Taalplus les 2 (versie 2) - woordraadstrategieën (artikel Vriendschap)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Taalplus!

Wat heb je nodig?

- lijntjesschrift

- etui

- laptop en oplader

Wat is taalplus?

- Taalvaardigheid verbeteren

- Leesvaardigheid verbeteren

- Woordenschat vergroten

Leerdoel

►Je leert op welke manieren je erachter kunt komen wat de betekenis is van woorden die je nog niet kent.

►Je leert over vriendschappen.

Voorkennis: welke woordraadstrategieën ken je nog? (maximaal 6)

► Context

► Synoniemen

► Tegenstelling

► Samenstelling

► Uit een andere taal

► (Online) woordenboek

Woordraadstrategieën

► Context

► Synoniemen

► Tegenstelling

►  Samenstelling

► Uit een andere taal

► (Online) woordenboek

Op welke manieren kun je (het best) je eigen woordenschat vergroten?

Vriendschap 

Bron: Van den Breemer, A. (2022). Hoeveel vrienden heb je nodig? ‘We gaan ons niet veel beter voelen als er meer bij komen’. Geraadpleegd op 19 januari 2025, van: https://www.volkskrant.nl/cs-b20e035d/ 

Vriendschap

Wat is volgens jou het antwoord op deze vragen uit de inleiding van de tekst?

►intieme                   

►kwaliteit                 

►kwantiteit              

Hoe kun je achter de betekenis van de woorden komen?
- intieme
- kwaliteit
- kwantiteit

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

(fragment uit de tekst) 

Ze ontdekt dat die 150 relaties van Dunbar bestaan uit verschillende ‘lagen’: de eerste bestaat gemiddeld uit 1,5 mens (vaak de vaste partner en ouders), gevolgd door 5 intieme vrienden, 15 beste vrienden, 50 goede vrienden, waarna alle kennissen volgen.

►intieme

►context 

►er is een soort opsomming. Eerste laag (vaste partner/ouders: het meest intiem), daarna intieme vrienden, daarna beste vrienden. 

►betekenis intiem: innig, heel nabij

(fragment uit de tekst) 

‘We weten uit onderzoek dat de kwaliteit van vriendschap belangrijker is dan de kwantiteit’, zegt hoogleraar psychologie Paul van Lange. 

►kwaliteit & kwantiteit

►context / tegenstelling

►betekenis kwaliteit: positief onderscheidend kenmerk

►betekenis kwantiteit: hoeveelheid 

Wat is het antwoord op de vraag die boven deze alinea wordt gesteld? "Hoeveel vrienden heeft een mens nodig?"

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

► gedefinieerd      

►wederkerigheid 

► paradoxale         

Hoe kun je achter de betekenis van de woorden komen?
- gedefinieerd
- wederkerigheid

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

Waarvan is het woord 'gedefineerd' afgeleid?

1. defineren
2. definitie
3. definitief
4. to define

Betekenis van definiëren: precies formuleren wat men ermee bedoelt: een woord definiëren. 

(fragment uit tekst)

Volgens Aristoteles wordt ware vriendschap gedefinieerd door het concept van ‘wederkerige welwillendheid’. Het komt er kort gezegd op neer dat je elkaar het beste toewenst.

►gedefinieerd

►uit andere taal / deel van een woord

►betekenis definitie: precies formuleren wat men ermee bedoelt. 

► eigenlijk wordt er een definitie gegeven van de woordengroep 'wederkerige welwillendheid'. 

(fragment uit tekst)

Volgens Aristoteles wordt ware vriendschap gedefinieerd door het concept van ‘wederkerige welwillendheid’. Het komt er kort gezegd op neer dat je elkaar het beste toewenst. Op het moment dat je échte welwillendheid toont, in de zin dat je het beste met de ander voorhebt, ongeacht jezelf, kun je niet te inhalig zijn en hetzelfde terugverwachten. Ben je als vriend bezig met wederkerigheid – als je bijvoorbeeld wilt dat een vriend even geconcentreerd luistert naar jouw verhaal als jij dat bij hem deed – dan lijdt de welwillendheid eronder.

►wederkerige (welwillendheid)

►context / samenstelling

►betekenis weder: opnieuw 

►kerig: 'keer' 

Wat houdt wederkerige welwillendheid in? Leg op de volgende dia in eigen woorden uit. 

► 

Wat houdt 'wederkerige welwillendheid' in? Leg uit in eigen woorden.

► gedefinieerd      

►wederkerigheid 

► paradoxale         

Hoe kun je achter de betekenis van de woorden komen?
- paradoxale

vrezen: context

miljoenenstrop: samenstelling (strop:opzoeken)

schatten: context

(fragment uit tekst)

Ben je als vriend bezig met wederkerigheid – als je bijvoorbeeld wilt dat een vriend even geconcentreerd luistert naar jouw verhaal als jij dat bij hem deed – dan lijdt de welwillendheid eronder. ‘In de filosofische literatuur verschijnt vriendschap daardoor vaak als een paradoxale verhouding die voortdurend spanning in zich draagt’, aldus Van Tongeren.

►paradoxaal

►context

►je vriend alles gunnen VERSUS daar zelf ook wat voor terug verwachten = een paradox

► Wat word hier beschreven?

► paradox: een (schijnbare) tegenstelling

► origine              

► tamelijk            

►banaal               

       

       

Ik ken de betekenis van de volgende woorden:

Alle woorden ken ik!

Banaal

Origine & Tamelijk

Origine & Banaal

Banaal & Tamelijk

Tamelijk & Origine

(fragment uit de tekst) 

Soms kan de origine van een vriendschap tamelijk banaal zijn. Onderzoek toont aan dat nabijheid een belangrijke voorspeller is van vriendschap. ‘Mensen worden vaker vrienden met de buren naast zich dan met de buren één huis verder. Dat heeft simpelweg te maken met wie je het vaakst tegenkomt.’

►origine

►deel van het woord / andere taal 

►origineel / Engels: origin

►betekenis: de oorsprong, hier: de plaats waar de vriendschap is ontstaan. 

(fragment uit de tekst) 

Soms kan de origine van een vriendschap tamelijk banaal zijn. Onderzoek toont aan dat nabijheid een belangrijke voorspeller is van vriendschap. ‘Mensen worden vaker vrienden met de buren naast zich dan met de buren één huis verder. Dat heeft simpelweg te maken met wie je het vaakst tegenkomt.’

►tamelijk

►soort woord: bijwoord --> zegt iets over het woord banaal

►kun je het woord door iets vervangen? 

►betekenis tamelijk: redelijk, nogal 

(fragment uit de tekst) 

Soms kan de origine van een vriendschap tamelijk banaal zijn. Onderzoek toont aan dat nabijheid een belangrijke voorspeller is van vriendschap. ‘Mensen worden vaker vrienden met de buren naast zich dan met de buren één huis verder. Dat heeft simpelweg te maken met wie je het vaakst tegenkomt.’

►banaal 

►context 

►waar gaat deze tekst over? Lees verder! Wat staat daar?

►betekenis banaal: heel erg gewoon, afgezaagd, onïnteressant. 

Zelf aan de slag!

- Zoek de aankomende week minimaal één moeilijk woord. Noteer: 

- waar je het woord bent tegengekomen. 

- wat de betekenis van het woord is. 

- het woord zelf. 

Neem het woord mee naar de volgende taalplusles!

(En lees elke dag 15 minuten in een boek!)

Tekst: 'Waarom spijbelt een spijbelaar?'

Zie onze (nieuwe) studiewijzer voor alle teksten ;)

Dus...

► Er zijn verschillende woordraadstrategieën:

  • Bepaal of de uitleg in de tekst wordt gegeven

  • Zoek naar synoniemen

  • Kijk hoe een woord is samengesteld

  • Zoek naar tegenstellingen

  • Gebruik je kennis van een andere taal