h5 water

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

2 tl hst5 Water

Les 1: Programma 

• 10 min test jezelf bespreken hst 3 vanaf opg 6, 
• 5 min vragen stellen voor toets hst 3 daarna door met  hst 5

Hst 5.1, in deze les leer je:

• De verschillende soorten water
• De drie fasen(=toestanden) van stoffen en namen van de faseovergangen
• Wat de waterkringloop is .

Soorten water

Zout water

Zoet water

Brak water

"zoet"  water bestaat eigenlijk niet, het is gewoon minder zout!

brak water = een mix

 Drie fasen (=toestanden) waarin water kan voorkomen

IJs: Water is vast, de stof heeft een vaste vorm  kun je niet samenpersen.

Water: Water is vloeibaar heeft geen vaste vorm, kun je niet samenpersen.

(Wolken (dus stoom ook) bestaan uit kleine druppels water)

Waterdamp: Water is gasvormig
heeft geen vaste vorm,kun je wél samen persen. |

                                  Waterdamp is onzichtbaar; 

• de fase van een stof bij  kamertemperatuur  (T=20oC) 
  is een stofeigenschap
  
  
• voor de rode faseovergangen is warmte
  nodig bij blauwe faseovergangen komt warmte vrij  
  
  
  
  
  
• sommige vaste stoffen kunnen makkelijk vervluchtigen 
  (als je een vaste stof kunt ruiken heb je altijd met
  vervluchtigen te maken) 

Faseovergangen  en het deeltjesmodel

Vervluchtigen

In de zomer ruik je mij beter

rijpen

Waterkringloop (de hoeveelheid water op aarde blijft constant vanwege deze kringloop)

grondwater wordt gefilterd door de aarde maar bevat wél opgeloste stoffen zoals b.v. kalk

Aan de slag: 

• hw aanstaande maandag toets hst 3
  Neem boek A mee ivm huiswerkcontrole(geen boek is hw niet in orde)!!
  
  

• hw voor 24 jan: Leren 5.1 en
  afmaken 2, 3, 5, 7, 9 t/m 15, 17 en 19

Les 2: Programma 

• vragen hw?
• einde les om de beurt vegen bij veel propjes/ dingen op grond
• sneller beginnen met les en minder "pielen" dan heb je meer tijd voor hw

Hst 5.2, in deze les leer je:

• Wat een suspensie is
• Hoe je een suspensie kunt scheiden door de scheidingsmethodes bezinken en afgieten of filteren te gebruiken

5.2 Schoon water maken van oppervlakte water

Oppervlakte water is vaak troebel doordat groepjes van vaste deeltjes (vaak zand) bij elkaar geklonterd zweven in het water. 

- Een troebele vloeistof noem je een suspensie

- Een suspensie kun je scheiden door de vloeistof een tijdje te laten staan, de zware deeltjes zakken naar de bodem, je kunt daarna de vloeistof afgieten

- Je kunt de suspensie ook filtreren die scheidingsmethode werkt beter en sneller.
- Beide scheidingsmethodes worden hierna uitgelegd,

Om een suspensie gemengd te krijgen moet je schudden/roeren voor gebruik

Voorbeelden: 

• slootwater,
• chocolademelk, jus d'orange
• nagellak, verf

Een suspensie is altijd troebel en gekleurd

Bezinken èn afgieten: scheiden op verschil in dichtheid

Wanneer: als je een vaste stof uit een suspensie wilt halen 

Werking: 

• de stof met de grootste dichtheid (= vaste stof) zakt naar de bodem 
• daarna schenk je de heldere vloeistof daarboven voorzichtig af 
• tijdens het afgieten mengt de vaste stof meestal toch weer met de vloeistof 
• (kan versneld worden door centrifugeren)

Dichtheid en zinken, zweven drijven: 

• Stoffen met een grotere dichtheid dan de
   vloeistof zinken,
• Stoffen met dezelfde dichtheid zweven
• Stoffen met een kleinere dichtheid blijven drijven

  

Filtreren: scheiden op basis van verschil in deeltjesgrootte 

Wanneer: als je een vaste stof uit een suspensie wilt halen

Werking: 

• de stof met de grootste deeltjes blijven in het filter achter en vormen het residu 
• de opgevangen vloeistof is helder en noem je het filtraat

Nodig: 

• trechter
• filtreerpapier
• extra reageerbuis 

Het filtraat(de opgevangen vloeistof) is helder dus een oplossing

  

Les 3: Programma 

• vragen hw?

Hst 5.3, in deze les leer je:

• Waarom je gefilterd water nog verder moet reinigen voordat je er drinkwater van kunt maken 
• Hoe je een oplossing kunt scheiden met behulp van indampen of destilleren
• Hoe de scheidingsmethodes adsorberen en extraheren werken

5.3 Stoffen scheiden

- gefilterd oppervlaktewater of grondwater bevat nog ongewenste opgeloste stoffen die je moet verwijderen  

- dat kan niet met filtreren want bij een oplossing zijn de opgeloste vaste deeltjes zo fijn verdeeld over de vloeistof dat ze gewoon door het filter lopen.

Indampen: scheiden op basis van verschil in kookpunt

Wanneer: als je vaste stof uit oplossing wilt

Werking: 

• het oplosmiddel heeft een lager kookpunt en verdampt als eerste
• de vaste stof blijft over als residu

Nodig: 

• indampschaaltje
• driepoot en gaasje
• brander 

  

Indampen: scheiden op basis van verschil in kookpunt

Destilleren: scheiden op basis van verschil in kookpunt

Wanneer: als je uit een oplossing een vloeistof wilt halen

Werking: 

• de stof met het laagste kookpunt verdampt als eerste, 
• de damp condenseert in de koeler
• de gecondenseerde opgevangen vloeistof is het destillaat
• de stof(fen) met het hoogste kookpunt hou je over als residu
  

Nodig: 

• brander en statief,
  
• thermometer
• twee erlenmeyers
• destillatie kolom met koeler

  

Adsorberen = scheiden door verschil in hechtingsvermogen

Wanneer: als je uit een vloeistof of gas ongewenste stoffen wilt verwijderen 
 

Werking: 

• ongewenste (vaak giftige) stoffen hechten aan het adsorptiemiddel (meestal actieve koolstof)
• hoe fijner het adsorptiemiddel is des te beter kunnen ongewenste stoffen hechten 
• daarna moet je altijd nog filtreren 

  Nodig: 

• adsorptiemiddel (meestal actieve koolstof)
• filter 

  

Extraheren= scheiden door verschil in oplosbaarheid

Wanneer: als je uit een vaste stof de kleur-, geur- en of smaakstoffen wilt trekken 
 

Werking: 

• een deel van de vaste stof lost wel op in de
  extractievloeistof en een ander deel niet 
• daarna moet je altijd nog filtreren (en soms
  wordt het filtraat nog ingedampt)

  Nodig: 

• extractievloeistof (meestal water, soms alcohol)

  

Overzicht van alle scheidingsmethodes met voorbeelden

5.4 drinkwater maken uit oppervlakte water winning drinkwater uit oppervlakte water

• oppompen water
• filtreren en beluchten
• ziektekiemen doden met chloor, ozon of uv
• koolstoffilter voor adsorptie geur- en smaakstoffen 

 meer vervuild dan grondwater--> opvangen in spaarbekken en vuil bezinkt

plaatje drinkwater uit oppervlakte water klik op de plus

5.4 Hard water

• Op veel plaatsen in Nederland bevat het kraanwater veel opgelost kalk . We spreken dan van hard water.
• Je kunt meten hoeveel deeltjes per liter zijn opgelost
• Hardheid van water meet je in DH (Duitse Hardheid)
• Nadeel van hard water,
  het vormt kalkaanslag (= ketelsteen) in apparaten
  waardoor ze:

- minder goed werken, 

- eerder kapot gaan en

- meer energie (of zeep) nodig hebben om hetzelfde te bereiken

5.4 Hard water

• Op veel plaatsen in Nederland bevat het kraanwater veel opgelost kalk en magnesium. We spreken dan van hard water.
• Je kunt meten hoeveel deeltjes per liter zijn opgelost
• De hardheid van water meet je in DH 
  
• Nadeel van hard water, het vormt kalkaanslag
  (= ketelsteen) in machines waardoor ze:
• - minder goed werken, 
• eerder kapot gaan en meer energie nodig hebben om hetzelfde te bereiken
• 
  

Zelfstandig werken

 Hw: leren 2.1+ maken 2.1

Zelfstandig werken

• practicumdossier afmaken en nakijken
• Leren 2.1 t/m 2.3+ Maken 2.3 

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

• vaste stof / vloeistof / gas opgelost in een vloeistof (oplosmiddel)
  
• de moleculen van de opgeloste stoffen zijn volledig gemengd met het oplosmiddel 

• groepjes van vaste deeltjes die bij elkaar geklonterd zweven in een vloeistof.
• Schudden/roeren voor gebruik
• na een tijdje bezinkt de vaste stof

• 2 (of meer) vloeistoffen die niet mengen.
• belletjes van de ene vloeistof in de andere
• een emulgator houdt de vloeistoffen gemengd

helder, soms gekleurd

troebel, altijd wit/ gekleurd

troebel, altijd wit/ gekleurd

Herh: hst 2 + 5 drie soorten                        :

Afspraken: 

• je krijgt om de beurt 5 min.
• je mag het boek gebruiken
• een vraag uit het hoofd goed beantwoord is 3 p waard
• een vraag goed opgezocht is 1p waard
• wie haalt de meeste punten in 5 minuten?

Overhoor elkaar (of jezelf ;))