H6.4 Wind, water & zon

• nask
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Klas binnenkomen

• Ga rustig naar je plaats
  
• Je bent startklaar voor de les                        
  
• Aandacht voor de docent
  

       (let op teken docent!)

Tijdens de les

• Doe actief mee
  
• stoor niet        
  
• Bij vragen eerst je vinger opsteken          
  
• Houd het lokaal netjes
  

H6.4 Wind, water & zon

Agenda

• Welkom  
• Herhaling 6.3 
• Uitleg H6.4 

Vorige les

Wat hebben we in de laatste les gedaan?

Onthouden!  

• Aardgas, schaliegas, steenkool en aardolie zijn fossiele brandstoffen.   
• Fossiele brandstoffen zijn in de loop van miljoenen jaren ontstaan uit plantenresten.   
• Aardgas wordt uit de grond gehaald door het omhoog te pompen.   
• Door omhoog pompen van aardgas kunnen aardbevingen ontstaan.   
• Schaliegas wordt uit steen gehaald door fracken (de steen breken).   
• Bij fracken ontstaat chemisch afval.  

Onthouden!  

• Aardolie wordt uit de grond gehaald met een booreiland of met ja-knikkers.    
• Ruwe olie wordt bewerkt in een olie-raffinaderij.    
• Uit ruwe aardolie worden brandstoffen gemaakt.    
• Uit ruwe aardolie worden grondstoffen gemaakt voor de chemische industrie.    
• Kunststoffen worden gemaakt uit aardolie.

H6.4 Wind, water & zon

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe een elektriciteitscentrale werkt.  
2. Je kunt drie vormen van het opwekken van duurzame energie beschrijven.  
3. Je kunt voordelen en nadelen benoemen van drie vormen van duurzame energie.

Elektriciteits-centrale

Fossiele brandstoffen zijn veelgebruikte energiebronnen. Maar fossiele brandstoffen raken op. Daarom onderzoeken mensen ook andere energiebronnen, zoals wind, water en zon. 

Elektrische energie gebruik je uit het stopcontact, een batterij, een accu of een dynamo. De elektriciteit voor het stopcontact wordt gemaakt in een elektriciteits-centrale . 

elektriciteits-centrale

Stoom

stoomturbine

generator

Hoogspannings-kabels

In de generator zitten elektro-magneten en spoelen. Als de generator draait, wordt elektrische stroom opgewekt. De stroom gaat door hoogspannings-kabels naar andere delen van het land . Via transformator-huisjes en verdeelkasten komt de elektrische stroom in huizen en fabrieken.

Duurzame energie  

Elektrische energie kun je opwekken door fossiele brandstoffen te verbranden. Maar over een tijd zijn alle fossiele brandstoffen op. Daarom zoeken mensen naar energiebronnen die niet opraken. Duurzame energie is energie van energiebronnen die het milieu niet vervuilen en die niet opraken.  

 

Groene stroom

Een voorbeeld van duurzame energie is groene stroom. Groene stroom is elektrische energie uit het stopcontact. Alleen is deze elektrische energie niet gemaakt met fossiele brandstoffen, maar bijvoorbeeld met windmolens. Groene stroom wordt geleverd door het energie-bedrijf.

Waterkracht-centrale  

Stromend water heeft bewegings-energie. In een waterkrachtcentrale wordt bewegings-energie van water omgezet in elektrische energie. Dat gebeurt in een grote dam.

 De dam houdt het water tegen. Aan de ene kant staat het water hoog. Aan de andere kant staat het water laag. Het water stroomt door een tunnel in de dam naar beneden. In de tunnel zit een turbine (zie afbeelding 2). Door het stromende water gaat de turbine draaien.  

 

De turbine drijft een generator aan. De generator zet de bewegings-energie van het water om in elektrische energie. De elektriciteit gaat door hoogspannings-kabels naar de huizen. Het water raakt niet vervuild en stroomt gewoon verder in de rivier.  

De dam van een waterkracht-centrale

Zo werkt een waterkracht-centrale.

Zonne-energie  

Nog een vorm van duurzame energie is zonne-energie. De zon straalt warmte en licht naar de aarde. Warmte en licht zijn vormen van energie. De energie van de zon wordt bijvoorbeeld gebruikt in een zonne-boiler en in zonne-panelen.  

Zonne-boiler  

Een zonne-boiler zorgt voor warm water in huis. Het water wordt verwarmd met de thermische energie (warmte) van de zon. Op het dak van het huis ligt daarvoor een zonne-collector. Dit is een zwarte metalen plaat met buizen erin. Door de buizen stroomt water. De zon verwarmt het water.  

Het verwarmde water gaat door een warmte-wisselaar. Dat is een buis in een spiraalvorm die door een vat met water gaat. Het water in het vat wordt verwarmd. Naast de zonne-boiler hangt nog een kleine verwarmings-ketel. Die kan het water extra verwarmen als dat nodig is.  

Zonne-boiler  

Het verwarmde water gaat door een warmte-wisselaar. Dat is een buis in een spiraalvorm die door een vat met water gaat. Het water in het vat wordt verwarmd. Naast de zonne-boiler  hangt nog een kleine verwarmings-ketel. Die kan het water extra verwarmen als dat nodig is.  

Zonne-panelen  

Op steeds meer daken zie je zonne-panelen liggen. Zonne-panelen zetten zonne-energie om in elektrische energie. In het paneel zitten zonne-cellen. Het licht van de zon schijnt op een zonne-cel. In de zonne-cel gaat dan een kleine stroom lopen. Het zonne-paneel levert stroom voor de elektrische apparaten in huis. 

Zelfstandig werken

• Wat: Maak hoofdstuk 6.4 (opgaven: 75 t/m 99  blz. 103 t/m 110)  
• Hoe: 15 min zelfstandig werken, daarna mogen jullie overleggen.    
• Hulp: Nova boek   
• Tijd: Tot 10 min voor het einde van de les.    
• Uitkomst: 6.4 af   
• Klaar: 6.5 Energie uit andere stoffen.

Afsluiting

• Je kunt beschrijven welke stoffen ontstaan bij verbranding van fossiele brandstoffen.   
• Je kunt uitleggen wat de gevolgen voor het milieu zijn als fossiele brandstoffen worden verbrand

Onthouden!  

Elektrische energie wordt gemaakt in een elektriciteits-centrale.  

Duurzame energie komt van energiebronnen die het milieu niet vervuilen en die niet opraken.  

Voorbeelden van duurzame energie zijn: groene stroom, windenergie, waterkracht en zonne-energie.  

Een windturbine zet windenergie om in elektrische energie.  

Nadelen van een windturbine zijn het geluid en de horizon-vervuiling.  

Een waterkracht-centrale zet bewegings-energie uit water om in elektrische energie.  

Een nadeel van waterkracht is dat mensen soms moeten verhuizen.  

Een zonne-boiler verwarmt water met de thermische energie (warmte) van de zon.  

Een zonne-paneel zet zonlicht om in elektrische energie.  

Een zonne-paneel kan elektrische energie terug-leveren aan het energie-bedrijf.

Paragraaf 6.4

Maak hoofdstuk 6.4 (opgaven: 75 t/m 99  blz. 103 t/m 110) 

klas verlaten

• Je huiswerk is genoteerd
  
• Je werkplek netjes achterlaten
  
• De docent bepaalt wanneer    je kunt gaan
  
• Je vertrekt rustig