Jagers & Boeren > les 4 > Ontstaan van landbouw

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Jagers & Boeren

Waarom werden jagers later boeren?

Ontstaan van landbouw

Jagers & Boeren les 4: ontstaan van landbouw

Leerdoel

Ik ken de tijd van jagers en boeren: het ontstaan van landbouw, boeren zetten de natuur naar hun hand, boeren hebben vaste woonplaats.

Kerndoel 50

De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

        

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de

volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 53

het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

boeren zetten de natuur naar hun hand

boeren hebben vaste woonplaatsen

boeren hebben meer persoonlijk bezit; groter verschil tussen arm en rijk

boeren zijn afhankelijk van de natuur: verband met vereren van geesten en goden

denken over leven en dood: geloof in een hiernamaals

Jagers & Boeren

Waarom werden jagers later boeren?

Ontstaan van landbouw

Jagers & Boeren les 4: ontstaan van landbouw

Waar ging de
vorige les over?

Wat ga je leren?

• Het ontstaan van landbouw 
• Boeren zetten de natuur naar hun hand
• Boeren hebben vaste woonplaatsen (jagers niet)

iets naar zijn hand zetten (=het precies (laten) doen zoals hij wil)

Slim jagen!

Alleen door samen te werken kan je een mammoet overmeesteren. 

Samen een kuil graven, het dier opjagen en in de val lokken.

Jagers zijn nomaden

Nomaden hebben geen vaste woon- of verblijfplaats. Ze trekken rond en zoeken eten. Is het voedsel op, dan trekken ze weer verder... 

Jagers

Zwemmen met kleren aan

Slim om deze mammoet in het water te lokken. Zijn lange haar wordt zwaar door het water. De mammoet komt erdoor vast te zitten in de grond en komt het moeilijker vooruit. 

Jagen is hard werken

Een mammoet is qua vlees genoeg eten voor een paar dagen. Maar je moet er moeite voor doen voor je 'm hebt.  Je moet wel speren maken, het beest achternareizen en opsporen...

Wie niet groot is, moet slim zijn.

Wij mensen werden gegeten. Door wilde dieren. Dus moesten we slim zijn door samen te werken. Hoe win je van een mammoet? Welke technieken zag jij op de vorige en op deze dia? 

Teken in 2 minuten een mammoet en stuur 'm in. (Grote oren of kleine oren?)

Eten wat er is.

Iedere dag weer op jacht. Als jager heb je nooit rust. Je reist van plek naar plek. Dat doet een nomade. Geen eten vinden is honger lijden en doodgaan. Dus eet je wat er is. Dus is dit hert het haasje.

Wat is een nomade?

Samen uit eten

Geen handen wassen voor het eten. Niet netjes aankleden als je uit eten gaat. Nee, schrokken en gulzig eten, voordat er roofdieren op afkwamen... Je at zo snel mogelijk je buik vol. Soms heb je dan ruzie over de lekkerste stukken vlees. Net als nu aan de eettafel. Wie krijgt de laatste gehaktbal?

Ik lust je rauw!

De tijd is te kort om het eten te koken of te braden. Dus aten de mensen rauw vlees. Als het beest net gestorven was, was het nog lekker warm...

Ook nu eten we nog biefstuk, ham of droge worst. 

Geef drie voorbeelden van iets wat jij rauw eet?
(aan vlees, groente, noten of ...)

Seizoenen

In de winter groeit er niks, dus eet je meer vlees. In de zomer misschien wel andersom. Je bent dus erg afhankelijk van de natuur!

Natuurgodsdienst

Soms bid je voor zon, voor regen, voor een einde aan de kou. Voor het vinden van eten. Zo begon er een natuurgodsdienst. De natuur bepaalt of je in leven kunt blijven...

Waarom eet je in de winter
meer dan in de zomer?

Aanzien

Degene die goed kon jagen was het belangrijkste voor de groep. 

Dat kon de slimste zijn, of de sterkste, of degene die het beste wapens kon maken, of prooien kon vinden...

Kleding

In het begin waren vrouwen en mannen sterk behaard. Door de klimaatsverandering kreeg de mensensoort minder haar, andere huidskleuren en begonnen mensen kleren te dragen. Onze wenkbrauwen stammen nog uit de prehistorie!

Schedel

In de loop van de tijd kregen mensen grotere hersens, dus ook grotere schedels. Zo konden slimmer worden en beter overleven.

Ander dieet

Als jager eet je wat je tegenkomt. 

Als boer kan je eten verbouwen en vee houden om op te eten. 

Dus is de mens anders gaan eten. 

Boeren

Aan tafel!

Als het eten in de omgeving op was, pakten de jagers hun boeltje en zochten ze een vruchtbaarder landschap op. 

Weinig bezit

Jagers hadden dus weinig spullen. Alles moesten ze meeslepen van plek naar plek. Gereedschap was belangrijk. Denk aan kamperen, wat is het belangrijkste om te hebben? 

Snack onderweg

Jagers aten wat ze tegenkwamen. Maar gedroogd vlees ging langer mee dan groente. Dus namen ze mee wat ze konden. Voor onderweg...

Wat weet je
nu van jagers?

Jagers trokken rond. Van plek naar plek, het eten achterna. 

De mens veranderde...

Klimaatsverandering

Wegens klimaatsverandering werd het land droger en was er minder eten te vinden en te bejagen. 

Jagers zochten een vruchtbaarder plek op, en bleven er wonen. 

Landbouw!

De mensen leerden van de natuur. Hoe ze voedsel konden laten groeien, hoe ze het konden oogsten.

Betere hutten.

De hutten werden steviger. Van beter materiaal. 

De hutten hoefden immers niet meer versleept te worden. 

Jagers besloten ergens te wonen, en niet meer rond te trekken.

Dorpen

De boeren gingen bij elkaar wonen. Samen sta je sterk! 

Het was het begin van de eerste dorpen.

Een ander soort leven!

De boeren hielden vee en teelden groente, jaar na jaar oefenen!

Dat was het begin van landbouw en veeteelt.

Het einde van de jagers, het begin van de boeren.

Waarom werden jagers boeren?
Wat ging er allemaal anders?

Wat ga je leren?

• Het ontstaan van landbouw ✔
• Boeren zetten de natuur naar hun hand ✔
• Boeren hebben vaste woonplaatsen (jagers niet) ✔

Opdracht A:

Maak een diorama 

over de jager

Opdracht B:

Maak een diorama van de Playmobil Oertijd van meneer Floris

Maak je eigen verhaal!

Stuur jouw diorama in.
Typ erbij wat je ervan weet. (5 punten)

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig