woordsoorten - voornaamwoord, incl. betrekkelijk voornaamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Eerst even lekker lezen...

Uitleg voornaamwoorden

* persoonlijk voornaamwoord: ik, me, hij, hem, haar, wij, jullie, het 

* bezittelijk voornaamwoord: mijn, jouw, jullie, ons

* wederkerend voornaamwoord: jullie ergeren je, wij maken ons zorgen

* wederkerig voornaamwoord: elkaar, mekaar, elkander 

* vragend voornaamwoord: wie, wat, welke, wat voor (een)

let op: "waar" is een bijwoord en geen vragend voornaamwoord!

* aanwijzend voornaamwoord: deze, die, dit, dat

“daar” is geen aanwijzend voornaamwoord, maar een bijwoord!

onbepaald voornaamwoord

Onbepaalde voornaamwoorden verwijzen naar een persoon of een ding zonder nadere bijzonderheden te geven.

De meest voorkomende onbepaalde voornaamwoorden zijn:

Iets, iemand, niemand, niets, alles, men, wat (als je het kunt vervangen door “iets”), elk, elke, allemaal, ieder, iedere, iedereen

Heb je wat voor mij meegenomen uit Ibiza?

'Wat' kan een vragend voornaamwoord zijn en een onbepaald voornaamwoord.

1. Waar
2. Niet waar

Zij heeft aan hem verkering gevraagd.

Het persoonlijk voornaamwoord is /
de persoonlijke voornaamwoorden zijn...

1. Zij
2. Zij, aan
3. hem
4. zij hem

Bezittelijke voornaamwoorden kunnen er hetzelfde uitzien als persoonlijke voornaamwoorden.

1. Waar
2. Niet waar

Zij kamt haar haar voor de spiegel.

Het bezittelijk voornaamwoord is / de bezittelijke voornaamwoorden zijn...

1. Zij
2. (1e) haar
3. Zij, (1e) haar, (2e) haar
4. (2e) haar

Wat is het verschil tussen een aanwijzend voornaamwoord en een vragend voornaamwoord?

1. Er is geen verschil.
2. Een aanwijzend voornaamwoord wijst iets aan, terwijl een vragend voornaamwoord een vraag stelt.
3. Een aanwijzend voornaamwoord vervangt een zelfstandig naamwoord, terwijl een vragend voornaamwoord een bijvoeglijk naamwoord vervangt.
4. Een aanwijzend voornaamwoord stelt een vraag, terwijl een vragend voornaamwoord iets aanwijst.

'WAT' kan een vragend voornaamwoord zijn en een onbepaald voornaamwoord.

1. Waar
2. Niet waar

'Je' kan persoonlijk voornaamwoord zijn, maar ook bezittelijk voornaamwoord.

1. waar
2. niet waar

Hij heeft mijn fiets gestolen.
Hij= voornaamwoord
mijn= voornaamwoord

1. hij= bezittelijk mijn bezittelijk
2. hij=persoonlijk mijn= bezittelijk
3. hij=persoonlijk mijn= persoonlijk
4. hij is bezittelijk mijn= persoonlijk

Ik heb ze van Madelon geleend.

het persoonlijk voornaamwoord is / de persoonlijke voornaamwoorden zijn...

1. ik
2. ze
3. Madelon
4. ik / ze

Welk woord is het onbepaald voornaamwoord?

1. iets
2. hem
3. niets
4. die

Als het woord JE de betekenis MEN heeft, is het een onbepaald voornaamwoord.

1. Juist
2. Onjuist

Wat zijn voorbeelden van de onbepaalde voornaamwoorden?

1. deze, dit, die, dat
2. iets, niets, iemand, alles
3. die, dat, wat, wie
4. wie, wat, welke, wat voor (een)

'WAT' kan een vragend voornaamwoord zijn en een onbepaald voornaamwoord.

1. Waar
2. Niet waar

Niemand vertelt mij iets!

Het onbepaald voornaamwoord is...

1. Niemand en mij
2. Mij en iets
3. iets
4. Niemand en iets

Niemand vertelt mij iets!
Het onbepaald voornaamwoord is...

1. Niemand en mij
2. Mij en iets
3. iets
4. Niemand en iets

Een onbepaald voornaamwoord...

1. als je een woordsoort niet kent
2. verwijst naar iets of iemand maar je weet niet precies wie of wat
3. verwijst naar een persoon of ding
4. wie, wat, welke, wat voor een

Welk woord is GEEN onbepaald voornaamwoord

1. men
2. een zekere
3. niet
4. het

Wat is het onbepaald voornaamwoord?

Het is hier altijd enorm gezellig.

1. Het
2. hier
3. altijd
4. gezellig

Onbepaald voornaamwoord:

1. daar
2. wie
3. verder
4. men

www.bing.com

Betrekkelijk voornaamwoorden

Betrekkelijk voornaamwoorden staan aan het begin van een bijvoegelijke bijzin. Zo'n betrekkelijk voornaamwoord wijst terug naar een woord dat eerder genoemd is --> het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoorden

Een vb. van een zin met een betrekkelijk voornaamwoord: 

'De som die ik net heb gemaakt'. 

In deze zin is 'die' het betrekkelijk voornaamwoord. 'De som' is het antecedent, hetgeen waar 'die' naar verwijst.

Betrekkelijk voornaamwoorden

De bekendste betrekkelijk voornaamwoorden zijn: 

'die, dat, wie en wat'. 

Nog meer voorbeelden

1. De reis die ik met drie vrienden maakt, was heel avontuurlijk.

betrekkelijk vnw = die (woordsoort)

bijvoeglijke bijzin = die ik met drie vrienden maakte (zinsdeelstuk)

Nog meer voorbeelden

2. Heb jij het nieuwe boek dat ik jou aanraadde, al gelezen?

betrekkelijk vnw = dat (woordsoort)

bijvoeglijke bijzin = dat ik jou aanraadde (zinsdeelstuk)

Nog meer voorbeelden

3. De docent van wie wij wiskunde krijgen, is onlangs afgestudeerd.

betrekkelijk vnw = wie (woordsoort)

bijvoeglijke bijzin = van wie wij wiskunde krijgen (zinsdeelstuk)

Nog meer voorbeelden

4. Er is iets wat Dominique dwarszit.

betrekkelijk vnw = wat (woordsoort)

bijvoeglijke bijzin = wat Dominique dwarszit (zinsdeelstuk)

Betrekkelijk voornaamwoorden

Soms kun je wie en wat vervangen door degene die of datgene wat. 

Er is dan géén antecedent.

- Wie nooit lacht, heeft weinig plezier in zijn leven.

Degene die lacht, heeft weinig plezier in zijn leven.

- Wat je gisteren deed, kun je beter niet meer doen.

- Datgene wat je gisteren deed, kun je beter niet meer oden.

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met DIE verwijs je (terug) naar de-woorden.

- Met DAT verwijs je (terug) naar het-woorden.

- Let op: als je die en dat kunt vervangen met deze en dit, is het een aanwijzend voornaamwoord en geen betrekkelijk voornaamwoord.

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met WAT verwijs je (terug) naar 

* een overtreffende trap (het allerlekkerste wat ik ooit gemaakt heb). 

* woorden als alles, iets, niets, veel (Alles wat je wilt weten, kun je googelen)

* een hele zin (De ouderen van Isa laten haar vrij, wat zij erg waardeert. 

Zo gebruik je het betr.vnw

- Met EEN VOORZETSEL  + WIE verwijs je (terug) naar 

een persoon: aan wie, over wie

(NIET met waar + voorzetsel)

Vb. Marijn met wie ik altijd naar school rijd, is vandaag ziek.

(NIET: Marijn waarmee ik altijd naar school rijd...)

Wat is een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Anne, Lieke
2. Wanneer, Hoe?
3. die, dat

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Hij zei iets ... ik niet begreep.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Wat is een zin met een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Die jongen daar is mijn neefje.
2. De jongen, die daar loopt, is mijn neefje
3. Hoe heet die jongen?
4. Dat jongetje is mijn neefje.

Wat zijn/doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. Verwijzen naar een eerder genoemd woord in de zin.
2. Woorden waar je de, het of een voor kan zetten.
3. Alle werkwoorden in een zin.
4. Ze geven informatie over het zelfstandig naamwoord.

Wat zijn / doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. Die
2. Wie
3. Dat
4. Wat

Wat zijn voorbeelden van de betrekkelijke voornaamwoorden?

1. deze, dit, die, dat
2. iets, niets, iemand, alles
3. die, dat, degene die, datgene wat
4. wie, wat, welke, wat voor (een)

Betrekkelijk voornaamwoord:

Dat is iets ... je niet te vaak moet doen.

1. die
2. dat
3. wie
4. wat

De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn...

1. die, dat, zus, zo
2. zijn, haar, ons
3. die, dat, wie, wat
4. hij, zij, wij

Maken

Opdracht 1-2-3-4

blz. 30-31