel

Stengel: gember, bleekselderij, asperge

Blad: sla, spinazie, kolen (maar niet bloemkool en broccoli)

Knol: ui, knoflook, sjalot, prei

Vrucht: tomaat, courgette, appel, peer

Zaad: zonnebloempit, pijnboompit, graan (brood, pasta, couscous) eetbare deel van noten

Bloem: broccoli, bloemkool, eetbare bloemen

Je kiest dus 5 voedingsmiddelen uit 5 verschillende categorieën, je mag zelf weten welke!

Upload hier een mooie foto van jouw proefopstelling

Upload hier een foto van jouw ingevulde tabel

Wat is zetmeel?

De formule van de fotosynthese is:

(CO2 =koolstofdioxide)

1. Glucose + zuurstof --> CO2 + Water+ Energie
2. CO2 + Glucose + Water--> Zuurstof + Energie
3. CO2 + Water +Energie--> Glucose + zuurstof
4. CO2 + Energie + Water--> Zuurstof + Glucose

fotosynthese vindt plaats in de:

1. wortel
2. bloem
3. bladeren
4. vrucht

Het huiswerk

Lezen: bestudeer blz. 140 t/m 142. Kijk ook goed of je de bronnen/afbeeldingen begrijpt.

Maken: opdrachten 2, 4, 5, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 17. Kijk de opdrachten ook na.

Proefje met jodium indicator en zetmeel uitvoeren + resultaten noteren in schrift.

Meenemen naar de volgende les: minimaal 1 bloem (mag dus meer) met een open kroon, bijvoorbeeld een tulp, chrysant, klaproos, brandende liefde, duifkruid of geranium.