1.2 Kennis van zaken
1 / 29
Lesduur is: 60 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Geen enkele bewering is juist, dit zijn klassieke voorbeelden van ‘fabeltjes’ die circuleren, valse weetjes waarvan veel mensen denken dat ze waar zijn. Dit illustreert het ‘illusory truth effect’: hoe vaker je iets hoort, hoe groter het gepercipieerde waarheidsgehalte.
1. Fout. Honden zweten via hun tong én hun voetzolen.
2. Fout. De Chinese muur is niet zichtbaar vanuit de ruimte of vanop de maan.
3. Fout. Wel is het zo dat er 20% van de totale energieconsumptie van het lichaam door de hersenen gebruikt wordt.
4. Fout. Vaak wordt gedacht dat vissen geen of een slecht geheugen hebben, maar aquariumvissen (en dus ook goudvissen) kunnen tot gemiddeld 3 maanden iets onthouden.
5. Fout. Soms wordt gezegd dat een kauwgom tot 7 jaar in je maag kan blijven zitten omdat bepaalde stoffen niet kunnen worden afgebroken, maar dat klopt niet. Wel duurt het iets langer dan ‘normaal’ voedsel, dus pas na 2 dagen zijn de stoffen in kauwgom afgebroken en verteerd.
6. Fout. Het idee dat Vikingen helmen met hoorns droegen ontstond in de 19e eeuw. Kunstenaars uit die tijd vonden de verhalen over de Vikingen heel mooi en romantisch. Maar omdat ze niet wisten hoe ze eruit zagen, baseerden ze hun uiterlijk - met woeste baard en helm - op oude beschrijvingen van een heel ander volk: de Germanen. Zij droegen waarschijnlijk wel helmen met hoorns en vleugels, maar leefden veel eerder dan de Vikingen.
7. Fout. Stieren zijn namelijk kleurenblind. Toch zal de stier wel achter het doek aangaan, omdat hij reageert op alles wat er om hem heen beweegt. Zo wil de stier zich verdedigen tegen zijn aanvallers.
8. Fout: Het inslikken van een spin tijdens de slaap is iets dat hoogst zelden gebeurt. Spinnen hebben namelijk niets te zoeken bij mensen, en al helemaal niet als ze slapen. Er valt dan simpelweg geen eten te halen. Het is voor spinnen veel effectiever als ze in of bij hun web blijven wachten op een invliegend insect.
Bron: https://www.mediawijs.be/nl/tools/feitencheckers (Methodiek 1 - Wat is desinformatie?)
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Allicht antwoorden leerlingen dat het volgens deze grafiek op het eerste gezicht wel lijkt mee te vallen met die klimaatverandering. De grafiek lijkt immers geen grote stijgingen of veranderingen te tonen.
Bron: https://www.mediawijs.be/nl/tools/feitencheckers (Methodiek 7: misleidende cijfers en statistieken)
Slide 9 - Tekstslide
Deze grafiek toont aan welke indruk een vervormde schaal kan geven. Op een schaal van duizenden jaren is de duur van een mensenleven immers insignificant. Dat de leeftijd toeneemt, zie je op deze schaal amper met het blote oog. Dat is vergelijkbaar met wat de eerste grafiek doet. Daar wordt gewerkt met een schaal tot 110, onderverdeeld in tientallen. Nochtans is bij het klimaat elke wijziging al significant. Er wordt gesproken over tienden van een graad om de verschillen uit te drukken. Klimaatdoelstellingen hebben tot doel om de opwarming onder 1,5 graad te houden. Tussen 1,5 graad en 2 graden is er al een hemelsbreed verschil, dat enkel toeneemt. Een schaal die met tientallen werkt, is dus geen realistische schaal en geeft een vertekend beeld. Een kleinere schaal geeft een veel beter beeld van klimaatverandering. Dat zie je in de volgende slide.
Bron: https://www.mediawijs.be/nl/tools/feitencheckers (Methodiek 7: misleidende cijfers en statistieken)
Slide 10 - Tekstslide
Bron: https://www.mediawijs.be/nl/tools/feitencheckers (Methodiek 7: misleidende cijfers en statistieken)
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Bron van de foto's: https://www.mediawijs.be/nl/tools/feitencheckers (Methodiek 10: factchecken voor beginners)
In de originele ppt zijn de links te vinden van de verhalen per foto.
Slide 14 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 21 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 22 - Tekstslide
Het leek alsof de jongen bedreigd wordt door een man, maar de volledige foto toont aan dat de man een spel aan het spelen is met een andere jongen. Het bericht staat onder andere op de blog van auteur/regisseur Jan Tomanek
Slide 23 - Tekstslide
Het leek dus alsof de jongen tussen de graven van zijn ouders ligt, maar de foto is volledig in scene gezet
Slide 24 - Tekstslide
dit beeld lijkt een spontane foto van een betoger, maar ook hier is de foto in scene gezet en krijgt iedere fotograaf een moment om de man in beeld te brengen
Slide 25 - Tekstslide
deze Libanese dame staat niet te huilen voor haar huis dat door Israëlische raketten vernield werd. Het is maar één van de vele plekken waar dezelfde vrouw staat te huilen. Fotograaf Issam Kobeisi trok met haar naar verschillende ingestorte huizen om er telkens in andere kleren een foto te maken.
Slide 26 - Tekstslide
het lijkt alsof de militair de man met kind aanspoort om te blijven zitten. In realiteit is de foto een collage van meerdere foto’s die apart een ander verhaal vertellen.
Slide 27 - Tekstslide
deze foto is een mooie symmetrische foto. Die symmetrie is niet toevallig, want één van de raketten werd letterlijk gekopieerd. in realiteit werden er maar drie raketten effectief afgeschoten.
Slide 28 - Tekstslide
deze man lijkt gevonden te worden onder het puin van een gebouw, maar blijkt uiteindelijk geen slachtoffer te zijn van de instorting. Integendeel, op andere foto’s lijkt hij eerder een hulpverlener te zijn dan een slachtoffer. Hij raakte wel gewond tijdens het helpen op het puin, vandaar dat hij op de foto op de vorige slide wordt weggedragen.
Slide 29 - Tekstslide
Deze foto is niet bewerkt. De fotograaf was op de juiste plek, op het juiste moment. Een werkman, Fermin Pena, probeert een kapotte pijp te repareren in Caracas, Venezuela. De uitleg van de fotograaf, Rodrigo Abd, over deze foto gaat als volgt:
Ik verliet het AP-kantoor in het centrum van Caracas en sprong op een motortaxi - de enige manier om je als journalist in Caracas te verplaatsen - om te proberen wat foto's van het dagelijkse leven te vinden voor het journaal, eigenlijk om te proberen de stemming van de mensen te beschrijven dagen voor de presidentsverkiezingen. Slechts twee blokken van het kantoor zag ik plotseling deze ongelooflijke situatie, dus sprong ik van de motor om de scène te documenteren. Het was surrealistisch, deze man, bijna onder water, probeerde een openbare buis te repareren. Ik heb er bijna 20 minuten gezeten tot de man klaar was met zijn werk. Voor mij was het een symbolisch beeld van de politieke situatie in Venezuela, waar miljoenen mensen proberen niet te verdrinken in de vele problemen waarmee het Zuid-Amerikaanse land te kampen heeft, te midden van de gevechten tussen de regering en de oppositie die met de dag lijken te verergeren.
Andere interessante voorbeelden van ‘het verhaal achter de foto vind je op de website van de New York Times: What’s Going On in This Picture? - The New York Times (nytimes.com). Een leuke selectie van 40 beelden vind je alvast hier: 40 Intriguing Photos to Make Students Think - The New York Times (nytimes.com)
