12.1 Eigenschappen doorgeven

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

12.1 Eigenschappen doorgeven

Lesdoelen 12.1
'Eigenschappen doorgeven'

- Je kan uitleggen hoe eigenschappen overerven en
- Je kan een definitie geven van de volgende begrippen:

heterozygoot, homozygoot, allel, dominant, recessief, co-dominant, intermediair fenotype.

Hoeveel chromosomen bevat een lichaamscel?

1. 46 chromosomen
2. 44 chromosomen
3. 33 chromosomen
4. 23 chromosomen

Wat is het verschil tussen genotype en fenotype?

12.1 'Eigenschappen doorgeven'
Waarom heeft Dennis blauwe ogen?

-Eén gen (bv voor oogkleur) bestaat uit meerdere varianten.

bv 1 allel voor bruin, 1 allel voor blauw.

- In je lichaamscel zitten 23x 2 chromosomen (1 van elke ouder)

bv: 2 allelen voor blauw, of 1 voor bruin, 1 voor blauw, of...

- voor élke eigenschap (gen) heb je in je lichaamscellen dus 2 allelen: 1 van je moeder, 1 van je vader.

 

Genotypen/fenotypen,

Genotype: informatie van 2 allelen voor 1 eigenschap.
Dus de info die in je DNA vaststaat

Fenotype: de informatie (of 'kenmerken') die je aan de buitenkant ziet van persoon

Hetero- en homozygoot...

Homozygoot: als twee allelen voor de eigenschap gelijk aan elkaar zijn (bijvoorbeeld voor oogkleur: beiden blauw)

Heterozygoot: als de twee allelen verschillend zijn (bijvoorbeeld blauw/bruin)

Heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

1. Genotype
2. Fenotype

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Recessief en dominant

Het allel voor bruin is dominant: het overheerst over het blauwe. 

Het onderdrukte allel voor blauw is recessief: blauw komt niet tot uiting.

Hoe noteer je genotypen?

*Dominante allelen geef je aan met een hoofdletter

*Recessieve allelen geef je aan met een kleine letter. 

Let op: Kies áltijd een letter waarbij de hoofdletter niet lijkt op de kleine letter. 

Hoe noteer je genotypen?

Een genotype 'code' bestaat uit 2 letters. 

*BB betekent homozygoot dominant

*Bb betekent heterozygoot

*bb betekent homozygoot recessief

Taaislijmziekte is een ernstige erfelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een recessief gen (r). Mensen die het dominante gen (R) bezitten, hebben de ziekte niet.

Het onderzoek wijst uit dat de baby geen taaislijmziekte zal krijgen.

Welk genotype of welke genotypen kan de baby hebben?
 

Sleep het vinkje naar het goede antwoord.

alleen rr

alleen Rr

alleen RR

Rr of rr

RR of Rr

Hoe zien de nakomelingen eruit?

Hiervoor gebruik je een kruisingsschema. 

(Kruising = twee ouders die samen nakomelingen krijgen)

Hoe maak ik een kruisingsschema?

Filmpjes! 

https://www.youtube.com/watch?v=1LDuwM8uwTU 7.30 min. 'Erfelijkheid - Kruisingsschema's'.

https://www.youtube.com/watch?v=CxfVnuSVUAI 6 min. uitwerking van een opdracht over Cavia's. (Handig in KWT-uur!)

Huiswerk

= 12.1 lezen/maken: opdr 2, 3, 5, 7

Aanbeveling: Maak ook een begrippenlijst van 12.1.