lysias intro

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

• We slaan thema 2 over behalve de grammatica (onregelmatige werkwoorden): na de meivakantie nog zo'n 8 weken (met hier en daar uitval: 5 teksten + opdrachten, grammaticatoets en 'grote toets')
• We gaan naar thema 3: Symbiosis
  
• Samen leven: redevoering van Lysias
  
• 5e/4e eeuw v. Chr in Athene
  
• Inzicht in burgerschap: man-vrouw, slaaf-meester, wetten rondom zeden
  
• Hoe werkt overtuiging in de rechtszaal (nu en ten tijde van de Atheense democratie): rhetorica
  
• Grammatica: perfectum en plusquamperfectum
  

We lezen Lysias

Heeft Euphiletos Eratosthenes vermoord?

De zaak draait om μοίχεια (overspel).Mocht de echtgenoot de 'overspelpleger' doden?

1. ja altijd
2. nee dat mocht niet
3. ja maar alleen bij heterdaad
4. nee behalve als hij zelf in gevaar was

• Bij overspel bij ‘heterdaad’ was het toegestaan voor de echtgenoot om de ‘dader’ direct te doden
  
• Maar niet gebruikelijk…
  
• Is er sprake van moord (voorbedachten rade)?
  
• Beide partijen spreken voor de jury
  
• De jury oordeelt direct na beide redevoeringen
• Er zijn vrijwel geen bewijstechnieken mogelijk: alles draait om de redevoering
  

Wat voor argumenten of technieken zet je in om aan te tonen dat Euphiletos onschuldig is?

Rhetorica

Kunst van het openbaar spreken

Overtuigen (niet gelijk hebben, maar gelijk krijgen)

Redevoeringen volgen vast patroon

Overtuigingskracht met drie middelen

ethos: karakter

pathos: emotie

logos: argumentatie en logica

Atheense democratie en burgerrecht 

• In Athene had niet iedereen dezelfde rechten
  
• Alleen als je het Atheens burgerrecht had en man was kon je:
  
• - meedoen aan de volksvergadering
  
• - mocht je in de raad van 500 (boulé)
  
• - hoge rangen in het leger krijgen
  
• Je kreeg het burgerschap als je een vader had met het Atheens burgerrecht
  
• Geen burgerrecht: vrouwen, vreemdelingen, slaven (militair onbelangrijk)

Athene: rangen en standen 

)

• Atheens burgerrecht voor volwassen mannen wiens ouders in de stadstaat geboren waren.
  
• Vreemdelingen, vrouwen en kinderen geen burgerrecht.
  
• Vreemdelingen werkten meestal in de handel of nijverheid

Athene: rangen en standen 

)

• Burgers zelf hebben land en verdienen geld met investeringen
• Vrouwen voeden de kinderen op met veel kunst en cultuur
• Vrouwen van burgers leefden voornamelijk binnen in het huis
• Slaven geen rechten. Hoe ze werden behandeld is afhankelijk van het werk.

de zaak

• Euphiletos heeft dus Eratosthenes gedood
• Was het binnen de grenzen van de wet over μοίχεια?
• Zijn vrouw verbleef als burger merendeels binnen
• Er zijn slaven ingezet om contact te leggen
• Ze leek meer make-up dan anders te gebruiken
• Euphiletos had niks door maar werd ingelicht door een oud vrouwtje
  
• Wacht dan totdat het weer gebeurt...

bedenk nu nogmaals argumenten en geef aan of ze vallen onder pathos, ethos of logos