H1 Grammatica woordsoorten - betrekkelijk voornaamwoord (les 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Betrekkelijk voornaamwoorden

Een betrekkelijk voornaamwoord wijst terug naar een woord dat eerder genoemd is --> het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoorden

Een vb. van een zin met een betrekkelijk voornaamwoord: 

'De som die ik net heb gemaakt'. 

In deze zin is 'die' het betrekkelijk voornaamwoord. 'De som' is het antecedent, hetgeen waar 'die' naar verwijst.

Betrekkelijk voornaamwoorden

De bekendste betrekkelijk voornaamwoorden zijn: 

'die, dat, waar, wie en wat'. 

Nog meer voorbeelden

1. De reis die ik met drie vrienden maakte, was heel avontuurlijk.

betrekkelijk vnw = die (woordsoort)

Nog meer voorbeelden

2. Heb jij het nieuwe boek dat ik jou aanraadde, al gelezen?

betrekkelijk vnw = dat (woordsoort)

Nog meer voorbeelden

3. De docent van wie wij wiskunde krijgen, is onlangs afgestudeerd.

betrekkelijk vnw = wie (woordsoort)

Nog meer voorbeelden

4. Er is iets wat Dominique dwarszit.

betrekkelijk vnw = wat (woordsoort)

Ingesloten antecedent

Soms kun je wie en wat vervangen door degene die of datgene wat. 

Er is dan géén antecedent maar een betrekkelijk vnw met ingesloten antecedent.

- Wie nooit lacht, heeft weinig plezier in zijn leven.

Degene die lacht, heeft weinig plezier in zijn leven.

- Wat je gisteren deed, kun je beter niet meer doen.

- Datgene wat je gisteren deed, kun je beter niet meer oden.

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met DIE verwijs je (terug) naar de-woorden.

- Met DAT verwijs je (terug) naar het-woorden.

- Let op: als je die en dat kunt vervangen met deze en dit, is het een aanwijzend voornaamwoord en geen betrekkelijk voornaamwoord: Die kroket wil ik opeten.

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met WAT verwijs je (terug) naar: 

* een overtreffende trap (het allerlekkerste wat ik ooit gemaakt heb). 

* woorden als alles, iets, niets, veel (Alles wat je wilt weten, kun je googelen)

* een hele zin (De ouderen van Isa laten haar vrij, wat zij erg waardeert). 

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met EEN VOORZETSEL  + WIE verwijs je (terug) naar 

een persoon: aan wie, over wie

(NIET met waar + voorzetsel)

Vb. Marijn met wie ik altijd naar school rijd, is vandaag ziek.

(NIET: Marijn waarmee ik altijd naar school rijd...)

Wat is een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Anne, Lieke
2. wanneer, hoe?
3. die, dat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Hij zei iets ... ik niet begreep.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Wat is een zin met een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Die jongen daar is mijn neefje.
2. De jongen, die daar loopt, is mijn neefje
3. Hoe heet die jongen?
4. Dat jongetje is mijn neefje.

Wat zijn voorbeelden van de betrekkelijke voornaamwoorden? (meerdere antw. mogelijk)

1. deze, dit, die, dat
2. iets, niets, iemand, alles
3. die, dat, degene die, datgene wat
4. wie, wat, welke, hetgeen

Wat zijn/doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. Verwijzen naar een eerder genoemd woord in de zin.
2. Woorden waar je de, het of een voor kan zetten.
3. Alle werkwoorden in een zin.
4. Ze geven informatie over het zelfstandig naamwoord.

Betrekkelijk voornaamwoord:

Dat is iets ... je niet te vaak moet doen.

1. die
2. dat
3. wie
4. wat

De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn...

1. die, dat, zus, zo
2. zijn, haar, ons
3. die, dat, wie, wat
4. hij, zij, wij