Verzorgend redeneren ethische dillema's

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Verzorgend redeneren

Leerdoelen 

• Op welke wijze je een ethische vraagstelling/dilemma kunt herkennen
  
• Op welke wijze verzamel je informatie die van belang is voor het verkrijgen van het inzicht in de dillema's
  
• Wat je eigen normen en waarden zijn rondom een ethisch dilemma
• Ethische dillema's volgens een stappenplan uitwerken

Wat gaan we doen vandaag?

Les ethische dilemma's 

Opdracht maken - Werkpad

Begrip ethiek

Ethiek is de wetenschappelijke of systematische studie van de moraal. Anders gezegd is ethiek 'kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen'.

Moraal is het geheel van (morele) normen en waarden dat door een individu, groep, instelling of cultuur als belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd.

(Beroeps)ethiek

Ethiek - stelt de vraag:
Hoe doe ik het goede in deze situatie?


Beroepsethiek - stelt de vraag
Hoe doe ik het goede in deze beroepssituatie?

Wat is ethiek in de zorg?

Als zorgverlener werk je intensief samen met collega’s en mantelzorgers om goede zorg te leveren. Ook een goede verstandhouding met je cliënt is hierbij essentieel. Maar de meningen over wat goede zorg is, lopen weleens uiteen. Vaak moet je balanceren tussen de waarden van de cliënt, de mantelzorgers en het beleid van je organisatie. 

Wat is een ethisch dilemma?

1. Een situatie waarbij iemand verschillende keuzes tot handelen heeft die altijd verschillende waarden bevat.
2. Een situatie waarbij onwenselijke situaties zorgen voor verschillende meningen.
3. Een situatie waarbij iemand een andere mening heeft waardoor er een ruzie ontstaat.
4. Een situatie waarbij iemand maar één keuze tot handelen had, met een onderliggende waarde.

Ethische dilemma's

Een ethisch dilemma is een situatie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft die betrekking hebben op moraliteit. Deze beslissing kan uitmonden in onwenselijke situaties. Een ethisch dilemma bevat altijd verschillende waarden. 

 'Moraal' is het geheel van waarden en normen dat voor een persoon of een groep van belang is. 'Ethiek' is het systematisch nadenken over die moraal. Ethiek bestudeert en analyseert dus de moraal.

Om jouw eigen gedragsregels vorm te geven is het dus van belang om te weten wat jouw waarden zijn. De 10 meest voorkomende waarden wereldwijd zijn: vrijheid, eerlijkheid, respect, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, vrede, vriendelijkheid, liefde, en veiligheid.

Wie heeft een ethisch dilemma op het werk meegemaakt?

Beroepsethiek in de zorg

Voorbeeld:

Een patiënt die moet dialyseren moet elke keer als zij naar het ziekenhuis gaat vijf uur aan de machine liggen.
Patiënt: "Ik ga dat verkorten naar vier uur.  Ik weet dat dat minder goed voor mij is. Maar ik wil ook nog werken en andere dingen doen. Die vijf uur is voor mij gewoon niet haalbaar." De patiënt maakte een afweging om iets te doen wat medisch gezien slecht voor haar was, maar zij zei: "Mijn welbevinden is toch net wat belangrijker voor mij."

Beroepsethiek in de zorg

Waarden en normen kunnen in verschillende situaties en door verschillende mensen anders worden geïnterpreteerd. Waarden kunnen ook met elkaar botsen. In dat geval is er sprake van een ethisch dilemma. Er zijn dan meerdere waarden tegelijkertijd in het spel die tegengestelde acties voorschrijven.  

Als zorgprofessional bevind je je dan in een situatie waarin je door het handelen naar een bepaalde waarde een andere waarde niet kunt nastreven. Het is in een dergelijk geval niet duidelijk aan welke waarde je de voorkeur moet geven. Een ethisch dilemma wordt daarom ook wel omschreven als een situatie waarin een zorgverlener op basis van zijn beroepsethiek een bepaalde handeling wel en niet behoort te doen.

Beroepsethiek in de zorg

Als zorgprofessional maak je keuzes die te maken hebben met waarden en normen. Soms kun je daarbij botsen met cliënten, familie of collega's. Dat levert ethische vragen op. Hoe ga je daarmee om?

Beroepsethiek in de zorg

Als we kijken naar het voorbeeld, dan zit hier een dilemma voor zorgverleners in verscholen. De ethische vraag is, kan een zorgverlener meegaan in deze keuze van de patiënt om minder te willen dialyseren?  

De waarde ‘bevorderen van de gezondheid’ door het volgen van de richtlijn botst hier met de waarde ‘respecteren van de autonomie’ van de patiënt. Natuurlijk ga je in dit geval eerst met de patiënt in gesprek over de mogelijke gevolgen van deze keuze. Maar wanneer stop je met dit gesprek en accepteer je deze keuze? Of is het in deze situatie niet mogelijk om de autonomie van de patiënt leidend te laten zijn omdat de medische consequenties te groot zijn om mee te gaan in deze keuze?

Wat is jullie mening hierover?

Stappenplan

Verkennen: wat is er aan de hand? Welke handelingsopties zijn er en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?

Onderzoeken: wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) zijn hier in het spel?

Afwegen: weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. Wat is het gevolg van jouw handeling of het nalaten daarvan voor de cliënt?

Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.

Er zijn verschillende methodes en stappenplannen om een ethisch vraagstuk te analyseren .

Het doel is om structuur aan te brengen in het gesprek en/of het denken over een moreel dilemma.

Afweging of (voorlopige) conclusie, die goed onderbouwd is.

Met een stappenplan voorkom je dat je zonder onderbouwing een mening over een bepaalde kwestie of situatie geeft

Planning, opdracht

a) Werk twee dilemma’s uit en beantwoordt het dilemma aan de hand van de 4 stappen die zijn beschreven

b) Bedenk 3 algemene ethische dilemma’s welke in jouw beroepspraktijk voortkomen

c) Wat is jouw visie hierop? Als persoon? Als zorgverlener?

d) Ga in discussie met je groepje over ethische dilemma’s

Leerdoelen 

• Op welke wijze je een ethische vraagstelling/dilemma kunt herkennen
  
• Op welke wijze verzamel je informatie die van belang is voor het verkrijgen van het inzicht in de dillema's
  
• Wat je eigen normen en waarden zijn rondom een ethisch dilemma
• Ethische dillema's volgens een stappenplan uitwerken

De lesstof heb ik begrepen. En de leerdoelen zijn behaald.

-1100

Zijn er nog vragen?