havo2-C.7-§6-Aan elkaar of los?

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we doen vandaag?

Doel van de les

Ca. vijftien minuten stil lezen

Herhaling vorige les d.m.v. een filmpje

Huiswerk bespreken

Start nieuw onderwerp

Aan het werk

 

Telefoon in de kluis! Jas over de stoel, IPad in de tas

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

 In deze les leer je bepalen welke 

woorden je los of aan elkaar moet schrijven.

Eerst nog even een terugblik naar § 5

apps.noordhoff.nl

C.7-Aan elkaar of los?-havo2

Samenstellingen (tennis + racket = tennisracket) worden in het Nederlands aan elkaar geschreven. Ze hebben één klemtoon:

Ik heb een vakantiehuisje geboekt en een terreinwagen gehuurd.

Als je twee klemtonen hoort, schrijf je de woorden dus niet aan elkaar:

Ik heb een sfeervol huisje geboekt en een supermooie wagen gehuurd.

 vakantiehuisje geboekt= soort huis, eensgezinswoning

terreinwagen = soort wagen, zoals racewagen

een sfeervol huisje = bijvoeglijk naamwoord, zoals mooi, lelijk, groot

supermooie wagen= bn, zoals rode, dure 

C.7-Aan elkaar of los?-havo2

Klemtoon is woordaccent of nadruk

Een woord met  lettergrepen of meer heeft één lettergreep met klemtoon

De lettergreep met klemtoon is iets langer dan de andere lettergrepen 

In een samenstelling ligt de meeste klemtoon op het eerste woord

Zonnebril-belastingdienst-telefoongesprek

Klemtoon op de verkeerde plek = betekenisverschil

Aan elkaar of los

C.7-Aan elkaar of los?-havo2

Dit zijn 

allemaal naamwoorden

C.7-Aan elkaar of los?-havo2

De volgende woorden schrijf je aan elkaar

*samenstellingen van twee of meer woorden: tuinstoel, verrekijker, halsslagader;

*woorden die gemaakt zijn van er, hier, daar of waar plus een voorzetsel: hiervoor, ertussendoor, daaronder;

*getallen met honderd en duizend: zevenhonderd, dertienduizend;

veel samengestelde werkwoorden: opbellen, tegenkomen, koffiedrinken, meewerken, pianospelen;

*veel samengestelde bijvoeglijke naamwoorden met een deelwoord als tweede deel: afleidend, dichtbegroeid, roodgloeiend.

Kijk bij twijfel in een woordenboek.

C.7-Aan elkaar of los?-havo2

Bij twijfel over de schrijfwijze zal een woordenboek vaak uitkomst moeten bieden. Koffiezetten, koffiedrinken, pianospelen en vioolspelen zijn daarin bijvoorbeeld als samenstelling opgenomen; maar thee zetten, gitaar spelen en cello spelen niet.

Kortom: er is geen logische verklaring voor te geven. 

Maar omdat er veel meer mensen viool of piano spelen dan dat er gitaristen en cellisten zijn, wordt het werkwoord voor de eerste twee instrumenten als samenstelling gezien maar dat van de laatste twee niet.

Je schrijft een tussen-n wanneer...

1. het linkerdeel van het woord eindigt op -en
2. het linkerdeel van het woord een zelfstandig naamwoord is
3. het linkerdeel van het woord een zelfstandig naamwoord is en het mv eindigt op -en
4. Geen van bovenstaande antwoorden is goed

Wat is de eerste stap die je moet zetten om te zien of het woord geschreven moet worden met een tussen-n

1. Je splitst het woord op.
2. Je kijkt of het een meervoud heeft op -en.
3. Je kijkt of er bijzonderheden zijn.
4. Je kijkt of het eerste woord een zn is.

Hoe schrijf je dit woord

1. Zonnebril
2. Zonnenbril

Met of zonder tussen-n?

1. kattebak
2. kattenbak

Met of zonder tussen-n?

1. hogeschool
2. hogenschool

Met of zonder tussen-n?

1. spinnenwiel
2. spinnewiel

Waarom schrijf je maneschijn zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar 1 van.
2. Het eerste woord heeft 2 meervouden.
3. Het woord heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Waarom schrijf je horlogemaker zonder tussen-n?

1. Je hebt er maar 1 van.
2. Dit woord heeft twee meervouden.
3. Het woord heeft alleen een meervoud op -s.
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen.

Aan elkaar of los?
twaalf duizend

1. aan elkaar
2. los

Aan elkaar of los?
drie miljard

1. aan elkaar
2. los

Aan elkaar of los?

1. lange termijn planning
2. langetermijnplanning
3. lange termijnplanning
4. langetermijn planning

Aan elkaar of los?

1. adembenemende voorstelling
2. adembenemendevoorsteling
3. adem benemende voorstelling
4. adem benemendevoorstelling

Aan elkaar of los?

1. Liefdesscène
2. Liefdes scène

Aan elkaar of los?

1. Zuid-Hollander
2. ZuidHollander
3. Zuid Hollander

Aan elkaar of los?

1. trein en bus verkeer
2. treinenbusverkeer
3. trein- en bus verkeer
4. trein- en busverkeer

Aan elkaar of los?

1. bananen schil
2. bananenschil

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

§ 2 Tekstverbanden

Je gaat zo de opdrachten maken. Neem altijd oordopjes mee voor de online opdrachten.

Zet het iedere keer zo in je schrift:

cursus C-paragraaf-§---bladzijde-blz.---opdracht-opdr.

Staat er: omcirkel, onderstreep of markeer, dan mag je het met potlood in je werkboek maken. 

Is dit niet het geval, dan maak je alles in je schrift!

Aan de slag

§7 Persoonsvorm-TT

Maken:

Cursus 7

§6 blz. 258

opdr. 1 mag met potlood in je flexboek

Opdracht  2 t/m 5  in je schrift!