H6.2 & 6.3

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H6.2

De uitkomsten van de markt?

Welvaart

Schaarse goederen = goederen die beschikbaar zijn, maar niet gratis. (zijn productiemiddelen gebruikt om te maken)

Vrije goederen = gratis (lucht, zeewater)

Welvaart = De mate waarin mensen in staat zijn om hun behoeften aan schaarse goederen te bevredigen. (dat is dus persoonlijk)

Stijging welvaart = als mensen meer schaarse goederen kunnen kopen (behoeften > middelen).

externe effecten, overheidsingrijpen

Extern effect: 

gevolg van productie en 

consumptie waar NIET voor

is betaald!

Negatieve externe effecten &  

positieve externe effecten

Overheidsingrijpen

Overheid probeert negatieve externe effecten te beperken door belastingen te heffen door bijvoorbeeld

Accijnzen (= belasting) heffen op bijvoorbeeld alcohol, benzine --> De gebruiker betaalt.

Overheid gebruikt dit geld om de negatieve gevolgen van bv autorijden te bestrijden.

H6.3

De overheid, bemoeizuchtig?

Collectieve sector:

- streeft niet naar winst
- moet wel uitkomen 

met haar geld dus... 

begroting maken!!

Particuliere sector:

- streven naar winst
- bedrijven/burgers
- marktwerking

Collectieve sector

Overheid

Rijksoverheid

Lagere overheden

Provincie

Gemeente

Waterschappen

Sociale fondsen

Accijns & subsidie

Accijns:
Extra belasting op tabakswaren, olie en alcohol.
Doel: Minderen van de consumptie.

Subsidie:
Extra tegemoetkoming op sommige producten en diensten.
Doel: Laten toenemen van de consumptie.

Waarom zorgt de overheid voor collectieve goederen?

- apart betalen niet mogelijk 

   (bijv. dijken)

- kwaliteit bewaken (bijv. onderwijs)

- betaalbaar blijven voor alle burgers   (bijv. gezondheidszorg, politie)

Collectieve goederen

Belasting op inkomen winst en vermogen

In Nederland betalen mensen met een hoog inkomen in verhouding meer belasting dan mensen met een laag inkomen 

(= draagkrachtbeginsel). 

Vlaktax = iedereen betaalt hetzelfde percentage aan belasting (sommige politici zijn hier voorstander van).

Mensen die niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien krijgen een uitkering.

Draagkrachtbeginsel:

wie een hoog inkomen heeft kan en moet dan ook meer belasting betalen.

Een directeur betaalt meer belasting dan een vuilnisman.

Profijtbeginsel:

wie ergens gebruik van maakt, dus profiteert moet hier ook voor betalen.

B.v. wegenbelasting voor de automobilisten.

Wat is GEEN taak van de gemeente?

1. Riolering
2. Recreatiegebieden
3. Sportparken
4. Ouderenzorg

Wie gaat er over verbreding van de A2 tussen Utrecht en Amsterdam?

1. Provincie Noord-Holland
2. Provincie Utrecht
3. Gemeente Utrecht
4. Het Rijk

De overheid is overbodig.

1. eens
2. oneens

Een ambtenaar is ...

1. iemand die met zijn handen werkt.
2. iemand die in de Tweede Kamer werkt.
3. iemand die voor de overheid werkt.
4. iemand die een ambt vervuld.

De overheid bestaat uit het rijk en de provincies, juist of onjuist?

1. juist
2. onjuist

Wat zijn subsidies?

1. Vernieuwingen van producten.
2. Financiële bijdragen van overheid.
3. Financiëlen bijdrage van bedrijven.
4. Extra belastingen op producten.

Wat wil de overheid bereiken met subsidies?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Minder innovatie.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Waarop heft de overheid accijns?

1. Benzine, chocola, kleding.
2. Sigaretten, vlees, kleding.
3. Alcohol, sigaretten, benzine.
4. Alcohol, medicijnen, benzine.

Waarop zit geen accijns?

1. alcohol
2. brandstof
3. tabak
4. tijdschriften

Wat wil de overheid bereiken met accijnzen?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Dat het milieu verbetert.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Koppel de juiste woorden aan de zinnen.

De overheid heeft invloed op ons gedrag door:

postief gedag met ... te stimuleren.

in het algemeen ... te geven.

ongewenst gedrag met ... af te remmen.

ongewenst gedrag te ...

extra belastingen en heffingen

voorlichting

verbieden

subsidie

Een andere naam voor de rijksoverheid is..

1. overheid
2. lagere overheid
3. centrale overheid