Histoire de la littérature

• Frans
• WO
• Studiejaar 5

Du XIX au XXIe siècle

Histoire de la littérature

Qu'est-ce que vous savez déjà du Romantisme?

19ème siècle

Van de verlichting naar de Romantiek

Geschiedkundig een instabiele periode met veel oorlogen (opkomst en ondergang Napoleon) en wisselingen van de macht:

- vrijheid burger ingeperkt

- Industriële revolutie

 - Trek naar de stad: ontstaan arbeidersklasse

Courants et genres

Préromantisme (niet)

Romantisme

Poésie lyrique

Le roman social

Le roman historique

Le théâtre

Réalisme/Naturalisme

Symbolisme

Préromantiek (tot: 1820)

Préromantiek: 

Mensen worstelen met zin van het leven

René - 

François René de Chateaubriand

Romantiek

Door instabiliteit en worsteling met zin van het leven: 

Le mal du siècle, weltschmerz, spleen: 

gevoelens van onvrede en melancholie leiden tot Romantiek: 

le culte du moi, liberté dans l’art; de ontplooiing van het individu

Le mouvement romantique (1820-1850)

Le mal du siècle

Inspiré par: nature, exotisme, moyen âge, orient

Culte du moi: décrire sentiments exaltés

Description de paysages reflète l'état d'âme

de Lamartine, Victor Hugo, Balzac, Alfred de Musset

La poésie lyrique

Al googelend ontdekte ik dat Goethe deze woorden in 1788 schreef. Het zijn twee zinnen uit een tienregelig gedicht. Ze worden vaak uitgesproken om uitdrukking te geven aan tegenstellingen in het leven. Maar Goethe gebruikte ze om te verwoorden wat liefde met je doet. Liefde maakt je blij om wat je hebt en bang om wat je kunt verliezen. Liefde maakt wit witter en zwart zwarter.

Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt.

vooral “Ik-vorm”

Alphonse de Lamartine: Méditations (1820): le Lac

Victor Hugo: “Demain dès l’aube”

Alfred de Musset

2: le roman social

Stendhal: le Rouge et le Noir 

(Julirevolutie 1830 - Parijs/platteland)  

Balzac: La Comédie Humaine (90 romans, verschillende standen na de val van Napoleon)

Victor Hugo: les Misérables (1862): misstanden en honger bij het proletariaat

3: le roman historique

Moyen-Âge

4: le théâtre

Alfred de Musset: On ne badine pas avec l’amour

Georges Bizet: Carmen

Belangrijke staatsman en historicus. Afkomstig uit adellijke en koningsgezinde familie, maar kiest toch voor vernieuwingsgezinde partijen. Wordt beschouwd als de vader van de Franse romantiek. De aanleiding tot zijn dichterschap is een kortstondige relatie met Julie Charles, een getrouwde vrouw die hij in 1816 ontmoet bij het Lac du Bourget (in Zwitserland). Hij wordt erg verliefd op haar, maar ze is ernstig ziek en overlijdt een jaar later. Het verdriet om dit verlies staat centraal in het gedicht Le Lac: daarin keert Lamartine terug aan de oever van het meer om terug te kijken op hun intense liefdesrelatie.

Belangrijke staatsman en historicus. Afkomstig uit adellijke en koningsgezinde familie, maar kiest toch voor vernieuwingsgezinde partijen. Wordt beschouwd als de vader van de Franse romantiek. De aanleiding tot zijn dichterschap is een kortstondige relatie met Julie Charles, een getrouwde vrouw die hij in 1816 ontmoet bij het Lac du Bourget (in Zwitserland). Hij wordt erg verliefd op haar, maar ze is ernstig ziek en overlijdt een jaar later. Het verdriet om dit verlies staat centraal in het gedicht Le Lac: daarin keert Lamartine terug aan de oever van het meer om terug te kijken op hun intense liefdesrelatie.

Le Romantisme est un courant littéraire et artistique qui est apparu au cours de quel siècle ?

1. XVIeme siècle
2. XVIIIeme siècle
3. XIXeme siècle
4. XXIeme siècle

Le Romantisme est un mouvement littéraire français

1. Vrai
2. Faux

Que prône le Romantisme?

1. l'amour
2. la paix
3. la liberté et les sentiments
4. le rationalisme, l'observation et l'expérimentation

Quel sentiment caractérise le mieux
l'âme romantique?

1. la joie
2. la crainte
3. la mélancolie
4. la rancune

Lequel de ces thèmes n'est pas typiquement romantique?

1. la ville
2. le voyage
3. la liberté
4. l'exotisme

Le réalisme et le naturalisme

Réalisme & Naturalisme

Ontstaan tegelijkertijd

Auteur verdwijnt naar achtergrond

De werkelijkheid zo objectief mogelijk beschrijven

Vooral lagere milieus en zelfkant

Theorie: mens wordt bepaald door ras, milieu en moment

Romantisme

Realisme

Wat hoort NIET thuis in het Realisme?

1. objectiviteit
2. positieve afloop
3. schrijver heeft onderzoek gedaan
4. de dood

https://fr.wikipedia.org/wiki/Le_D%C3%A9sesp%C3%A9r%C3%A9

https://www.artmajeur.com/nl/magazine/5-kunstgeschiedenis/de-wanhopige-man-van-gustave-courbet/333364

Quelques oeuvres

Flaubert: Madame Bovary

Guy de Maupassant: Une Vie

Emile Zola: les Rougon Macquart (1871-1893)

L'Assommoir en Germinal (eerst feuilleton), Au Bonheur des Dames

Rue de la Goutte d'Or

In de 19e en 20e eeuw is de Goutte d'Or altijd een volksbuurt geweest. De roman l'Assommoir van Émile Zola, waarin het beeld wordt geschetst van een door alcoholisme geteisterd getto waaruit geen ontsnapping mogelijk is, speelt zich in deze buurt af. Dat het woelige karakter van de buurt nog niet helemaal is verdwenen is blijkt wel uit het feit dat er in begin 2005 nog rellen in de buurt waren (niet te verwarren met de rellen in de banlieue in het najaar van 2005) na een ongelukkig politieoptreden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Goutte_d%27Or

Décrire une peinture

Cherchez sur Internet une peinture de Gustave Courbet

Écrivez 10 phrases en utilisant les pronoms relatifs!

Le Symbolisme

Poëzie gaat de andere kant op: spirituele wereld achter de werkelijkheid, beschreven in symbolen

Dichters voelden zich outcasts

 les poètes maudits

Les poètes: Verlaine, Rimbaud en Baudelaire: Les Fleurs du mal (1857)

Le 20ème siècle

Technische vernieuwingen: op zoek naar nieuwe kunstvormen

La Grande Guerre: beïnvloedt kunst 

Modernisme: Marcel Proust, Apollinaire

La deuxième guerre mondiale

Existentialisme: Sartre

Postmodernisme : Tahar ben Jellloun, Eric Emmanuel Schmitt, Philippe Claudel

Du Symbolisme au modernisme 

• Historisch kader: La Belle Epoque - 1ère Guerre Mondiale - Entre deux guerres - Poésie Moderne - La crise des valeurs traditionnelles
• Schrijvers: Paul Verlaine - Tristan Tzara - Guillaume Apollinaire - Marcel Proust - L.F. Céline 
• Begrippen: Calligramme - Ecriture automatique - Innerlijke monoloog - Vers libre 

Marcel Proust et l'oeuvre-cathédrale 

Meesterwerk:  A la recherche du temps perdu (1922) 7 delen, volgens Guinness Book of Records het langste boek van de wereld

Slechts weinigen hebben het gelezen... het gaat namelijk stiekem over helemaal niks. Aan het eind van de miljoen woorden begin je weer van voor af aan, want dan beseft de verteller dat hij dit boek gaat schrijven dat je net uit hebt. 

Schrijven = werken, verfijnen, pokkelen!

Le Modernisme - Marcel Proust (1871-1922)

Modernisten denken dat een objectieve weergave van de werkelijkheid onmogelijk is: Sigmund Freud (psychologie). Daarmee onderscheidden ze zich duidelijk van de realisten. 

De meeste modernisten geven de subjectieve beleving van de ik-figuur in een roman weer: innerlijk monoloog (monologue intérieur). 

Le Modernisme

Marcel Proust (1871-1922)

Een van de belangrijkste modernistische schrijvers.

7 delige roman: à la recherche du temps perdu (autobiografisch)

--> Hij beschrijft zijn jeugd en ontmoetingen in de rijkere Parijse kringen

--> ik-verteller --> innerlijke ervaring --> onderzoekt zijn eigen geest

--> stijl: lange complexe zinnen (Dans la première partie du tome Du côté de chez Swann, Marcel Proust avait déjà rédigé une longue phrase de 518 mots)

Zwakke gezondheid. Laatste jaren van zijn leven in bed --> manuscripten bijschaven. 

Longontsteking -> sterft -> levenswerk niet voltooid -> 3 delen door andere gepubliceerd. 

Travailler

1. Répondez aux questions suivantes:

a) Qu'est-ce qui se passe dans le fragment?

b) Qui sont les personnages?

c) Qu'est-ce que Proust fait?

d) Qu'est-ce qu'il ressent? (les sens/de zintuigen)

2. Faites les exercices sur Apollinaire ou écoutez un fragment sur www.francaisfacile.rfi.fr

5v L'Existentialisme et le Théâtre de l'Absurde

Marcel Proust

l'épisode de la madeleine

5v L'Existentialisme et le Théâtre de l'Absurde

Marcel Proust

l'épisode de la madeleine

Après le cours

Nous avons constaté que Proust s'est servi de la technique du monologue intérieur pour raconter ses souvenirs.

Tu vas choisir un souvenir d'enfance que tu as lorsque tu bois / sens /entends / touche quelque chose. Tu vas le décrire en +-50 mots. 

Fais attention à un bon emploi de l'imparfait et du passé composé!

Guillaume Apollinaire

La femme au chapeau

Elle s'appelle Louise!

Guillaume Apollinaire

 Wilhelm Albert Włodzimierz Apolinary Kostrowicki 

(Rome, 26 augustus 1880 - Parijs, 9 november 1918)

Franstalige schrijver en dichter

Lettres/poèmes à Lou

Louise de Coligny-Châtillon (sa muse)

Rencontre - mobilisation de la guerre

Amour intense

Jean-Paul Sartre

• 1905-1980
• Jean-Paul heeft kritiek op verschillende godsdiensten.
• Ook bij Jean-Paul staat vrijheid centraal.
  

Mensbeeld Jean-Paul Sartre

Sartre is het niet eens met het mensbeeld van Thomas van Aquino. Volgens Jean-Paul legt het geloof op die manier (mensbeeld Thomas) het wezen van de mens vast, waardoor het geloof bepaald hoe mensen moeten leven en zich te gedragen. Op deze manier wordt de vrijheid van de mens beperkt. Jean-Paul is de grondlegger van existentialisme: eerst bestaat de mens en daarna ontwikkelt hij zijn wezen. Het wezen van de mens ligt dus vooraf niet vast. Als een mens wordt geboren, is hij nog 'niets': blanco. De mens is vrij en mag zich niet aan die vrijheid onttrekken. De vormgeving van het eigen leven heeft de mens in eigen hand. Het is niet God, maar de mens zelf die het leven vorm en zin geeft.

Existentialisme

De mens is geworpen in een wereld waar hij niet om gevraagd heeft en waarin hij slachtoffer is van de omstandigheden. Echter, hierin kiest hij wel zijn eigen lot. De mens dient een authentiek wezen te zijn dat zich niet laat kisten door politieke en godsdienstige stromingen. (Camus / Sartre)

--> vereist engagement

Jean-Paul Sartre et L’Existentialisme 

De voornoemde gebeurtenissen hebben een zwaar stempel gedrukt op de eerste helft van de  twintigste eeuw. Het westen verkeert in een morele crisis. 

Velen hebben het vertrouwen in de mensheid én hun geloof in God verloren. 

Onder invloed van deze omstandigheden ontstaat de literair-filosofische beweging van het Existentialisme dat zoekt naar een alternatief voor de traditionele en religieuze waarden en normen. Het thema vrijheid speelt begrijpelijkerwijs een belangrijke rol in deze naoorlogse periode.

« L’homme est condamné à être libre » – Sartre

L’existence est un humanisme - Sartre 1946

Volgens Sartre bestaat er geen andere werkelijkheid dan die van de mens op aarde. 

‘L’homme n’est rien d’autre que ce qu’il se fait’. 

Condamné à une liberté absolue, il se définit par ses choix et ses actes.

En bij afwezigheid van een Godheid kan een mens volgens Sartre volledig verantwoordelijk verantwoordelijk worden gehouden voor zijn keuzen en daden én voor de manier waarop die daden zijn omgeving beïnvloeden.

Sartre         De Beauvoir    Camus

existentialisme             féminisme                                     absurdisme

Jacques Prévert

Réalisme poétique

Quand tu dors

Barbara (1946)

Jacques Prévert

Het werk van de dichter Jacques Prévert is tekenend voor de mentaliteit van de naoorlogse periode. Vrijheid is één van de belangrijkste thema's in zijn werk. In zijn poëzie beschrijft Prévert alledaagse leven in Parijs in eenvoudige woorden. Hij heeft in zijn werk invloed ondergaan van de surrealisten, met wie hij in de jaren 1920 in aanraking kwam. 

‘Pour faire le portrait d’un oiseau’

Jacques Prévert

Uitspraak

Déjeuner du matin, Jacques Prévert

Georges Perec - la disparition

Menu au choix

• Fragments de Rimbaud - analyseer
• Fragment de Prévert: le portrait d'un oiseau - volg zijn stappen in het gedicht 
• Fragment de Prévert: Paroles - onderzoek m.b.v. de online editie de verschillende gedichten
• Fragment de Hugo: Les Misérables - opdr. maken
• Fragment d'écoute - train je luistervaardigheid
• Fragment de Tahar Ben Jelloun - bijlage 8 lezen

Le postmodernisme

Une littérature mondiale en français > la francophonie

De la littérature dans les pays francophones

De la littérature des immigrés en France

Debut 21ème siècle> retour à l’identité

Tahar Ben Jelloun

Écrivain de la littérature maghrébine (nord-africaine)

Le Magreb: le Maroc, la Tunisie, l’Algérie

En francais, mais on parle des coutumes et traditions de leurs pays

“Un fait divers et d’amour” du recueil de nouvelles 

 “Le premier amour est toujours le dernier” (1995)

“Un fait divers et d’amour” 

1. Quels sont les personnages principaux de l’histoire ? 

Décris leur relation.

2. Quel est le rôle du narrateur dans l'histoire ? Est-ce qu'il raconte l'histoire à la première, deuxième ou troisième personne ?

3. Comment interprètes-tu la fin de l’histoire ? Penses-tu que cette fin était inévitable ?